Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1986, Blaðsíða 7

— Það hefur lekið, sagði hann og leit í
aðra átt til að afvegaleiða athygli nær-
staddra.
Oddvitinn horfði á skólp- og vatnsleiðslu-
stjórann, þar sem honum datt sem snöggv-
ast í hug að málið snerist um rör, en áttaði
sig þó von bráðar.
— Konan sagði mér það.
— Það verður ekki dregið til fyrramáls
að fjalla um málið. Einhverjir eru þegar
famir af stað niður í fjöru.
— Það gefur auga leið, svaraði oddvitinn,
— ég set hreppstjórann í málið og læt hann
sem fulltrúa jrfírvaldsins kunngjöra líkrek-
ann.
Af því búnu strunsaði hann inn á dans-
gólfíð og bankaði í öxlina á hreppstjóranum
sem dansaði brúnaþungur við konu sína,
föla og fámála.
— Þetta hefur kvisast, einhveijir þegar
lagðir af stað til að skoða líkið.
Jósafat hreppstjóri svaraði ekki, en nýjar
svitaperlur spruttu fram á enni hans. Hann
skildi konu sína ráðlausa eftir á miðju gólfí,
sneri sér að harmónikuleikaranum og gaf
honum merki. Svo sneri hann sér við og
hóf upp raust sína:
— Þið forlátið að ég trufla dansinn, en
svo eru mál með vexti að lík hefur rekið á
fjöru hér skammt undan — lengra komst
hann ekki í ræðunni, því nú tóku allir til
máls samtímis og kjaftaði hver uppí annan
og harmónikuleikarinn kastaði frá sér drag-
spilinu með hjáróma andvarpi hljóðfærisins,
og þusti hver um annan þveran út úr húsinu.
Það var sundurleitur og forvitinn hópur
sem lagði leið sína frá gamla samkomuhús-
inu og niður í fjöru þessa tunglskinsbjörtu
októbemótt.
Ungi kennarinn sneri sér að gamla sonn-
ettuskáldinu, en það hafði ort margar snotr-
ar sonnettur um ævina, meðal annars um
ástina og aðskiljanlegar afleiðingar hennar,
þar á meðal sárasótt.
— Hvað er eiginlega um að vera? spurði
kennarinn.
— Við komumst nú fljótlega að því,
leyfðu mér að styðjast við þig garpur minn.
Og skáldið fótfúna lagði hramminn á
ungar axlir vinar síns og samheija í andan-
um, og þeir paufuðust af stað í humátt á
eftir hinum, í átt til sjávar.
Næst á undan þeim gengu heppstjóra-
hjónin, þögul og niðurlút.
Allt í einu sneri frúin sér að manni sínum
og sagði:
— Mér er kalt. Ég ætla heim.
— Jæja góða, hafðu það einsog þú viit,
svaraði maður hennar þurrlega og hélt
áfram göngu sinni þungur á brúnina.
Kennarinn og sonnettuskáldið mættu
konunni, sem gjóaði flóttalega augunum á
unga manninn um leið og hún gekk framhjá.
— Pass po pass po, sagði sá gamli án
frekari skýringa. Og áfram héldu þeir göngu
sinni með salt sjávarloftið í vitunum.
Þegar karlmenn og konur og. krakkar
höfðu skipst á að góna nægju sína á líkið
og káfað á því með augljósum hryllingi,
borið saman bækur sínar og hrist höfuðið
hver framaní annan undirfurðulegir á svip-
inn, kvaddi oddvitinn sér hljóðs fyrir hönd
hreppsnefndarinnar:
— Það má ljóst vera að hér hefur rekið
lík af manni, skaddað nokkuð á hönd og
fæti, svosem einsog það hafi lent í hákarls-
kjafti. í vasa líksins fannst krumpinn papp-
írsmiði með einhveiju pári sem líkist upp-
drætti, ámerktum krossi ásamt orðinu „úla-
brók", sem er óskiljanlegt. Því er ekki að
leyna að „uppdráttur" þessi gæti virst af
plássinu hér, og gerir það máiið lítt skiljan-
legra. Geta þeir sem vilja fengið að líta á
miðann þann ama, að öðru leyti hefur
hreppsnefndin ákveðið á fundi sínum sem
haldinn var hér í fjörunni fyrr í nótt að
selja íbúum staðarins sjálfdæmi um það
hvað geri skuli í máli þessu og verður farið
að því sem meirihluti álítur réttast og viður-
kvæmilegast.
