Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1986, Síða 9

löðrandi undir nælonbakpokanum. Ég var
orðinn rennvotur í skónum því snjórinn virt-
ist bráðna ofan í þá þrátt fyrir forsjálni og
áburð. Leið nú á daginn, hitinn jókst og
gleðin yfir tilfinningunni í fótum og mjöðm-
um farin að dvína. í staðinn var komin
kergja, þijóska blandin frónskum metnaði.
Ég skyldi aldrei gefast upp. Síðustu tvær
brekkumar bröttu, sem mér telst til eftir á
að hafi verið tvær, voru nú framundan og
sá ég nú vart annað en hælana á næsta
manni á undan mér og tæmar á sjálfum
mér og misjöfn fótsporin í fönninni.
Sífellt oftar var numið staðar til að kasta
mæðinni og iðulega bjóst ég við að sjá á
eftir hjartanu út um vit mér, svo hart barð-
ist það í bijósti mér og höfði. Þegar ég leit
upp á þessu stigi göngunnar sá ég heklum-
ar hennar Heklu, slæðumar fínar sem silki
bærast við enni hennar, stundum ein, stund-
um margar og mér varð hugsað til þess að
oftar en ekki væri tindur hennar hulinn
þessum blæjum. Hún ber því nafn með
rentu.
Loks komst ég upp að gígbarminum en
stuttu áður hafði ungi sveinninn, sessunaut-
ur minn í bflnum, hlaupið fram úr mér án
þess að blása úr nös og tók ekki einu sinni
eftir því er ég kastaði á hann kveðju með
þessum snjöllu orðum: „Jæja, okkur ætlar
að takast það.“ Nú var lunginn úr hópnum
kominn upp á efstu gnípu og sestur þar,
en ég og gömul kona fyrir aftan mig (auk
aðstoðarfararstjórans, sem hafði verið
skikkaður til að fara síðastur) dröttuðumst
þetta síðasta spölinn. Næst á undan mér
um tíu metrum, gekk maður, líklega Belgi
eftir göngulaginu. Þegar hann er kominn
út á sjálfan tindaskaflinn, rana af si\jó á
ytra byrði gígbarmsins, hverfur hann
skyndilega sjónum mínum eins og Qandinn
sjálfur hafi kippt honum niður um gætt
helvítis. Og nú varð mér fyrst ekki um sel,
ég nam staðar, svitinn á enninu fraus og
hjartað hætti að slá. Var ég orðinn vitskert-
ur, var Hekla að fara að gjósa eða hafði
Belsubub sjálfur teygt hramminn út um eld-
húsgluggann sinn og náð sér í einn
munnbita? Eða var ég farinn að sjá ofsjón-
ir, kominn með sólsting? Sem betur fer fyrir
mig og hann, þ.e.a.s. manninn en ekki
Kölska, sá ég nú op í snjónum og hendi
grípa upp og síðan aðra, þá bakpoka og
loks manninn allan, í heilu lagi. Hafði hann
fallið niður í snjóhelli, sem ylurinn úr virku
eldflallinu hafði brætt út. Tók ég stóran
sveig fram hjá þessu heljargapi og náði loks
áfangastað, hvirfli Heklu sjálfrar, ég stóð
á tindi Heklu hám ... Og ég stóð á öndinni.
En ekki lengi, því fætur kröfðust hvfldar
og lögðu sig endilangt í gljúpt gjallið og
hnakkinn í hinn endann skorðaðist milli
tveggja hröngla, augun lokuðust og hugur-
inn þakkaði guði fyrir að þessu var lokið,
þ.e. göngunni, en varla hefði skipt máli á
þessu stigi þótt lífinu hefði líka verið lokið.
Er ég kom til sjálfs mín á ný leit ég yfir
heiminn og sá að hann var harla góður.
