Lesbók Morgunblaðsins - 28.06.1986, Blaðsíða 10

Drengimir Ásgeir, Fjölnir og Símon í góðu skapi að loknum Á fuliu í vatnsbrautunum góðu.
1000 salíbunum. Vatnið reyndist ekki halda krananum uppi
svo sem menn gætu haldið, heldur örmjótt stálrör. En snjöll
hönnun samt, sem mikil prýði var af á staðnum.
og rak hann seinna dauðan að landi. Gerði
ekki mikið til, sagði einn fararstjórinn, því
hann var gamall og fullur...
„SKRÍPÓ“ á Jóladag
Ferðalagið til Tenerife var jólagjöf mín
til stálpaðra krakkanna, svo að engar jóla-
gjafir voru í umferð þann daginn, en okkur
þótti það meira en næg jólagjöf, að tilviljan-
ir höfðu að öllum líkindum látið okkur bjarga
einu mannslífí, svo það var góð stemmning
á Las Flores um kvöldið, auk þess sem
viðurgjömingurinn var frábær og allir him-
inlifandi. — Var það kannski tilviljun, að
Fjölnir fékk þá stærstu og safaríkustu
T-boone steik, sem við höfum augum litið
um ævina? Alténd var ekkert beint samhengi
í því og atburðum dagsins.
Sömu óskiptu ánægju höfðum við ekki
af jóladeginum, því við höfðum látið skrá
okkur á sameiginlegt jólaknall á skemmti-
stað nokkrum í Los Cristianos. Þar skyldi
vera kalkún og nóg af meðlæti hörðu sem
mjúku undir tönn. Kalkúninn reyndist vera
þunnar vesældarlegar skífur, kartöflumar
afleitar, vínið léiegt og vildi einhver fá bjór,
sem þar var af lélegustu tegund, þá kostaði
það meira en tvöfalda venjulega upphæð.
Hins vegar fengum við gervinef ýmiss
konar, afkáralega hatta og sitthvað, er til-
heyrir gamlárskvöldi og kjötkveðjuhátíðum.
Skemmtiatriðin vom „skrípó", svo sem unga
fólkið sagði og tónlistin útþynnt þjóðlaga-
tónlist. Má ætla, að þeir einu, sem skemmtu
sér á fullu þar, hafí verið stjómandinn og
ein gömul, hífuð kelling, er mig grunaði
jafnvel að væri mamma hans eða í öllu falli
í vinnu á staðnum — hið síðara tel ég náiægt
sanni því ég spurði og fékk mjög illar
augnagotur frá kellu.
Eg var svo heppinn að æla heila klabbinu
á staðnum (saleminu) í lok hófsins og slapp
við illar afleiðingar — drengimir ældu allir,
er heim kom, en Kolbrá snerti matinn varla
og slapp. Drengimir vom ekki sem hressast-
ir til magans dagana á eftir svo að gekk á
með vindgangi. Hér skiptir þá máli að hafa
hina góðu reglu tónmeistarans Hándel í
heiðri og stilla sig í viðurvist kvenna. Eftir-
rétturinn reyndist vera ómerkileg tígulkaka,
og hana gáfum við litlum börnum, er fylgd-
ust með knallinu í gegnum rimlaða glugga,
við laumuðum kökunum til þeirra — töldu
okkur í fullum rétti, enda búnir að reiða
af hendi vænan skilding. Þjónamir upp-
götvuðu þetta og urðu óðir og uppvægir svo
að um tíma lá við pústmm, enda var okkur
og þá einkum Fjölni og mér heitt í hamsi.
Um þverbak keyrði þó, er kokkamir vom
kallaðir fram af skemmtistjóranum glað-
hlakkalega, til að fórnardýrin gætu klappað
fyrir viðurgjömingnum. Mat og drykk, sem
minnti mig á ódýr háskólamötuneytin í
Evrópu á námsámm mínum.
„Skemmtunin" leystist svo upp tveim tím-
um fyrir áætlun, en fólk var þá löngu farið
að lauma vínflöskum í tuðmr sínar til að
fá eitthvað fyrir aurinn.
Einn ljós punktur var þó á öllu saman,
og það var hrikalega stórskorinn eldri
maður, er sat skammt frá okkur og með
svo glæsilegt nef, að viðbótarnefíð hvarf
með öllu.
Gott dæmi um stemmninguna vom Ijós-
myndir þær sem teknar vom af hveijum
og einum í upphafi hófsins og mönnum
gafst færi á að festa sér í lokin, — það
gerðu fæstir.