Sonnettuskáldið gaf kennaranum unga
olnbogaskot.
— Taktu nú vel eftir, garpur minn.
Pappírsræksnið gekk millum manna og
töldu sumir að vísu einkennilegt að svo
virtist sem hér væri um að ræða einhvers-
konar uppdrátt af þeim hluta eyjarinnar sem
þorpið stóð en enginn sá þó neitt markvert
við krossinn, enda gat það verið hrein tilvilj-
un að hann hafði lent á „húsi hreppstjór-
ans“. Afturámóti varð mönnum tíðrætt um
orðið „úlabrók" og sýndist sitt hveijum, þótt
flestir væru sammála oddvitanum að það
væri óskiljanlegt með öllu.
— Einsog þú sérð fer það ekkert á milli
mála af hveiju uppdrátturinn er né hvar
krossinn var settur. Orðið „úlabrók“ þykir
mér merkilegt, settu það vel á þig.
Kennarinn starði lengi á miðann, lét hann
síðan í hendur næsta manni og var litlu
nær. Hann horfði á sonnettuskáldið.
— En fingumir tveir, sem vantar á hægri
höndina?
Sonnettuskáldið hvessti á hann augun.
— Hæganhægan, ungi maður; þegar ég
er búinn að finna útúr orðinu „úlabrók"
skal ég upplýsa þig um hitt og þetta .. .
Og kennarinn horfði skilningsvana á það
sem fram fór í kringum hann meðan hann
tautaði fyrir munni sér:
- „úlabrók" — „úlabrók"
Ekki var hann var við að niðurstaða
fengist í málinu þama í fjörunni, utan það
að hann heyrði einhvem segja að réttast
væri „að skila hræinu" áðuren náþefinn
legði yfír allt plássið.
Hreppstjórahjónunum varð ekki svefn-
samt, þar sem þau lágu þögul hlið við hlið
og störðu útí loftið. Árla morguns reis
hreppstjórinn úr rekkju án þess að yrða á
konu sína, dreif sig í hversdagsfötin og var
horfinn á augabragði. Á eiginkonunni sáust
ekki svipbrigði, hún hélt áfram að stara
framfyrir sig hreyfingarlaus.
Umþaðbil klukkustund siðar var hún
komin frammúr og gekk sem í leiðslu að
glugganum og horfði út.
Ur vörinni sigldi kæna oddvitans og
stefndi til hafs.
Meirihluti íbúanna hafði setið á skyndi-
fundi snemma um morguninn undir forsæti
hreppsnefndarinnar og samþykkt einróma
tillögu meðhjálparans að líkinu skyldi tafar-
laust siglt á haf út og því varpað fyrir borð.
Einnig var samþykkt að skólp- og vatns-
leiðslustjórinn tæki að sér, fyrir hönd
hreppsnefndar, að annast alla framkvæmd.
En þar sem bátur hans var bilaður (að sögn
eigandans) bauð oddvitinn að lána kænu
sína til þess að firra íbúa þorpsins frekari
óþægindum af téðum reka.
Var síðan ekki minnst á atburð þennan
í heyrenda hljóði, menn gerðust orðvarir og
grandvarleikinn uppmálaður. En ósjaldan
sat hreppstjórafrúin við gluggann og starði
út á haf. Nokkuð varð sumum tíðrætt um
„undarlegt hátterni" hennar, vart þó í
samúðarskyni.
