Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1986, Blaðsíða 3

iggwng
H ® ® ® Sl IHI ® 13 H ® ® Œ113 Sl
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Harakkir Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoó-
. arrítstjórí: Bjöm Bjarnason. RitstjómarfulJtr.:
Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Rrtstjóm: Aóalstrœti 6. Sími 691100.
Forsíðan
Á forsíðu er að þessu sinni mynd eftir
sænska myndlistarmanninn Ulf Trotzig,
sem sýnir um þessar mundir í Norræna
húsinu. Stutt kynning á listamanninum
er í blaðinu.
Á Heklutind
Hrafn Andrés Harðarson bókavörður í
Kópavogi hefur klifið þetta fræga fjall
og skrifar hann þá ferðasögu. Hjá Hrafni
er glensið og gamansemin í fyrirrúmi.
Kvosin
og byggðin þar er enn á dagskrá. Guð-
rún Jónsdóttir arkitekt svarar grein Gísla
Sigurðssonar frá í vor, þar sem vikið
var að umræðum um nýjar tillögur um
útlit byggðar í Kvosinni.
Svanhildur
Jakobsdóttir er landskunn söngkona
dægurlaga um langtskeið. EllýVil-
hjálms hitti hana að máli og í því samtali
segir Svanhildur frá ýmsu sem á dagana
hefur drifið.
JÓN ÚR VÖR
Til skáldsins
Þú
verður að vera
þinn eigin
dómari
hrísvöndur
sagðra og ósagðra
orða
sem snerta þig
einsog puntstrá
einsog þúsund
kylfur
Ég veit
að þú hlustar
aðeins á eitt
meðfætt stolt þitt
hvfsla
heldur svo áfram
gegn öllum veðrum
með Ijóð þitt.
B
FERJAN
HÓTEL JÖRÐ
jl
Nýverið lauk ég við að
lesa minningar sr.
Sveins Víkings, Myndir
daganna, ritverk í
þremur bindum. Þetta
er ákaflega sérstætt og
merkilegt rit, sem ég
las mér til óblandinnar ánægju. En merkust
þótti mér frásögn hans um ferjumanninn,
sem ferjaði aðeins austur yfir ána. Á bls.
196 í 3ja bindi verksins stendur orðrétt:
„Til er ævaforn sögn um einkennilegan
ferjumann. Hann vildi ekki flytja nokkurn
mann nema austur yfir ána. Enginn fékk
nokkru sinni far á bátnum hans vestur yfir.
Og hann var líka sérvitur að öðru leyti þessi
feijumaður. Hann neitaði með öllu að flytja
farangur fólksins yfir ána. Þess vegna
neyddust allir til að skilja hann eftir á bakk-
anum áður en þeir fóru upp í bátinn. Þetta
féll mörgum illa, að verða að skilja allt dót-
ið sitt eftir og oft í reiðuleysi. Nú kynni
einhver að spyija, hvers vegna menn hættu
þá ekki við ferðalagið og létu gamia feiju-
manninn eiga sig. Það var vegna þess, að
enginn gat snúið við á þeirri leið. En var
þá ekki hægt að stinga við fótum og nema
staðar á bakkanum. Nei, þröngin var svo
mikil. Nýtt og nýtt fólk kom stöðugt ark-
andi eftir þessum sama vegi, og það ýtti
hinum á undan sér að ánni, sumum sárnauð-
ugum.“
Þessi merkilega saga um vistaskipti okk-
ar er mjög athygli verð. Hve mörg okkar
stundum ekki söfnun veraldargæða: Ýmsir
safna húsum, hlutabréfum, spariskírteinum
og þess konar pappírum og virðast ætla
með þetta allt með sér yfir á austurbakk-
ann, er jarðvist lýkur. Aðrir eru ávallt með
einhvern minnisvarða, þá ýmist í mynd ein-
hverrar stórbyggingar, sem þeir hafa staðið
fyrir, eða stofnun fyrirtækis, sem ætti að
standa um aldur og ævi.
En hvað er rétt gildismat? Vísustu menn
hafa sagt: „Manngildið er miðað við það,
hvað maðurinn er, þegar búið er að taka
öll efnisleg gæði frá honum." Hafi maðurinn
eitthvað jákvætt fram að færa þarf hann
engin skírteini, eignalista eða veðbókarvott-
orð til þess að sanna manngildi sitt.
