Lesbók Morgunblaðsins - 24.09.1994, Blaðsíða 8

Efst: Sigurður Norda.1,
Hansen í Nýhöfninni. I
miðju: Leikið atriði á
myndbandinu: Sigur-
jón krotar í sandinn.
T. h.: Stílfært portrett
í tré. Neðst: Ásgrímur
Jónsson. T. h.: A mynd-
bandinu er þessi mynd
af ungum dreng.
Myndbandatækni er
nýstárleg en áhrifa-
-mikil aðferð við
listkynningu. Nú
hefur Kvikmynda-
félagið AX hf. beitt
aðferðinni með
þeim hætti að
myndbandið hefur
fengið silfur-
verðlaun í Banda-
ríkjunum í flokki
fræðslumynda á
háskólastigi.
Andlitsmyndir Sigurjóns
Verðlauna-
myndband
INTERNATIONALFÍLM
AND VIDEO FESTIVAL
Portret eða mannamyndir eru sér-
grein innan myndlistarinnar og
gegna tvíþættu hlutverki, hvort
sem þau eru máluð eða unnin sem
höggmyndir: Annarsvegar að túlka við-
fangsefnið og sýna viðkomandi persónu
þannig að hún þekkist, - hinsvegar að skapa
listaverk sem lýtur venjulegum lögmálum
myndlistarinnar. Það er þekkt staðreynd að
góðir listamenn hafa misgott næmi á það
sem einkennir fólk og hversu vel sem staðið
er að undirstöðuatriðum eins og formi eða
lit er verkið misheppnað sem portret, ef það
líkist ekki þeim sem það á að sýna.
Þótt nokkrir hinna nafnfrægu málara
okkar frá því fyrr á öldinni hefðu portrettið
einungis sem aukabúgrein, sýndu þeir þegar
bezt lét að þessi tilfinning var ti! í ríkum
mæli og nægir að benda á sum portret Kjarv-
als, Kristínar Jónsdóttur og Nínu Tryggva-
dóttur; einnig sjálfsmyndir Ásgríms og Jóns
Stefánssonar.
Hjá þessum og ýmsum öðrum myndlistar-
mönnum var portrettið aðeins ígrip. Það
verður hinsvegar ekki sagt um Sigurjón
Olafsson myndhöggvara, sem lét eftir sig
mikinn fjölda mannamynda, 200 eru skrá-
settar. Það sem skiptir þó enn meira máli
er, að meðal þeirra eru mörg meistaraverk
sem verður að telja meðal þess allra bezta
sem unnið hefur verið í portrettmyndum á
íslandi. Það þekkja flestir sem unnið hafa
í portrettmyndum, að sá kjarni persónunnar
sem verður að skila sér í myndinni, næst
ekki alltaf. Hjá Sigurjóni var þessi tilfinning
svo rík, að ég veit ekki um eitt einasta
dæmi þar sem verkið heppnaðist ekki full-
komlega. Það var aðdáunarvert hvernig
SILVER SCREEN AWARD
PO« TH6 l>HODUC «ON EMTtTLEP
"1'HOSí: mmi) STÖXKS •
SfGÚSJÖSí OLAFSSOaS::P0.RÍRAI? aiISTS'
FÖúCftTIONr eomoK &
M)\'Amu K;)í/CiÍíKW
OLAflK SOGN'VAUISSON
M FiLM PftOIHÍim’S
FOR OUTSTANDIPslG CHEATIVITY
IN THE PRODUCTION OF
AUDIO VISUAI. COMMUNICATIONS
IN INT6RNATIONAL COMPETITION.
L
tATIONS
iTITION.
r/á
Verðlaunaskjöldurinn sem Ólafur Rögn-
valdsson og Kvikmyndagerðin AX fengu
í Bandaríkjunum.
hann gat látið kollótt form steinsins halda
sér og um leið náð persónueinkennum sem
ekki fóru milli mála. Í því sambandi er
nærtakast að benda á myndirnar af Sigurði
Nordal og Ásgrími Jónssyni. Þar er um veru-
lega stílfæringu að ræða, en Siguijón var
jafvígur á nákvæma raunsæisútfærslu, svo
sem sést í myndinni af móður listamanns-
ins. Myndina af Ásgrími mótaði Siguijón
fyrst í leir og átti Ásgrímur þá jafnframt
að mála mynd af Siguijóni. Til þess kom
þó aldrei, enda hefði verið erfitt að mála
Siguijón; „hann gat aldrei verið kyrr“, seg-
ir Birgitta Spur, ekkja hans og forstöðukona
Siguijónssafns.
Tilefni þessa pistils er að út hefur verið
gefið myndband um portrett Siguijóns og
hefur það fengið verðlaun í Bandaríkjunum:
Silver screen award, í flokki fræðslumynda
á háskólastigi. Heiðurinn af myndbandinu á
Kvikmyndagerðin AX hf., sem Ólafur Rögn-
valdsson kvikmyndagerðarmaður rekur.
Hann tók allar myndirnar og klippti í sam-
vinnu við Skafta Guðmundsson. Að hand-
ritinu stóðu listsögufræðingarnir Auður
Ólafsdóttir og Sólveig Georgsdóttir ásamt
Birgittu Spur. Sýningartíminn er 17
mínútur.
Myndbandið er að hluta byggt á við-
tali, sern Erlingur Jónsson, myndhöggv-
ari í Ósló, átti við Siguijón árið 1980.
Erlingur var og er mikill aðdáandi Sig-
uijóns; hann hafði verið aðstoðarmaður Sig-
uijóns um tíma og tók viðtalið vegna prófrit-
gerðar. Það er þessi texti sem röddin á band-
inu les í fyrstu persónu.
„Siguijón kom svo vel orðum að því sem
hann var að hugsa,“ segir Ólafur Rögnvalds-
son, „og það var miklu betra að láta flytja
tal hans með þessum hætti en að hafa bara
eina þularrödd.“ Meðal annars er ijallað
um formið, anatómíuna og yfirborð mynd-
anna, ólíkar aðferðir við ólík efni, um ljós
og skugga, liti og hreyfingu. Leitast er við
að skýra hugmyndir Siguijóns með einstök-
um verkum. Einnig er stuðst við ljósmyndir
og lifandi myndir af listamanninum við
vinnu. Myndbandið er eingöngu ætlað til
heimilis- eða einkanotkunar, svo og sem
fræðsluefni í skólum.
„Menntamálaráðuneytið hefur samt ekki
haft efni á að kaupa eitt einasta eintak fyr-
ir Námsgagnastofnun,“ segir Birgitta Spur,
„svo það lítur ekki vel út með notkun í skól-
um. Sjónvarpið keypti tvo sýningarrétti,
fengnir voru styrktaraðilar og Siguijónssafn
greiddj, 1 milljón. Lagt var í aukakostnað
við enskan texta, sem Norræna Húsið tók
reyndar þátt í, en það hvíla samt engar
skuldir á þessu.
Við sem að þessu stöndum erum bara
dálítið sár yfir því að hafa aðéins fengið
fimm svör frá öllum skólum Iandsins, sem
skrifað var og boðið myndbandið á 1.200
krónur. Við skólana virðist afar litlu sam-
bandi hægt að ná og það er áhyggjuefni,"
sagði Birgitta Spur.
GS.
8