Ég var ofurlítill kjötbiti, gufusoðinn, með
tvö augu, örsmá en þau sáu samt Vest-
mannaeyjar úti á Atlantshafi, Rangárvelli
og Þjórsártún, Ölfus og Ingólfsfjall, Hengil
og Búrfell í Grímsnesi, Langjökul og Jarl-
hettur og Botnssúlur og fleiri og fieiri fyöll
og himin og fjarskans ómælisbláma. Undir
mér mallaði skrattinn sína súpu og lék eim-
urinn um kroppinn á mér sem var þó nógu
þvalur fyrir. Um það bil sem ég var að fá
aftur tilfinningu í útlimi var fararstjórinn
staðinn upp og hvatti menn til niðurgangs.
Ekki ætla ég að þreyta iesandann á iýsing-
um á þeim andskotans píningum, sem biðu
mín á niðurleið. Enda þótt galdurinn við að
ganga ofan fjallshlíðar sé sá einn að bera
til skiptis annan fótinn fram fyrir hinn og
láta þyngdarlögmálið um afganginn þá var
þessi niðurganga af Heklu ekki svo einföld.
En með einhveijum hætti komst ég alla
leið að ljallabflnum góða, komst úr skóm
og sokkum og í sætið mitt og seint um
kvöldið var mér fagnað af nágrönnum
mínum sem sannri hetju, þeir gæddu mér
á ýmsum guðaveigum og dengdu mér loks
um miðnætti í heitan pott, þar sem líkams-
eymsli min gufuðu upp í himinhvolfin. Sic
transit gloria...
Post scriptum: Þannig var mín Hekluför,
í endurminningunni stórkostleg lífsreynsla.
Eftirköst urðu hvorki strengir né snúin liða-
mót, þökk sé heitum potti og dýrum veigum,
heldur skaðbrennt andlit, flagnaðir hand-
leggir og jafnvel handarbök og stórbólgnar
varir. Þrír dagar frá vinnu þeirra vegna. í
næstu fjallgöngu mun ég gæta þess að
hafa meðferðis vemdarkrem á andlitið og
þá verð ég búinn að festa kaup á fallegum
. hnébuxum og háleistum í stíl.
Á jörðu niðri, júlí 1986
Hrafn Andrés Harðarson,
Heklufari.
Höfundur greinarinnar er bókavöröur í Bókasafni
Kópavogs.
Ur
öskustónni
Lækjargata 14 og 14b (Búnaðarfélagshúsið/Iðnskólinn gamli). Þessi fallegu, sam-
byggðu timburhús voru reist skömmu eftir aldamótin. Fyrir skömmu kom upp eldur
í nyrðra húsinu og urðu á því töluverðar skemmdir. Ákvörðun var strax tekin um að
gera við húsið. Húsin eru bæði í eigu Reykjavíkurborgar.
Tillögur
um „endurbætt
svipmót“
á miðbæinn
egar ég las grein um málarann Óskar Kokosch-
ka í Lesbókinni 5. júlí sl. mundi ég eftir því,
að ég hafði ætlað að svara annarri grein, sem
birtist í Lesbókinni 14. júní. Síðamefnda grein-
in er eftir Gísla Sigurðsson ritstjóra og er eins
og segir í fyrirsögn um „framkomnar tillög-
ur arkitektanna Guðna Pálssonar og
Dagnýjar Helgadóttur varðandi nýbygging-
ar og endurbætt svipmót á miðbæ
Reykjavíkur". Eiginlega er þó greinin öllu
frekar gagnrýni á viðhorf mín til þessara
tillagna, sem kom fram hjá mér í sjón-
varpsumræðu nokkru áður. í stuttu máli
fólst gagnrýni mín í því, að mér þykir
skorta á það í tillögugerðinni, sem margt
gott má þó segja um, að nægilegt tillit sé
tekið til þess að miðbær Reykjavíkur á sér
langa sögu, sem flestum er annt um og
vaxandi áhugi er á. Byggingamar, sem
þama standa, eru hluti þessarar sögu og
ekki sá ómerkasti þar sem þær mynda og
hafa myndað sjálft sögusviðið. Það er því
eðlilegt að sýna þurfi gát og staldra við
þegar gerðar em tillögur um að jafna við
jörðu mörg hús í miðbænum, við elstu götur
bæjarins, og byggja ný.
