Lesbók Morgunblaðsins - 28.06.1986, Blaðsíða 6

ÍSLENZKIR
GRAFÍKLISTAMENN
Jens
Kristleifsson
Aforsíðu Lesbókar er dúkrista
eftir Jens Kristleifsson og er
myndin liður í kynningu Les-
bókar á íslenskum grafíklista-
mönnum. Um Jens Kristleifsson er það
að segja, að hann er fæddur í Reykjavík
1940, hefur átt þar heima og býr þar
enn. Myndlistamám stundaði hann í
Myndlista- og handíðaskóla Íslands, þar
sem hann lauk kennaraprófi 1960. Síðan
hefur Jens stundað teiknikennslu, nú við
Breiðiioltsskólann, en unnið jafnframt
að list sinni. Fyrstu árin eftir nám kveðst
hann hafa glímt við landslagsmálverk,
en þau verk hafa aldrei sést opinberlega,
né heldur komist á markað.
Það má segja, að Jens hafí fundið
sjálfan sig, þegar hann fór að fást við
dúkristu; þá aðferð hefur hann tekið
ástfóstri við og hún hentar því vel, sem
hann vili ná og koma á framfæri. Hann
telur einnig að dúkristan henti vel, þegar
unnið er að listinni í stopulum frístund-
um, m.a. vegna þess að hún krefst al-
gerrar einbeitingar og „ekki verður mál-
að yfír mistökin" segir Jens.
Arið 1966 fór Jens til Kaupmanna-
hafnar og kynnti sér fleiri hliðar á graf-
ík í Listaháskólanum og árið eftir sýndi
hann í fyrsta sinn opinberlega á vorsýn-
ingunni á Charlottenborg. Þá var hann
byijaður að einbeita sér að dúkristu og
hefúr gert það síðan.
Um myndefni Jens er það að segja,
að landslag kemur enn fyrir, en meira
ber á verkum „sem þvælast um sviðið í
hálfgerðu reiðileysi" eins og hann segir.
Sumrin hafa orðið honum dijúg, enda
er hann þá laus við kennslu, en dvelst
oft með fjölskyldu sinni í húsi, sem þau
eiga á eyðijörð við ísafjarðardjúp.
Einkasýningar hefur Jens haldið í
Reykjavík og á ísafírði og eins og aðrir
grafíklistamenn hefur hann tekið þátt í
fjölmörgum samsýningum víða um lönd.
Jens var formaður félagsins íslensk
grafík á árunum 1972—75. Myndir eftir
hann eru í opinberri eigu, bæði á íslandi
og á Norðurlöndum.
Gréta Sigfúsdóttir
Svartar
flugur
Hvaðan koma þær
litlu svörtu flugurnar
sem flögra umkring
með lágu suði
vart heyranlegu
í aftankyrrðinni
Eru þær raunverulegar
eða aðeins hugarfóstur
sjúklegs ímyndunarafls
Þær leggjast á blómin mín
sjúga merginn úrrótinni
verpa eggjum sínum
á viðkvæm blöðin
sem lirfurnar narta í
sér til lífsviðurværis
Svo þærmegi dafna ogþroskast
oghefja leikinn á ný
Blóm eru fylling Iífsins
fyrirsumum
kannski þér og mér
að sjá þau drúpa höfði
visna ogdeyja
veldur hugarangri
Ogþeim sem unna blómum
verður á að spyija
TIL HVERS AÐ RÆKTA BLÓM
Gréta Sigfúsdóttir er skáld og rithöfundur í Reykjavík.
U R M I N U
H 1.. 1 O l l R N 1
Allir einhvern
tímann skáld
Ifyrra og í ár hefur rithöfundasam-
bandið beitt sér fyrir því að halda
dag ljóðsins í Reykjavík og víðar.
Það hefúr gefíst vel hvað aðsókn varðar.
Morgunbl. birtir viðtal við nokkur skáld,
sem ekki voru beinir þátttakendur í ár.
