Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1986, Page 8

KarlKvaran í vinnustofu sinni.
Að fást
við hluti sem
orðná
ekkiyfir
Aefstu hæð í Landssímahúsinu við Austurvöll
vestanverðan býr málarinn Karl Kvaran. Sem
fyrrum húsvörður stofnunarinnar hefur hann
til afnota litla íbúð þar sem gamla húsið og
nýja viðbyggingin við Kirkjustræti mætast
og þar er einnig vinnustofa hans. Það er
ekki fyrir óratvísan að ramba á þessar vist-
arverur enda fór það svo að ég villtist í
þessu völundarhúsi. Þar sem ég var ekki
nógu forsjáil að hafa með mér hnoðu eins
og Þeseifur forðum þegar hann fór til að
berja á mínótámum, varð ég á endanum
að leita á náðir þvottakonu einnar sem vís-
Listasafn fslands
efnir til
yfirlitssýningar á
verkum Karls
Kvaran og verður
hún opnuð eftir
viku. Af því tilefni
skrifar Halldór
Björn Runólfsson
listfræðingur um
myndlist Karls og
ræðir við hann.
LJÓSMYNDIR: EMILÍA
BJÖRNSDÓTTIR

Húsamynd eftir Karl frá 1945.
Frá áttunda áratugnum: Málverk.
aði mér rétta leið. Þó var þetta ekki fyrsta
heimsókn mín til Karls.
„Þú hefur ratað," sagði málarinn þegar
ég var loksins kominn inn í stofu til hans.
'„F'áðu þér sæti, ég ætla rétt að slá úr píp-
unni minni."
Þótt stofan sé ekki af þeirri stærð sem
Islendingar eiga að venjast í nýtísku hýbýl-
um, hefur Karl einstakt lag á að nýta sér
kosti hennar sem málverkageymslu. Þama
standa þau við vegginn, stór og smá og
maður brýtur heilann um hvemig listamann-
inum hafí tekist að koma sumum þeirra
fyrir í svo takmörkuðu rými.
SvartOgHvítt
„Ég er búinn að vera að berjast við þessa
fram og aftur og hélt raunar að hún mundi
aldrei ganga upp hjá mér,“ segir Karl um
leið og hann bendir á málverk sem að mestu
er hvítt, en rofíð af nokkram svörtum línum
sem mynda form nálægt jaðrinum vinstra
megin. „Eg hef gaman af að fást við þessi
form, opna þau og ioka þeim og athuga
hvemig þau hegða sér. Það er í rauninni
mikil glíma fólgin í báðum þessum mynd-
um,“ og Karl bendir á aðra mynd, málverk
sem er femingslaga með bylgjandi svörtum
línum.
Það kveður óneitanlega við nýjan tón í
þessum myndum. í stað hinna breiðu, svörtu
krossforma sem settu svip sinn á sýningu
Karls í Listmunahúsinu fyrir tveimur áram,
era komnar grannar og léttar línur. Eftir
sem áður era þessar myndir tvílitar, hvítar
og svartar, ef tala má um þetta sem liti,
svo mjög sem svart og hvítt veldur deilum
meðal fræðimanna.
Samt sem áður notar Karl hvítan og
svartan sem liti, þótt ef til vill séu þeir
meðal hinna erfíðustu viðureignar. Gæta
ber þess að Karl notaði í fjölmörg ár einung-
is tússblek til að tjá sig og þaðan er eflaust
komin sú sterka tilfínning sem hann hefur
fyrir vægi litlausra Iita. Það að geta brúkað
svart með slíkum árangri er fátítt. Manni
verður hugsað til málara á borð við Manet,
Matisse og Bandaríkjamennina Franz Klein
og Robert Motherwell. Hefðin fyrir slíku
málverki í sögu vestrænnar listar er glopp-
ótt. Það verður að halda alla leið til Austur-
landa fjær til að fínna heilsteypta myndlist-
arsögu í svörtu og hvítu.
Yfirlitssýning
Það hvílir reyndar austurlenskur blær
yfír vinnubrögðum Karls. Hvert málverk er
þakið margföldu lagi af málningu sem
hverfur jafnharðan, svo eftir verður einungis
það minnsta sem myndflöturinn kemst af
með til að geta kallast málverk. Þessi sér-
stæða tæming sem byggir á sífellt harðsoðn-
ari útilokun er fyllilega í anda austrænnar
heimspeki og íhugunar.
— Þú ert að fara að sýna í Listasafni
íslands.
„Svo er sagt. Það er dálítið einkennilegt
að hugsa til svona yfirlitssýningar. Allt í
einu sér maður gamlar myndir eftir sjálfan