Jóladagurinn var einmitt einn hinn feg-
ursti og sólríkasti í allri ferðinni, svo að hér
var um gróft morð á fögmm og helgum
degi að ræða. Við höfðum ætlað að yfírgefa
veizluna og skoða innsiglinguna og þorpið,
en einmitt er við vomm á fömm, var okkur
tjáð að knallið tæki brátt enda.
En fyrir margt var þetta þó góð en dýr-
keypt reynsla til viðvömnar í framtíðinni.
UTAN í HEIÐUM TEIDE
Það mun alveg rétt, sem fornar og nýjar
heimildir herma, að Kanaríeyjar séu ein
mesta paradís á jörðu hér — veðurfarið
einstakt og loftslagið heilnæmt ásamt því
að sjórinn er góður, þótt fy'ári saltur sé.
Engin rándýr fínnast á eyjunni utan „Homo
sapiens", en gróðursældin mikil og marg-
breytileg.
Fjallið Pico de Teide gnæfír yfír öllu og
landslagið á Las Canadas-eldfjallahálend-
inu, minnir víða sterklega á ísland. Þetta
fyall er, þó ótrúlegt megi virðast, hæsta fjall
í heimi, þótt það sé ekki nema 3.716 metra
hátt, en þá er miðað við beina línu frá sjávar-
máli. Teide og eldfjöllin allt um kring em
sögð undur veraldar í mörgum skilningi,
jarðfræðilegum sem sögulegum. Hér urðu
miklar jarðhræringar og eldsumbrot þar sem
Teide lék aðalhlutverk og þrýsti sér upp á
meðan aðrir tindar gengu niður. Þá er fjalla-
garðurinn ekki aðeins merkilega ríkur af
hvers konar steinategundum og litarefnum
heldur er gróðurinn allt um kring ótrúlega
breytilegur og fjölþættur.
Að sjálfsögðu snjóar þar uppi, þótt fólk
sóli sig í tiltölulega lítilli fjarlægð niðri við
strendumar. Er við fómm upp fjallið, höfðu
vegir nýlega verið mddir og áttu hinir stóm
langferðabílar í miklu basli við að mætast
og tók það stundum óratíma að mjaka þeim
framhjá hvor öðmm.
Við náðum ekki upp á tind Teide því að
svifbrautin upp fjailið var biluð. Víða var
fagurt í auðninni svo sem á íslandi, og er
við fómm niður aftur, var valin önnur leið
máski sem uppbót á því, að við náðum ekki
á toppinn. Var stefnan tekin á gróðursælari
svæði. Þá ekið var inn í smáskóga og gróður-
beltið tók við, mátti víða sjá undarlegar
formanir og sjáandi dæmi um kraftinn í
gróandanum. Á einum stað hafði tré klofíð
stórt bjarg í tvennt og að auk á mjög sér-
stæðan hátt — með sanni tákn um sigurverk
og frjósemi náttúmnnar þá hún fær að vinna
sitt verk í friði.
Er í byggð kom, blasti við sannkölluð
hitabeltisfijósemi skipulegri rækt á suðræn-
um aldinum. Ekið var beint í gegnum eitt
þorp, og þá sá ég loksins ekta spánskt
mannlíf í öllum sínum fjölbreytileik og mér
hitnaði um hjartarætur. Við komum þar sem
jarðarför átti sér stað og nokkrir menn bám
líkkistu út úr húsi. Kistan var óviðjafnanlega
fögur smíð og útskorin í náttúmlegan við.
Vafalaust átti hefðarmaður í hlut eða hátt-
settur borgari, því mikill virðuleiki var yfír
öllu.
Landslagið allt var mjög breytilegt, það
sem eftir var leiðarinnar og víða hrikalegt
en þó á annan hátt en uppi. Ég öfundaði
þá ferðalanga, sem bjuggu í þeim fáu hótel-
um, sem ég sá á þessu svæði, því hér var
allt svo miklu vinalegra og í meira samræmi
við lífsins raunsönnu kviku.
— Af fegurð og andstæðum er þannig
nóg á eyjunni svo sem á Kanaríeyjum öllum,
og það sagði náttúmfræðingurinn og land-
könnuðurinn mikli, Alexander von Humbolt,
að Oratava-dalurinn væri fegursti staður á
jarðríki. Þangað vom því miður engar skipu-
lagðar ferðir og nauðsynlegt er að geta
hagnýtt sér bílaleigubíla og hið almenna
samgöngukerfí til að að njóta dvalarinnar
til fulls.
