Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1986, Blaðsíða 9
oltavörðuheiði. Hér er viðkvæmur öræfagróður, sem ekkiþolirátroðning.
Sjónarmið náttúruverndar og
jrðamála fara ekki alltaf saman
eftir Reyni Adólfsson, ferðamálafulltrúa
Sjálfboðaliðar
Þeir koma með viðlegubúnað og vinna að tilteknum
verkefnum á fjórum stöðum i sumar
egar fjall-
að er um
umgengni ferða-
manna við landið
ber að hafa í huga
að merktar göngu-
leiðir og góðir
göngustígar eru
mikilvægt atriði.
Auk þess að auð-
velda ferðamönnum
að njóta náttúrunn-
ar og veita aukið
öryggi, fela þeir í sér
ákveðna náttúru-
vemd. Nú nýlega hafa verið stofnuð sjálf-
boðaliðasamtök um náttúruvemd. Gerð og
viðhald göngustíga er ein af þeim leiðum
sem samtökin munu fara til þess að vinna
að náttúmvemd.
Hver er tilgangurinn með stofnun þessara
samtaka?
Það er nú í fyrsta lagi að gefa fólki
tækifæri til að vinna að náttúmvemd með
því að skipuleggja
verkefni sem fólk
getur gengið að,
tekið þátt í og séð
eitthvað eftir sig. í
öðm lagi viljum við
auðvelda fólki um-
gengni við náttúr-
una og efla vitund
fólks um gildi nátt-
úmvemdar.
Hvemig hafið þið
hugsað ykkur að ná
þessum markmið-
um?
Akveðin verkefni em skipulögð, áætlun
birt og fólk getur síðan skráð sig til starfa,
hvort sem það vill vinna í hálfan dag, eða
heilan eða jafnvel í nokkra daga.
Höfð verður samvinna við umsjónaraðila
viðkomandi svæðis um efniskostnað og
Sjá næstu síðu
Sjálfboðaliðar leggja
stíg í Skaftafelli
Erlendir ferðamenn snæða úti í Þjórsárdal. Þama varð ekki svo mikið sem eitt béfsnifsi eftir, en sama á sér þvi miður ekki
alltaf stað, þegar íslendingar fara sjálfir um sitt eigið land.
Strangt eftirlit úr lofti á hálendinu
eftir Óla Jón Ólasson, ferðamálafulltrúa
Ferðamálasamtök Austurlands vom
stofnuð á síðastliðnu ári til að vinna
að uppbyggingu ferðamála í fjórð-
ungnum. Austurland er stórt land-
svæði og óvíða skartar náttúran öðmm eins
fjölbreytileika og hér.
Meðal þess sem auka þarf enn frekar er
fjölgun tjaldsvæða, merking einstakra hluta
fjorðungsins og miðlun upplýsinga til þeirra
sem sælq'a okkur heim. Mikið hefur áunnist
á undanfömum ámm en betur má ef duga
skal. Samstarf við umhverfismálanefnd
Ferðamálaráðs hefur verið gott en því miður
hefur það litla fjármagn, sem nefndin hefur
haft yfir að ráða verið skorið alveg af á
þessu ári. Ferðamálamenn á Austurlandi
gera sér ljósa grein fyrir mikilvægi um-
hverfisverndar, því það er náttúra fjórðungs-
ins sem dregur fólk til Austurlands og með
vaxandi straumi ferðamanna þarf upp-
bygging aðstöðu að fylgja í kjölfarið.
Ferðamálafélag á Austurlandi em alls 8
og em nú að vinna hvert á sínu svæði að
bættri aðstöðu fyrir ferðamenn og er það
von okkar við náum upp þeirri skipulagningu
sem nauðsynleg er á næstu þrem til fimm
ámm.
í þessum félögum sameinast sjónarmið
náttúruvemdarmanna og þeirra sem byggja
afkomu sína á þessari atvinnugrein og því
má ætla að með slíkri samvinnu megi koma
í veg fyrir mistök.
Því er ekki að neita að sjónarmið náttúru-
vemdarmanna og ferðamálamanna á íslandi
fara ekki alltaf saman og oft á tíðum hefur
myndast togstreita þar á milli. Slíkum
ágreiningi þarf að eyða því það getur bein-
línis orðið til þess að tefja mál og hætta á
að spjöll verði unnin sem koma hefði mátt
í veg fyrir.
Samtök sveitarfélaga, Ferðamálaráð og
náttúruvemdarfélög þurfa að sameinast um
uppbyggingaráætlun t.d. til 10 ára, þar sem
allir legðust á eitt um að bæta umgengni
um landið og stórefla upplýsingaþjónustu.
Þannig að þeir sem þess óska fái notið nátt-
úm íslands og jafnframt verði tryggt að
ekki verði unnin spjöll á landinu af van-
þekkingu og kæruleysi.
Ferðamálasamtök Austurlands ætla að
leggja sitt af mörkum til þess að okkar
fallegi landsfjórðungur verði áfram, eins og
hingað til, opinn öllum og að menn fái notið
óspilltrar náttúm hans. Það er því von okkar
að þjóðin sjái mikilvægi náttúruvemdar og
geri sér grein fyrir að aðeins með aðhlynn-
ingu og nærgætni við landið fáum við notið
afrakstursins.
