Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1986, Side 8

miðsvæðis við glugga. Stuttu síðar kom
ungur piltur með hvítan koll og bað leyfís
að mega sitja við hlið mér.
„Gaman," hugsaði ég með mér, „til þess
að vita að enn skuli vera til ungt fólk, sem
er svo heilbrigt að leggja í fjallgöngur," og
hló með sjálfum mér við tilhugsunina að
eiga e.t.v. eftir að hvetja þennan unga og
óharðnaða unga mann til dáða í hlíðum
Heklu þegar hann væri alveg að gefast upp.
Þegar kom út fyrir borgarmörkin brá svo
við að sólin hvarf af himni og í hennar stað
komu grásvört regnský og á Hellisheiði sá
vart bíllengdina. „Hvað er ég að álpast þetta
að heiman í rigningu og slagviðri," hugsaði
ég, „þegar sólin skín heima hjá mér, blettur-
inn ósleginn og í vændum mikil útigrillhátíð
með nágrönnunum klukkan sex um kveldið.
Fjandakomið, ætli endi svo með því að
maður skríði á Heklu í myrkri og úða og
sjái ekkert nema tæmar á sjálfum sér?“
Á Selfossi var áð og rútunni brynnt í
olíugeymi en farþegum í kjoski. Ég sté út
og tendraði ljós í vindlingi og fór að virða
fyrir mér samferðafólkið: flestir vom í fjalla-
skóm, sumir í snjáðum skóm og var ég
feginn að þurfa þó ekki að skammast mín
fyrir mína, sem gljáðu á fótum mér. Hins-
vegar vora flestir í fallegum hnébuxum og
háleistum í stíl, en ég ræfiilinn bara í gömlu
vinnubuxunum, sem vora svo víðar að þær
huldu nær alveg klossana. Um leið og ég
reyndi að gera sem minnst úr mér og hall-
aði mér upp að dyrastafnum veitti ég því
athygli að flestir mæltu útlendu máli. Er
þá svo komið að meðan íslendingar sofa
úr sér vídeóþynnkuna og andlegar harð-
sperrar eftir lífsgæðamaraþonhlaup þá fara
útlendir ferðalangar á íjöramar við íslensku
flöllin? Við þessa tilhugsun fylltist ég nota-
legri sjálfumgleði að vera einn af fáum
afkomendum víkinga í þessari ferð og hét
sjálfum mér því að ég skyldi svo sannarlega
sýna þessum útlendingum að við væram sko
engir aukvisar, aldir upp í landi elda og
ísa, brýndir í stórsjóum og stormum.
Ér komið var í áfangastað, þaðan sem
lagt skyldi upp, var ég gjörsamlega búinn
að týna öllum áttum, enda sáust engin fjöll
eða önnur kennileiti á leiðinni. Fararstjórinn
sagðist enda myndu láta ógert að reyna að
lýsa ijöllum og landslagi, sem ekki sæist.
Fjallabíllinn stóð stoltur í snarhallandi
gjallbrekku. Við ofurhugamir stigum út,
bundum trausta hnúta á skó, belti og bak-
poka og síðan var lagt af stað. Uuuupp
tiiiil fjallaaa...
Ffyrstu sporin vora hreint unaðsleg — ég
var ánægður með skóna mína, sem ég hafði
aðeins einu sinni reynt áður á Vörðufell
fyrir fáum áram. Blærinn lék í hári, fjöllin
komu í Ijós eitt af öðra eftir því sem birti
til og áður en varði skein sól í heiði og
veröldin varð einn undranarheimur. Hvílík
paradís unaðssemda.
Ég steig ákveðið til jarðar svo gnast í
gjallinu, fann vöðvana í læram og kálfum
taka á og spennast, bakpokinn fór vel, ég
bar hendumar eins og ég hafði séð fjall-
göngumenn gera í gamla daga, hugurinn
fylltist fögnuði, og vinna, húsbygging, sími,
víxlar og bilaður bíll hurfu úr vitundinni.