Þótt kanarífuglar séu til á eyjunum,
raunar ekki söngfuglar, þá heita þær ekki
eftir þeim, heldur risavaxinni hundategund,
er lifði þar áður, en latneska orðið fyrir
hund er Cane. Eyjamar eiga sér langa sögu
og vom í fyrndinni þekktar sem eitthvað
yfírmáta undursamlegt og einstakt. Margt
er í hulu um uppmna byggðar, en Kar-
þagómenn, munu hafa uppgötvað þær fyrir
Evrópubúa — frumbyggjamir komu þangað
miklu fyrr, sennilega fyrir 5000 ámm og
tilheyrðu þeirri tegund mannsins, er nefnd
hefur verið Crómagnon-maðurinn. Vom
ljósir á hömnd, bláeygir og ljóshærðir.
Sögum ber ekki saman, hvort þeim hafi
verið útrýmt, er þeir í örvæntingu börðust
fyrir sjálfstæði sínu, er Spánveijar heijuðu
á þá af grimmd — eða samlagast aðkomu-
mönnum. En líkast til er sannleikskorn í
hvomtveggja. Hvergi hef ég ennþá rekist á
ástæðu þess, að hundamir stóm urðu al-
dauða.
Andstæður Og Eilíft Vor
Grikkir nefndu eyjamar „Eyjur hamingj-
unnar" og sú nafngift loddi við þær fram
til miðalda, þótt nafngiftin Hunda-eyjumar
hafí verið notað frá fyrstu kynnum manna
af þeim.
Hómer, Plútark og Plinius vissu af eyjun-
um og nefndu þær eyjur hins eilífa vors og
hamingju. Lengi og jafnvel ennþá var álitið
að þær væm leyfar hinnar miklu dularfullu
menningarálfu Atlantis, er á að hafa sokkið
ísæ.
Plató staðfærði hina horfnu heimsálfu
vestur af Gíbraltar í Atlantshafi. Eftir út-
reikningum hans skall eyðileggingin á fyrir
12000 ámm með flóðum og jarðskjálftum.
Eftir hamfarimar gnæfðu einungis sjö topp-
ar hinnar horfnu heimsálfu upp úr sjó og
mynduðu eyjakeðju: Tenerife, Gran Canaria,
Lanzarote, Fuerteventura, Gomera, La
Palma og E1 Hierro.
Allar hafa eyjamar sín ótvíræðu sérkenni
allt frá eyðimerkur- og eldfjallalandslagi til
hitabeltisgróðurs svo og allt þar á milli, og
þrátt fyrir andstæðurnar ríkir á eyjunum
eilíft vor og ferskt og svalt loft berst að
vitum manna.
Spánveijar vom lengi að leggja undir sig
eyjarnar, seinna reyndu Hollendingar jafnt
og Englendingar að sölsa þær undir sig,
auk þess sem sjóræningjar heijuðu á þær.
Sjóhetjur líkt og aðmírálamir Blake, Sir
Frances Drake og Nelson gerðu og hat-
rammar árásir, en urðu undan að hörfa.
Kanaríeyjar eiga þannig langa og merki-
lega sögu, en þó er eiginlega furðulega lítið
vitað um fmmbyggjana, sem nefndust
Guanchar. — Einn daginn fómm við til
höfuðborgarinnar Santa Cmz í verzlunar-
ferð og gerðum góð innkaup á tollfijálsum
vamingi, auk þess sem við lituðumst um
af mætti — var það góð dagstund, en hefðum
vafalítið átt að velja okkur annan dag en
föstudag því verzlanir vom yfírfullar og
óhægt um vik um prúttið: Verðmiðarnir
segja nefnilega ekki alla sögu.
Lúxusvara er tollfijáls, en verð á nauð-
synjavarningi er oft naumast hagstæðara
en annars staðar erlendis. Innlendur iðnaður
líkt og leirmunir, tréskurður og vefnaður
er hagstæður í innkaupi. En varast skulu
menn ódýmstu tilboðin, því að varningurinn
getur þá verið frá Hong Kong eða Kína . ..
í Santa Cmz uppgötvaði ég fyrst hve
leigubílar em ódýrir og sársá eftir að hafa
ekki notað þá meira. Leigubílstjórinn sagði
að benzínið væri ódýrara en mjólkin — jafn-
vel rauðvínið ...