Dóttir fjármálamanns, sem mestan hluta
ævi sinnar hafði stundað vafasama lána-
starfsemi, sagði eitt sinn í samkvæmi við
sessunauta sína: „Gerið þið eitt fyrir mig,
strákar, skiljið þið ekki eftir peninga handa
börnunum ykkar.“ Þetta var hennar mat,
byggt á biturri lífsreynslu, því arfahlut
hennar hafði fylgt skuggi á minningu föður-
ins og tortryggni í hennar garð. Því er það
mjög merkileg setning, sem ég rakst á í
einni af viðtalsbókum Matthíasar Johann-
essen, en þar hefur hann eftir gömlum
manni: „Betri er hamingja við harðræði, en
ógæfa við allsnægtir."
Til eru menn, sem frá upphafi eru ákveðn-
ir í því, að vera ekkert að burðast með
veraldlegar eignir, því þá geta þeir stigið
upp í bátinn hjá feijumanninum án þess að
hika eða líta til baka. Einn slíkra manna
var afi minn, séra Haraldur Níelsson pró-
fessor (1868—1928). Hann var bammargur,
en eignaðist aldrei þak yfir höfuðið og var
í eilífum flutningum milli leiguíbúða. Hafn-
aði að lokum í íbúð í Holdsveikispítalanum
í Laugarnesi á síðustu æviámm sínum, en
þar var hann prestur sjúklinganna.
Séra Haraldur var vinmargur og margir
þeírra urðu til að bjóða honum fjárhagsað-
stoð til þess að eignast hús fyrir sig og
fjölskyldu sína. Hann hafnaði ávallt þessum
boðum. Sagðist ekki vilja vera bundinn af
neinum veraldlegum gæðum,
„því það er svo misjafnt, sem mennimir leita að
og misjafn tilgangurinn, sem fyrir þeim vakir“
eins og Tómas Guðmundsson segir í snilldar-
kvæðinu Hótel Jörð.
Séra Haraldur trúði staðfastlega á hand-
leiðslu Guðs og var ömggur um það, að ef
eitthvað henti sig myndi forsjónin sjá fyrir
B
ekkju hans og bömum. Honum varð að trú
sinni.
En hann skildi eftir sig ræðusöfn sín,
Árin og Eilífðin, ásamt fjölda annarra rit-
verka. 58 ámm eftir andlát hans em verk
hans enn eftirsótt hjá fombókasölum. En
hætt er við að margur bámjámsskúrinn,
sem hann hefði eignast, ef hann hefði safn-
að húsum, væri nú ryðgaður og héldi hvorki
vatni né vindum.
Kjamorkuslysið í Rússlandi hefur enn
minnt okkur á það, að allt er í heiminum
hverfult. Tæknin getur hugsanlega tekið
af okkur ráðin með þeim hætti, að spádóm-
ur Nostradamusar um heimsendi rætist,
þótt við verðum enn um stund að halda í
vonina um eitthvert framhald.
Þeir áttu að heita vitmstu menn sinnar
samtíðar, mennimir, sem hönnðu atóm-
sprengjuna, Albert Einstein, Niels Bohr,
Robert Oppenheimer og hvað þeir nú hétu
allir þessir stórvitar. Von þeirra var sú, að
þegar slík ógnarvopn væm tiltæk myndu
menn aldrei leggja í stríð. Frá stríðslokum
1945 hafa þó verið háðar á annað hundrað
styijaldir, eða fjórar hafa byijað á ári að
meðaltali. Að vísu engin atómstyijöld, en
hættan á henni og slysum í kjarnorkuvemm
vofir vissulega yfir. Ef svo hörmulega tæk-
ist til, þá væri best fyrir okkur að vera við
því búin að skilja farangur okkar eftir í
skyndingu á vesturbakkanum, því við fáum
ekki ráðið því sjálf, hve lengi við emm gest-
ir á Hótel Jörð og þegar okkur er stjakað
þaðan út:
„Þá verður oss ljóst, að framar ei frestur gefst
né færi á að ráðstafa nokkru bctur".
(T.G. í Hótel Jörð)
LEIFUR SVEINSSON.
það í huga, að við hæfi sé, að þeir reisi sér
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 30. ÁGÚST 1986 3