Eitt af hlutverkum ferðamálasam-
taka er að stuðla að góðri um-
gengni ferðafólks um sitt land-
svæði. í þeim ferðamálasamtökum
sem ég vinn fyrir og þekki því best til,
Ferðamálasamtök Vesturlands og Ferða-
málasamtök Suðurlands, em umhverfismál
talsvert til umræðu og margt hefur verið
gert í þeim málum á þeim stutta tíma sem
þessi samtök hafa starfað.
Ferðaþjónustufólk er vel meðvitað um
hvað umhverfismál tengjast mjög ferðaþjón-
ustunni.
Hjá báðum samtökunum hafa á þessu
ári verið skipaðar sérstakar umhverfisnefnd-
ir. Hlutverk þessara nefnda er m.a. að gera
tillögur og ábendingar til viðkomandi aðila,
sveitarstjóma og Umhverfisnefndar Ferða-
málaráðs íslands, um úrbætur á hinum ýmsu
stöðum í umhverfísmálum. Áður var þetta
unnið af stjómum samtakanna.
Mjög gott samstarf hefur verið á milli
Umhverfísnefndar Ferðamálaráðs og Ferða-
málasamtakanna. Umhverfísnefndin hefur
styrkt, bæði lagfæringar við fjölsótta ferða-
mannastaði og við uppbyggingu tjaldsvæða,
í samráði við Ferðamálasamtökin.
Ferðamálasamtökin, sem ekki hafa neinar
fastar tekjur, hafa ekki getað lagt fram
neina beina fjármuni til umhverfísmála, en
hafa á fundum sínum, í fréttabréfum og
með starfí ferðamálafulltrúa, lagt áherslu á
þýðingu umhverfísmála. Víða hafa aðilar
að Ferðamálasamtökunum, þar á meðal
sveitarstjómir gert gott átak í að fegra og
bæta umhverfið á síðustu áram. Þegar við
svo veltum fyrir okkur spurningunni um,
hvað þarf helst að gera í umhverfismálum
og hvemig er best að standa að því, kemur
margt upp í hugann, en í stuttu máli vildi
ég leggja áherslu á eftirfarandi:
1. Það þarf að gera áætlun um hvemig
best er hægt að vemda landið, án þess
að loka því. í þessari áætlun þarf að
gera ráð fyrir því að landið sé aðgengi-
legt fyrir það fólk sem vill skoða það. Eg
teldi það t.d. slys ef fallegum náttúrafyr-
irbrigðum eða sögufrægum stöðum yrði
lokað fyrir eldri borgurum, sem í auknum
mæli ferðast um sitt eigið land, en geta
ekki gengið langar leiðir yfir holt og
hæðir.
2. Auka þarf til muna hvatningu (áróður)
og kennslu til fólks um hvemig það getur
best umgengist náttúra landsins. Reynt
skal að fá fyrirtæki og stofnanir til að
taka þátt í þessu með því að setja slikar
hvatningar og leiðbeiningar á umbúðir
og í auglýsingar.
3. Þó að besta eftirlitið sé fólkið sjálft, þá
þarf að hafa gott eftirlit á hinum ýmsu
viðkvæmu stoðum og ef til vill að beita
ítölu eða skylda fólk til að fara í ákveðn-
um til þess ætluðum farartækjum til
skoðunar, en skilja eigið farartæki eftir
á góðum stað í nágrenninu. Einnig þarf
að hafa strangt eftirlit úr lofti með
umferð á hálendinu og öðram viðkvæm-
um stöðum og beita þungum sektum við
grófum brotum á akstri utan vega eða
á lokuðum vegum. Ef til vill væri sterk-
ast að birta myndir í fjölmiðlum af þeim
farartækjum sem staðin era að verki.
4. I framhaldi af þessu þarf svo að gera
vel undirbúið þjóðarátak í umhverfismál-
um. Við Islendingar eram frægir fyrir
samstöðu í þjóðarátökum til styrktar
ýmsum góðum málum, en til þess að það
megi takast þarf að gera þjoðina meðvit-
aða um málið. í þessu þjóðarátaki þarf
að safna fijálsum framlögum og reyna
að fá ríkið til að leggja fram háa upphæð.
Þessum fjármunum skal síðan varið til
að vinna eftir áðumeftidri áætlun. En
til að þetta takist þarf að fá félög, klúbba,
fyrirtæki og stofnanir til að taka að sér "
ákveðna reiti í sínu nágrenni eða heima-
byggð sem þeir síðan sjá um og setja
stolt sitt í að sé til fyrirmyndar. En
auðvitað þarf að hafa eftirlit með þessu.
En til þess að slík vinna við umhverfis-
mál takist þurfa allir þeir aðilar sem hafa
til þessa látið sig umhverfísmál varða að
vinna saman, að láta hægri hendina vita
hvað sú vinstri er að gera. Stofna þarf
sterkar umhverfísnefndir út um landið sem
samanstanda af heimamönnum, en i samráði
við t.d. Náttúruvemdarráð, Landvemd,
Ferðamálaráð íslands og/eða Ferðamála-
samtökin. Þessar nefndir vinna að hvetjandi '
ogleiðbeinandi starfí.
Ef ekki tekst að fá fólkið í landinu til
að umgangst sitt eigið land með því hugar-
fari að hér sé um viðkvæma náttúra að
ræða, þá er til lítils barist.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 14.JÚNI1986 ,9