Lesbók Morgunblaðsins - 27.06.1992, Blaðsíða 7

F E RÐAMANNAST AÐ I R
Klúður og
náttúruspjöll
við Gullfoss
að verður að teljast grátlegt hvemig klaufaskap-
urinn einn verður ofaná í því sem lítur að ferða-
þjónustu og aðbúð við ferðamannastaði. Fjöldi
landsmanna og yfirgnæfandi hluti erlendra
ferðamanna leggur á ári hverju leið sína aust-
Efsta myndin: Skálinn sem reistur hefur verið á flatlendinu vestur af GuIIfossi.
Vegna hans og nýs vegar hefur orðið geysilegt upprót og náttúruspjöll, sem ekki
er hægt að laga með sáningu. Miðmyndin: Göngustígurinn, sem búið er að leggja
frá skálanum niður að brekkunni við fossinn. Neðst: Stiginn niður hlíðina hjá
fossinum er alltof fyrirferðarmikill og stingur hrottalega í stúf við umhverfið.
Jarðýtum hefur verið
beitt á viðkvæman há-
lendisgróður við vega-
lagningu vestur af fossin-
um og þar reistur skáli
með snyrtiaðstöðu, sem
öll skynsamleg rök mæla
með að hefði átt að
standa við malbikað bíla-
stæðið hjá fossinum.
Gullfoss
ur að Geysi og Gullfossi; þetta er hin klass-
íska eins dags ferðamannaleið frá Reykja-
vík. í sumar mun vera von á 27 skipum
með túrista; flestum verður þeim ekið
þessa leið, sem á því herrans ári 1992
hefur ekki tekizt að fullu að leggja með
bundnu slitlagi. Hinsvegar er búið að
malbika fáfarinn veg frá Grindavík og
vestur með ströndinni, sennilega vegna
þess að samkvæmt lögmáli skæklatogsins
hefur orðið að malbika einhversstaðar í
Reykjaneskjördæmi, hvort sem þörf var
fyrir það eða ekki.
Ráðamenn þessa lands virðast alltaf
hafa verið mjög sjóndapir á þýðingu ferða-
þjónustunnar og þess sem gæti stutt hana.
I samræmi við það hefur aðstaða ferða-
manna við Gullfoss alla tíð verið til skamm-
ar. Skást var hún þó á meðan gamli skál-
inn stóð á sínum stað. Síðan hann var rif-
inn hefur einber vandræðagangur einkennt
afstöðuna gagnvart einhveijum nauðsyn-
legum mannvirkjum við fossinn. Þurrsal-
emi sem upp vom sett alltof langt í burtu
voru misheppnuð framkvæmd, en góð
snyrtiaðstaða er nauðsyn þarna, hvað sem
líður veitingarekstri. Segja má, að hann
geti ekki talizt brýn nauðsyn, þegar fáein-
ar mínútur tekur að aka til næsta veitinga-
húss.
Nú hefur að lokum verið látið til skarar
skríða og byggður ágætur og smekklegur
skáli, sem hýsir snyrtinguna. En í. stað
þess að byggja hann einfaldlega hjá mal-
bikaða planinu við fossinn, hefur verið
gripið til þess úrræðis að flytja Kjalveg
200-300 metra vestur frá fossinum og þar
er skálinn. Lagður hefur verið göngustígur
þaðan niður að brekkubrúninni við fossinn
og síðan byggður stigi niður hlíðina; mikið
ferlíki og ljótt, sem miklu meira ber á og
miklu meira lýtir heildarmynd umhverfís-
ins við Gullfoss en skáli við bílaplanið hefði
gert.
Eftir sem áður verða rútubílarnir, sem
til að mynda aka fólki úr skemmtiferða-
skipunum, að fara með farþegana niður á
gamla planið, því þetta er að stórum hluta
fullorðið fólk, stundum jafnvel aldrað, og
mér skilst á fararstjórum, að það leggi
alls ekki í að ganga niður stigann í hlíðinni.
Allt þetta brambolt fyrir ofan fossinn
er óþarft og til leiðinda. Gamli vegurinn,
upphaf Kjalvegar, var að vísu ekki góður
en hann lá í náttúrulegum beygjum og
sveigjum um vallendisgróna Brattholts-
hagana og stakk hvergi í augu.
Það sama verður ekki sagt um nýja
veginn vesturfrá, þar sem jarðýtum hefur
verið beitt án forsjálni á viðkvæmt land,
vaxið mosa og lyngi. Bæði meðfram vegin-
um og nýja skálanum er mikið upprót eft-
ir jarðýtur og landið stórskemmt. Þar hafa
orðið náttúruspjöll, sem ekki verða aftur
tekin. Þama gengur ekki að sá grasfræi
eftirá; það mundi gerbreyta útliti og kar-
akter umhverfisins, sem þarna einkennist
af hálendisgróðri.
Það er dapurlegt eftir öll þau ár, sem
farið hafa í jaml, japl og fuður útaf því
hvort hugsanlega ætti eða mætti gera eitt-
hvað við Gullfoss, skyldi svo misheppnuð
framkvæmd vera samþykkt. Og það er í
hæsta máta raunalegt, að Ferðamálaráð
og Náttúruvemdarráð skuli eiga þátt í
þeirri náttúmskemmd, sem orðið hefur við
vegarlagninguna. Sumstaðar má beita
jarðýtum og bæta upprótið með sáningu.
En á viðkvæmum stöðum verður að fara
öðruvísi að. Þannig var til dæmis staðið
að umdeildri framkvæmd þegar vegurinn
var lagður yfír Bláskógaheiðina frá Þing-
völlum að Gjábakka fyrir þjóðhátíðina
1974. Þá var efninu ekið á staðinn og
umhverfisspjöll urðu engin.
Þeir sem aka á eigin bílum munu líkt
og áður fara beina leið á bílaplanið við
fossinn. Þar er að jafnaði mergð einkabfla
og rútubíla og hvort þessi snyrtingaskáli
stæði þar einnig, gerir engan mun, en
hefði verið til þæginda fyrir gesti. Engin
frambærileg rök eru fyrir þeirri dellu sem
orðin er.
Gísli Sigurðsson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 27. JÚNl 1992 7