— Fátt er hægt að hafast að á þessum
sérhönnuðu alþjóðlegu sólarströndum annað
en að liggja í sólinni, leika sér í sjó og
vatni, borða góðan mat og drekka eðalvín,
sem eru þarna tollfijáls. Eg varð mjög lítið
var við drykkjuskap að norðlægum hætti,
þótt víða væri fast kneifað ölið — hann
upphefst víst á kvöldin, en þá hélt ég mig
heima, enda hafði ég í malnum nokkrar
góðar bækur m.a. „Faðir minn“, sem em
ondurminningar kvikmyndaleikstjórans
Jean Renoir um föður hans málarann Pierre
Auguste Renoir. Einhver mannlegasta og
undursamlegasta bók sem ég hefi lesið og
hafði ég mikla nautn af að handfjatla hana
ásamt því að dreypa á Gínessmiðinum
dökka.
— Eftir að ferðamannastraumurinn
flæddi yfír strendur Spánar, hefur margt
breyst og dýrtíð samfara ágimd aukist. Eg
var tvívegis á Spáni á námsámm mínum í
Kaupmannahöfn og Osló. Spán elskaði ég
og eignaðist þar marga vini.
Hvað dýrtíðina áhrærir, er það freistandi
inælikvarði, sé miðað við lífsnautnir og
munað, að vísa til þess, að fyrir andvirði
sex bjóra smákassa í dag hefði sá er vildi
getað notið atlota níu fagurra kvenna heila
nótt fyrir 33 ámm ...
— Einn dagur er mér sérstaklega minnis-
stæður, en þá fómm við á vatnsbrautarstað
rétt fyrir ofan þorpið, en þangað ganga
ókeypis almenningsvagnar. Þetta var stuttu
áður en haldið var heimleiðis og víst er, að
við áttum erindi á þennan stað og þó oftar
hefði verið. Það er dágóð skemmtan að
renna sér niður hinar mörgu brautir, sem
hlykkjast og sveigjast á margan hátt, og
svo var þar ein þráðbein bmnbraut, sem
fleytti okkur með ógnarhraða niður á jafn-
sléttu, þar sem menn stöðvuðust í langri
rennu með miklum gusugangi. Sannkölluð
„salíbuna" eins og þær gerast dýrlegastar.
Þetta var að auk vel hannað útivistarsvæði
með ágætum veitingaskála, þannig að menn
geta unað sér þar heilu dagana ef vill.
Drengirnir ætluðu aldrei að fá nóg og fóm
óteljandi ferðir, þó frekar kalt væri þennan
dag og þeir að lokum bláir í framan og
með gæsahúð. Þá var loks hætt og notið
góðra og heitra veitinga og síðan lullað af
stað heimleiðis í góðu skapi.
SólinKlár...
Eftirminnilegust verður mér þó sólin —
en ég reis jafnan snemma úr rekkju til að
njóta þess að sjá hana koma upp yfír eld-
fjallinu Teide. Njóta fyrstu dagskímunnar
og birtuskila og vera sem þátttakandi í
einstæðum leik Ijóss og myrkurs. Á meðan
á þessu öllu stóð tók ég til morgunverð,
því ég hafði þau fyrirmæli að vekja ungviðið
um leið og sólin væri komin á loft. Undur-
samleg lifun að horfa á ljósbrotin í þunnri
skýjaslæðunni yfír eldgígnum og sjá þetta
volduga tákn jarðlífsins gægjast yfír fjalls-
brúnina, stækka og stækka og hrekja stig-
magnandi á brott myrkrið og næturkulið.
Finna svo áþreifanlega hlýju árroðans fylla
upp rýmið allt í kring.
Á slíkum stundum er auðvelt að láta sig
dreyma vakandi og einnegin síðdegis, er við
sátum á svölunum og sáum sólina sem
rauðglóandi eldhnött síga í tignarlegri ró
ofan í hafið. Sólarlagið var aldrei eins frekar
en sólarupprásin, hvort tveggja síkvikult og
magnað sjónarspil.
Undursamleg þessi tákn sólar og heiðríkju
og margt má úr þeim lesa og í þau spá —
og ekki var það síður mikilfenglegt, er
bæði sól og máni sköruðu himinhvelfinguna
í senn á miðjum degi.
... Og í hvert skipti sem sólin var komin
vel á loft þá var að sinna skyldum sínum,
— ég geng inn í svefnherbergið og segi vel
hátt, Kolbrá mín, dagur er risinn, og held
svo til íbúðar drengjanna til að bjóða þeim
góðan dag og kalla til árbíts.
BKAGI ásgeirsson