Um ieið og ég velti fyrir mér af hveiju leið-
in, sem við höfðum nýlega ekið um, héti
Dómadalsleið hugleiddi ég jafnframt hvað
væri svona sérstakt við að ganga úti í nátt-
úranni, klífa ijöll og yfirleitt að vera með
sjálfum sér og íslenskum Qöllum. Jú, ég
meina þetta: á §öllum uppi getur maður
hugsað um fleira en eitt í einu og oft kom-
ist að merkilegum niðurstöðum, jafnvel
uppgötvað ný sannindi og e.t.v. felst svarið
við síðari spumingunni einmitt í þessu: hug-
urinn verður svo fijór og opinn, hlutimir
fá nýjan lit, nýja merkingu. En niðurstaða
mín varð samt sú, að í fjallgöngu er maður-
inn hann sjálfur, óháður hverskyns tækjum
og búnaði öðram en góðum skóm, hann
byggir og treystir aðeins á eigin orku, nær
nánum tengslum við jörðina, finnur ilm af
gijóti og mold, hann verður hluti af lands-
lagi, sem er honum í senn vingjarnlegt og
flandsamlegt eftir því hvem hug hann ber.
Samskiptin við náttúrana era einfaldari en
jafnframt stórbrotnari en við mannfólk.
Við gengum í snjóskafli upp fyrsta bratt-
ann, svitinn var farinn að boga af okkur
og gönguhraðinn að minnka. Hitinn var svo
mikill að í fyrsta áningarstað fóra yfir-
hafnir í bakpoka, ermar vora brettar upp
fyrir olnboga og nokkrir lítrar af svala-
dryklcjum, kaffi og kakói svöluðu heitum
og þyrstum hálsum. í þessum stað blasti
við okkur rauð skál, sprengigígur fagur-
formaður eins og risavaxin augntóft, sem
starir upp í ómælisgeyminn. Rauðaskál heit-
ir þar.
Nú gat ég farið að stilla innbyggða átta-
vitann, sem hvorki fæst í Skátabúð né
Sportvali: til hægri handar við stefnu okkar
upp fjallið sá ég Búrfell og nær Tröllkonu-
hlaup, til vinstri sá á Vatnajökul, sem hlaut
að vera í aust-norðaustur og að baki sá á
Sultartanga og Þórisvatn, sem hlutu að
vera í norðri.
Áttavísirinn mikli af guði gerður var og
á skynsamlegum stað miðað við þessi kenni-
leiti og ánægður með útsýnið og sjálfan
mig, afþreyttur eftir stansið, mettur eftir
eplið og ekki ýlq'a þyrstur og alsæll yfir að
hafa fundið aftur áttimar gekk ég í humátt
á eftir hinum, með dynjandi hjartslátt eftir
að hafa reykt aðra sfgarettu dagsins og
svolítið skömmustulegur þegar einn útlend-
ingurinn spurði hvemig ég gæti fengið af
mér að reykja úti í svo tæra lofti.
Framundan sá ég snævi þakinn tind og
velti því fyrir mér hvort þetta væri „hún
sjálf“ og ekki væri lengra eftir, en komst
fljótlega að hinu sanna. Við gengum eftir
svonefndri Hestöldu norðan í Heklufjalli og
enn vora allmargir kílómetrar eftir. Sam-
kvæmt Árbók Ferðafélagsins árið 1945 var
Hekla 1445 m yfir sjó, en á nýlegum kortum
er hún sögð 1491 m. En eftir nýjustu gos
árin 1980 og 1981 er talið að hún sé um
1500 m.
Upp úr kl. 13 var áð í brekku þar sem
mosagróður var af veikum mætti að reyna
að festa rætur. Þar var sest að snæðingi.