— Króbúla.
- Ha?
- „Úlabrók" þýðir króbúla.
Gamla sonnettuskáldið hvessti sjónir á
kennarann unga, einsog til að gera nýja
úttekt á vistmunum hans.
— Það mætti færa rök fyrir því að „úla-
brók“ sé nafli tilverunnar, króbúla er einsog
hver önnur alþýðuskýring á fyrirbrigðinu,
sett saman úr orðinu „úlabrók" og „fabúla".
Kennarinn ungi var að vísu ýmsu vanur
af sonnettuskaldinu og kvséðið um sýflissinn
kunni hann utanbókar, en „úlabrók"!
— Þú hefur sofíð hjá konu hreppstjórans.
- Ja —
— Annaðhvort jess or nó!
- Jibb.
Sonnettuskáldið leit í áttina að glugganum
og tyllti gleraugunum upp á úfið höfuðið.
— Ég ætla að segja þér litla sögu og það
sem verra er: hún er dagsönn. Fyrir tíu árum
var hér annar kennari, ungur að árum og
dökkur á hárum. Vart þarf að taka fram
að hann var skáld og listamaður. Það var
líka kona, fínleg og föl. Henni leist vel á
úfinn og svartan makka kennarans og
dökkblá augun með glampa, sem minnti
hana á mánasigð. Honum leist að sínu leyti
vel á mjúkt og engilbjart hörund hennar og
varirnar sem voru einsog stórt hrútaber.
Þar sem konan var mjög fámál kunni hún
ekki að tjá sig við hinn unga menntamann,
nema á einn veg. Sleppum því. Þó fylgdi
þessu næstum orðlausa en þeim mun unaðs-
legra sambandi einn annmarki. Eða tveir.
Konan fámála var gift hreppstjóranum, sem
fannst hann sjálfur í fullum rétti að láta
sér mislíka. Hinn hængurinn — og sá jaðraði
við meiriháttar glæp gagnvart samfélaginu,
var hvorki meira né minna en úlabrókin
sjálf: mannfjandinn var langt kominn með
lýsingu eyjarinnar og ibúa hennar. Meiri-
háttar ritverk.
Sonnettuskáldið færði gleraugun aftur á
nefið og horfði hvasst á kennarann unga,
líkt og Egill forðum þegar hann leit á kött-
inn sinn.
— Það er ekki vinsælt að vera skáld og
listamaður, sérstaklega ekki undir því
yfírskini að maður sé „kennari". Að vísu
þurfa menn að eðla sig í þessu plássi og
kennarar líka, enda flokkast það ekki undir
meiriháttar glæp. En að skrifa — króbúlu!
Guð hjálpi þér, drengur! — Staðráðnir í að
koma í veg fyrir það slys tóku nokkrir
verklagnir kárlmenn sig til og hjuggu tvo
fingur af kennaranum með grænni kjötöxi,
og enginn vissi hver átti. Það er að segja
þá fíngur sem menn nota aðallega við rit-
störf: þumalfingur og vísifingur hægri
handar.
Kennaranum unga varð óvart litið á
hægri hönd sina og þá hló sonnettuskáldið.
— Hvað varð svo um hann? spurði kenn-
arinn, dálítið skömmustulegur og hálfpart-
inn einsog við sjálfan sig eða engan neinn
sérstakan.
Sonnettuskáldið leit aftur út um gluggann
og setti gleraugun á höfuðið.
— Hann hvarf. Einn góðan veðurdag.
Það var reyndar austan rok. Meiriháttar
vindbelgingur í almættinu. Kannski ætlaði
hann sér að sigra heiminn, „úlabrók" ina
meiri...
Kannski ekki.
Hitt er svo annað mál að ástin lætur
ekki að sér hæða.
Oddur Bjömsson er rithöfundur i Reykjavík.
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 24.MAI1986 7