Hér kemur setning eða nokkur orð frá
þeim spöku mönnum.
„Eg nýt þess að hlýða á fáein Ijóð í
útvarpi... og enn betra væri ef sjón-
varpið legði sig fram um að nýta mögu-
leika sína á því sviði,“ segir Ól. Jóh. Sig.
Gunnar Dal: „Allar breytingar á formi
ljóðsins eru yfírborðslegar . . . eins og
að bera velling fram í flösku og kalla
það kampavín."
Sigfús Daðason segir: „Ljóðlistin er
ekki hóplist... en þeir sem ljóðið ratar
til hafa af því gagn og uppörvun ...“
Ingimar Erl. segir: „Augljóst að Ijóðið
á brýnt erindi við nútímann . . . maður-
inn á í því erindi við sjálfan sig...“
Stefán Hörður: „Sennilegagegnirljóð-
ið skipuðu hlutverki og tónlist og mynd-
list. . . ljóðs er ekki hægt að njóta að
fullu nema í fallegri bók.“
Þetta segir Jakobína Sigurðardóttir:
„Mér finnst að ljóðagerð eigi mjög erfítt
uppdráttar á Islandi núna ... Ljóðið er
stór hluti af menningu okkar.“
Kristján frá Djúpalæk: „Dagur ljóðs-
ins er merkilegur, ef tekst að láta fólkið
taka þátt í honum ... það er flóð og fjara
þar eins og annarsstaðar."
Vilborg Dagbjartsdóttir: „Ljóðið er
ákaflega viðkvæmt form, sem er ekki
hægt að þrengja upp á fólk ... Ef til
vili höfðar það samt til allra. .. á ein-
hverju skeiði ævi sinnar eru allir skáld.“
Þetta sögðu skáldin. Og margt fleira.
En auðvitað er hér enginn heildardómur
felldur um nútímaljóðið og skáldin. í
ummælum Ólafs Jóhanns kemur líka
fram nokkur ótrú á svona hóplestri. Ég
vil þó fremur vekja athygli og taka undir
það sem hann segir um hlutverk sjón-
varpsins. Erlendis hef ég í þeim miðli
séð mjög góðar túlkanir og kynningar-
dagskrár á ljóðum. Til eru góðar þýðing-
ar á mörgum nútímaljóðum á stórþjóða
tungumálum og norðurlandamálum. Mér
hefur stundum komið til hugar, hvort
hér væri ekki gott samvinnuhlutverk
fyrir unga leikara, skáld, myndlistamenn
og kvikmyndafólk. Slíkar dagskrár
mætti raddsetja á fleiri en einu máli og
auðvitað byija í ísl. sjónvarpinu og síðan
reyna útflutning.
AðLifaáArfi
Þó það kunni að virðast undarlegt að
vera að vitna í Morgunblaðsgreinar í
fylgiriti sama blaðs, ætla ég enn að
syndga upp á náðina, enda fer margt
framhjá lesendum í fjölmiðlarótinu.
Ungur fræðimaður um bókmenntir,
Matthías Viðar Sæmundsson, segir í
ræðu, sem birt er 18. maí sl.: „Það er
skammgóður vermir að lifa einungis á
arfí. Málvemd án mállegrar nýsköpunar
er gagnslaus, ef ekki fáránleg... Sönn
málrækt á sér stað í bókmenntum og
skáldskap, þar fer nýsköpunin fram, þar
tengist tíð við tíð í lífí tungunnar ..."
Undir þetta get ég tekið. Og ekki
skulu menn halda að ég sé að beina
skeytum að þeim, sem þetta segir, í
aðfínnslum hér á eftir. Hann kemur þar
hvergi við sögu.