Eftir
Guðrúnu
Jónsdóttur
arkitekt
Hin Mannlega ásýnd
í greininni um Óskar Kokoschka er eftir
honum haft, að hann hafi málað borgir til
þess að bjarga hinni allt að því mannlegu
ásýjjd þeirra yfir á léreftið áður en hún
yrði gerð söm og jöfn öllum borgum um
allan heim fyrir tilstuðlan tækniþróunarinn-
ar. Viðhorf okkar íslendinga til gamalla
Suóurgata 8 og 8a. Þetta tvístæða hús var fyrir nokkru komið að algjörum niðurlot-
um og tiir bjuggust við að það ætti sér viðreisnar von. Nú er húsið í hópi þeirra
húsa, sem risið bafa úr öskustónni. Sjón er sögu ríkari. Geta má þess að í nyrðra
húsinu (nr. 8) bjó sá mikli öðlingsmaður sr. Jóhann Þorkelsson dómkirkjuprestur
langa ævi.
húsa (byggingararfsins) hefur breyst mikið
á undanfömum ámm. Aukin þekking á
þessu sviði bæði hvað snertir byggingamar
sjálfar og sögu þeirra ræður hér miklu. í
vitund manna hafa húsin verið að lifna við.
Æ fleiri em nú famir „að lesa hús“ eins
og Þórbergur komst að orði og fer áhugi á
því vaxandi.
HinLifandiSaga
Samtímis hafa, með auknum kynnum
íslendinga af öðmm löndum, opnast augu
þeirra fyrir því að það er einmitt arfur kyn-
slóðanna, ekki síst á sviði byggingarlistar,
sem gerir borgir eftirsóknarverðar. Ferða-
maðurinn leitar vitandi eða óafvitandi fyrst
og fremst í gömlu borgarkjamana þar sem
saga viðkomandi staðar verður lifandi. -
Og það þarf ekki einu sinni til að sagan sé
raunvemleg, aðdráttaraflið getur byggst á
skáldverki eins og t.d. er um hús Júlíu í
Verónu, sem ferðamenn flykkjast að vegna
hins fræga leikrits eftir Shakespeare. Sama
má segja um hús Sherlock Holmes í Baker
Street í London, sem menn leita árangurs-
laust að. Á undanfömum ámm hefur verið
nnnið markvisst að húsakönnun í eldri hlut-
um Reykjavíkur á vegum Árbæjarsafns.
Nú um þessar mundir er verið að vinna að
sérstöku riti um byggingarsögu Kvosarinnar
á vegum Torfusamtakanna og Árbæjarsafns
og hefur fengist styrkur úr Vísindasjóði til
þess. Þama er unnið merkilegt starf, sem
mun auka enn á þekkingu og skilning manna
á því, að við eigum okkar byggingarsögu
ekki síður en aðrar þjóðir þótt svipmótið sé
annað. Nú gæti t.d. komið fram ný vitn-
eskja um þá ágætu iðnaðarmenn sem þarna
vom að verki, þekking sem gæti e.t.v. forð-
að okkur frá því á síðustu stundu að kasta
miklum menningarsögulegum verðmætum
á glæ frekar en orðið er.
Þekkja Menn Sögu
Húsanna?
Af eðlilegum ástæðum hefur þekking
margra þeirra sem um þessi mál fjalla Ver-
ið af skomum skammti. Ekki mun það t.d.
á almanna vitorði hversu mjög húsið Aðal-
stræti 16, sem rífa á samkvæmt tillögunni,
tengist sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar.
Þama bjó Jón Guðmundsson, ritstjóri Þjóð-
ólfs, einn helsti samheiji Jóns Sigurðssonar.
Þar komu þjóðfundarmenn saman til að
ráða ráðum sínum eftir að þjóðfundurinn
1851 hafði leystst upp. í húsinu Austur-
stræti 22 hefur sitthvað gerst sem merkilegt
er í þjóðarsögunni. Þar stjómaði Jörundur
hundadagakonungur á sínum skammvinna
valdaferli, árið 1809. í Lækjargötu 8 bjó
t.d. Hannes Hafstein á sínum skólaárum. í
húsi því sem kennt er við ísafoldarprent-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 30. ÁGÚST 1986 9 '