Lesbók Morgunblaðsins - 13.07.1991, Blaðsíða 6

Storkaði öllum forskriftum
og um leið eigin lífí
egar Susanne Pagé, forstöðukona Nútímamynd-
listasafns Parísarborgar í Palais Tokyo skipu-
lagði yfirlitssýningu um hugmyndalist síðastlið-
inn vetur, var verkum eftir Marcel Duchamp,
Yves Klein og Manzoni stillt upp fremst, eins
»■: [
„8 tavoli di d'accertamento", 1958, Ir-
Iand, ísland, stafróf og fingraför. Ef
kortin af írlandi og íslandi eru skoðuð
vel, má sjá, að Manzoni hefur bætt Cap
Horn á Islandskortið út af Seyðisfirði
og sett Valence í Dingle-flóann á ír-
landi. Þetta verk var prentað í 60 ein-
tökum og gefið út af Vanni ScheiwiIIer
árið 1962.
PIERO MANZONI,
1933-1963, var einn
þessara einfara, sem
hvergi er hægt að
staðsetja í listasögunni.
Honum hefur verið líkt
við Yves Klein, en báðir
létust langt fyrir aldur
fram, báðir voru
geysilega sterkir
persónuleikar, báðir
notuðu ljósmyndina og
voru oft ljósmyndaðir við
hinar og þessar athafnir.
Báðir gengu fram á yztu
nöf og virtust hafa
hugboð um eigin dauða.
Eftir LAUFEYJU
HELGADÓTTUR
og til að undirstrika brautryðjendastarf
þeirra þriggja. Nú hefur þetta sama safn
efnt til fyrstu yfirlitssýningar sem haldin
hefur verið á verkum Manzoni hér í Frakk-
lani og eru margir listunnendur hér því að
kynnast verkum hans í raun og veru í fyrsta
skipti núna. Flestir könnuðust að vísu við
verk eins og Saur listamannsins, Línurnar
og Alheimssökkulinn, en auk þeirra eru
ýmis önnur verk á sýningunni sem sýna hve
margbreytilegur listferill Manzoni var, þó
hann hafi varla spannað yfir lengri tíma en
6-7 ár.
MANZONI / KLEIN
Því hefur reyndar verið haldið fram oftar
en einu sinni að Frakkar hafi ekki sýnt Manz-
oni nægan áhuga, ef til vill er það vegna
þess að þeir litu á hann sem sporgöngumann
Klein (sjá grein eftir undirritaða í Lesb. Mbl.
17. sept. 1983) eða þeir hreinlega óttuðust
samkeppni við hann.
ítalski listfræðingurinn Germano Celant
sem þekkir listferil Manzoni manna best hef-
ur sagt að líklega hafi það verið Klein að
þakka að Manzoni þorði að vera hann sjálf-
ur. En þó að þeir séu vissulega um margt
líkir þá leiðir þessi yfirlitssýning rækilega í
ljós að þegar allt kemur til alls þá eru þeir
líka mjög ólíkir. Yves Klein var dulúðugur,
hástemmdur bjartsýnismaður sem heillaðist
af himinblámanum, vildi samsamast rýminu
í gegnum litinn og þá sérstaklega bláa litinn
sem hann eignaði sér og kallaður var The
international Klein Blue eða IBK Manzoni var
aftur á móti jarðbundinn efnishyggjumaður
sem vildi „fullnægja eigin þörfum“ eins og
G. Celant segir. Hann var dálítið hæðinn og
fyndinn, gekk beint til verks, lokaði saur sinn
í niðursuðudósum, útöndun sína í blöðru og
bjó til verk sem hann skírði Achromes (Lit-
leysingja), þar sem hann lagði áherslu á fýs-
iska hlið málverksins og notaði til þess hin
undarlegustu efni svo sem kaólín, glerull,
gips, kanínuskinn, brauð o.s.frv. — allt i
hvítum tónum.