Upp úr síðasta stríði kom út Vöggu-
vísa Élíasar Marar — hann vill láta rita
nafn sitt svo í beygingu —, sérstæð og
ágæt bók. Það var 1950. Þar var lýst
kynslóð stríðsáranna. Hann notaði þar
manna fyrstur hérlendis tímabundið
málfæri Reykjavíkurunglinga. Það var
gert á listrænan hátt og átti rétt á sér.
Löngu seinna tóku sig til nokkrir ungir
menntamenn og sömdu sérstaka slang-
urorðabók um málfar, — stök orð og
setningar, sem einkennandi þótti fyrir
ákveðna kynslóð eftirstríðsáranna. Líka
gott og blessað. En svo er að segja frá
hlut nokkurra hér ónefndra eftirstríðs-
höfunda, blaðamanna og útvarpsfólks,
sem tekur þessi orð og önnur þeim keim-
lík upp í texta sinn, oftast að nauðsynja-
lausu, tala um „pulsu" í stað pylsu, út-
hýsa þessu þokkafulla og ágæta orði,
sem skinið hefur um aldir bjart í hugum
glorsoltinna Islendinga. Hvaða sögur
segir okkur hið aðflutta hálfdanska orð?
Hvemig geta ungir ísl. rithöfundar, sem
vilja teljast fullgildir félagar í Rithöf-
undasambandinu, gert okkur hinum eldri
aðra eins skömm og þetta? Nú verð ég
að játa að enginn er ég málfræðingur.
Það sem við nú köllum með réttu pylsur,
og höfum kannski lært af Dönum, eins
og fleira, mun fyrr og raunar enn hafa
verið kallað sperðlar eða bjúgu.
„AF VÖLDUM SLÓGMELTU"
Ég byijaði að skrifa þennan stutta
pistil fljótlega eftir að dagur ljoðsins, sem
í ár bar upp á 25. maí, hafði runnið í
sjó, og enn að morgni hins 20. færir hið
sama þjóðfræga heimilisblað, Mogginn,
mér setningu, sem kemur mér þar að
notum. Ég er að skrifa um varðveislu
tungunnar. í pistli fyrir löngu hef ég
vikið að þeirri hættu, sem stafar af
klaufalegri setningaskipan og hirðuleysi
sumra frétta- og blaðamanna við notkun
innskots- og aukasetninga. I títtnefndu
blaði í dag, hinn 28. maí, er frétt með
fyrirsögninni „Þrír hestar drápust af
völdum slógmeltu". Fyrirsögnin er ekki
til fyrirmyndar, en við erum ekki að fást
um það. En þar segir: „Að sögn Helga
Sigurðssonar dýralæknis, sem hefur
rannsakað orsakir þess að hestamir
drápust ásamt Eggerti dýralækni á
Keldum, voru allir hestamir sem veiktust
í sama húsi í Mosfellssveit." Ég sleppi
engum greinarmerkjum í tilvitnuninni.
Ef við sýnum fréttamanni fulla tillit-
semi og skilning, sjáum við strax, hvert
hann er að fara. En gagnrýninn maður
með dálítið skopskyn fínnur, að hér er
ekki allt með felfdu. Samkvæmt orðanna
hljóðan hefur fóðrið, sem borið hefur
verið fyrir hestana, drepið bæði þá og
Eggert. En svo illa tókst nú ekki til. En
svona klaufalegt orðalag heyrum við t.d.
í fréttum nærri daglega, lesum í blöðum
og jafnvel í bókum höfunda, sem fá hina
bestu dóma hjá lærðum umsagnarmönn-
um. Hættan, sem steðjar að máli okkar,
er alls staðar. Ég hef í þessari grein,
auk þessarar klausu, vikið að aðeins einu
orði.
Ég nefni engin nöfn, enda væri slíkt
lítil kurteisi af gömlum rithöfundi, sem
nýlega hefur verið heiðraður í félagi, þar
sem ungir menn ráða ríkjum að beina
aðfínnsluskeytum að yngri kynslóð. Hér
verður hver maður að ráða sína eigin
krossgátu.
Jón úr Vör