Ég át annað af tveimur kjúklingaiæram,
sem ég hafði meðferðis í mal mínum og
fékk mér svala. í íjarska glitti á hvítan
skjöld Vatnajökuls en nær og sunnar sá á
Tindfjallajökul og Mýrdals- og Eyjafjalla-
jökla. Skjmdilega rann upp fyrir mér að
þama inni á milli reginfjallanna lá Þórs-
mörkin, vinin í öræfunum, með birkilundum
og lækjum, Valahnúk, Krossá, Slyppugili
og öðram perlum sem þessi íslenska paradís
hefur að geyma. Þar sannaðist að ekki er
alltaf allt sem sýnist: við augum mér blöstu
snæviþakin fjöll, mörg illkleif, dalir og gil
og jöklar, sem héldu þó hlífiskildi yfir sælu-
reit þar sem alltaf virðist vera gott veður.
Hijúft yfirborð leynir oft blíðri lund. Nær
okkur vora Landmannalaugar. Ég skimaði
eftir marglitum fjöilunum þar en blámóðan
litaði allt í öllum tilbrigðum sama lits: á
flatlendinu næst Heklurótum vora leysinga-
tjamir djúpgrænbláar og bar í hvítan snjóinn
og eftir því sem fjær dró varð fjallabláminn
dekkri uns hann sameinaðist himinbláman-
um við sjóndeild. Þótt ég væri þama með
um 50 ókunnum ferðalöngum fannst mér
ég vera einn með þögn landsins, sem þó
býr yfir svo mörgum hljóðum, hæst lét þó
í hvini hlýrra vinda, sem léku um eyra og
undir lék taktfastur hjartslátturinn í sjálfum
mér.
Er ég hafði snætt og drukkið og kveikt
mér í þriðju sígarettunni sá ég hvar einn
úr hópnum kom upp brekkuna. Sá hafði
vakið athygli í rútunni fyrir snjallan hlátur
og nú vakti hann bros á vöram er hann
spurði fararstjórann hvellum rómi úr þó
nokkurri fjarlægð hvar Hekla væri og hve-
nær við færam heim, hann yrði að sjá leik
Belgíu og Frakka um kvöldið. Þessi sami
ungi maður, þéttur á veili með stafprik í
hendi, hélt sig einatt utan við hópinn, ýmist
á undan eða eftir og söng eða gólaði. Við
hin þorðum ekki að láta slíkt eftir okkur,
yrðum vafalaust dæmd klikkuð af sam-
ferðamönnum. Ef ég hefði verið einn á ferð
hefði ég vafalítið gert eins og hann.
Og enn var lagt af stað, upp og ofan,
þó meira upp. Oftast var gengið í sköflum,
sem sólin hafði brætt af skánina. Nú vora
hælar mínir famir að láta vita af sér, þótt
ég sjálfur kveinkaði mér ekki, og í einni
aflíðandi brekku neyddist ég til, fyrir þrá-
beiðni hælanna, að setjast niður, taka tvo
plástra og kæfa með þeim sársaukaóp
tveggja blaðra. Tók ég mér góðan tíma í
þetta og lét alla fara framhjá mér. Þegar
ég stóð upp aftur leið mér betur (eða mér
leið vel þótt hælamir hefðu verið að æmta,
þeir vora nú varla nema mjög ógreinilegur
hluti af sjálfum mér).
Mér til hrellingar sá ég nú að fararstjór-
inn hafði stöðvað hópinn um 200 metram
ofar og þar stóðu þau og biðu eftir mér.
Ég tók til fótanna og hljóp yfir snjóbreiðuna
og lét sem ég hefði verið að virða fyrir mér
útsýnið. Síðar á göngunni hefndist mér fyr-
ir þetta gönuhlaup, því nokkur mæði sótti
að mér en af alkunnum íslenskum hetjuskap
hristi ég hana af mér. Stuttu síðar var áð
og var ég þá nærri fararstjóranum og sá
þá mér til ómældrar ánægju að svitinn bog-
aði af honum líka. Viðurkenndi hann síðar
að hann hefði aldrei áður svitnað svo mikið
í göngu á Heklu.
Skyrtan mín var rennvot af svita, milli
bijóstanna og niður á nafla og bakið var