En tómið heillaði þá báða. Það má segja
að Manzoni haf eiginlega sökkt sér í tómið
en Yves Klein henti sér út í tómið, sýndi
„Tómið“ og gerði jarðkúluna að leikhúsi tóm-
íeikans (Theatre du Vide). Báðir voru í leit
að fullkomnun og báðir voru heillaðir af Al-
heiminum. Yves Klein eignar sér heiminn í
einn dag (Le journal d’un jour, 27. nóv. 1960)
Manzoni að búa til Fiato d 'artiste,blástur listamannsins, 1960. Manzoni áritar kvenlíkan
og Manzoni býr til sökkul fyrir Alheiminn,
Socle du Monde.
Báðirtóku upp kyndil Mai'cel Duchamp sem
var að því kominn að slokkna og lífguðu
hann við. Þeir voru báðir dæmigerð börn eft-
irstríðsáranna sem hófu listferil sinn á mörk-
um nýs tímabils þar sem sterk þörf var fyrir
því að prófa allt, endurskapa allt og endurupp-
götva allt. Þeir voru yfirmáta hugmyndaauð-
ugir og vildu handsama allt, — einnig frelsið.
GruppoNucleare
Manzoni byijaði myndlistarferil sinn 22 ára
gamall á mjög klassískan hátt með því að
mála landslagsmyndir. Síðan fór hann að
mála verk með olíu og tjöru sem svipar dálít-
ið til verka franska listamannsins Fautrier.
Hann kallaði þau Hominidés vegna þess að
þar mátti greina einhvers konar höfuðstóra
líkamsbúka sem tvinnuðust saman við furðu-
legt töfrastafakerfi.
Árið 1957 gerðist hann einn af stofnendum
Gruppo Nucleaire (Fontana, Baj, Colucci,
Sordini, Verga og síðar Arman, Klein og
Restany) og segir í yfirlýsingur sinni fyrir
„lífræna málaralist" Per una pittura org-
anica, „að það eigi að afhjúpa innri uppbygg-
ingu raunveruleikans, þessa fijóanga sem
fijóvga lífræna tilveru okkar.“ Um þetta leyti
verða verk hans frumlegri og persónulegri.
Hann heldur áfram að nota tjörukennda efn-
isáferð en setur nú ýmsa samansafnaða hvers-
dagshluti (nælur, títupijóna, lykla, tangir
o.s.frv.) ofan á flötinn þannig að prentför
myndast og úr verða verk sem minna óneitan-
lega á sum verk sem Arman átti eftir að
gera síðar. „Við viljum ekki lengur viður-
kenna málverkið sem tvívíddarflöt þar sem
hugarfóstur okkar birtast. Málverk tjáir frels-
isleit okkar að upprunalegum myndum“, seg-
ir Manzoni árið 1957.
2. janúar þetta sama ár opnar Yves Klein
fyrstu einkasýningu sína á Ítalíu í gallerí
Ápollinaire í Mílanó „Yves Klein proposte
monocrome epoca blu“. Hann sýndi þar 11
blá mónókróm (einlitinga) sem öll voru í sömu
stærð, en á mismunandi verði. Manzoni sá
sýninguna margsinnis og varð yfir sig hrifinn
og tókst að kynnast Klein örlítið persónu-
lega. Sagan segir að Manzoni hafi síðan heim-
sótt Klein 4 árum síðar þegar hann var stadd-
ur í París og á hann að hafa kynnt sig á
eftirfarandi hátt: „Þér eruð bláa mónókrómið,
ég er hvíta mónókrómið, við ættum að vinna
saman." En þar sem báðir létust langt um
aldur fram varð aldrei um neina samvinnu
hjá þeim að ræða síðar.
ACHROME
Eftir þetta fór Manzoni að gera tilraunir
sínar með það sem hann kallar Achrome.
Með þessum Achrome tillögum vildi hann
Milanó e Mitologie,
1956, olía og tjara á
masónít, 95x130 sm.
Blástui
listama
ins,
sprung
blaðra,
viður,
20x20
6