Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.1995, Qupperneq 3

E
iggnflg
@ @ B d] @0 0 0 [aJ [U ® Q] [n] e
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sporddreki
var óvinur Bogmanns í miðaldafræðum. Barátta
Egils Skallagrímssonar við þau Eirík blóðöxi og
gunnhildi kóngamóður í frumsögninni, má segja
að hafi verið barátta Bogmanns gegn Sporð-
dreka, segir Einar Pálsson í síðari grein sinni:
Bræður himins og Egils saga.
Léttleiki
einkennir nýjar byggingar í Þýzkalandi, seg-
ir Haraldur V. Haraldsson, arkitekt, sem
starfað hefur bæði í Reykjavík og á Akur-
eyri og er nú komin til Þýzkalands í þriðja
sinn. Þar er nú meira byggt en annarsstaðar
í Evrópu og Haraldur hefur tekið að sér
umsjón með stóru verkefni eftir áramótin.
Blaðamaður Lesbókar hitti Harald að málli.
. .
Vedrid
hættir aldrei að koma okkur á óvart og er enda
eitt vinsælasta athugunar- og umræðuefni á öll-
um tímum. Það sem við vitum um veður aftur í
tímann er að hluta að þakka brautryðjandanum
i veðurmælingum, Árna Thorlacius í Stykkis-
hólmi, sem hóf reglubundnar mælingar fyrir 150
árum. Þóra Magnúsdóttir safnvörður í Stykkis-
hólmi rifjar upp eitt og annað um Árna.
Mary-Ann Bácksbacka
Tvö Ijóð
Jóhann Hjálmarsson þýddi
Ringulreid
Það er til staður
sem heitir Ringulreið. Á götuhorni
minninganna nafnlaus hús, styttur
og sprungnir veggir. Horaðir
rakkar snuðra í rennusteinum.
í tágakörfu með hjólum
sefur barn. Karfan rennur hljóðlaust
í átt til strandar.
Múrarnir varpa engum skugga. Trén
hafa hætt að vaxa. Það
veit ég. En skyndilega ilmar
allt af ryki og nýföllnu regni.
Nóttin
Nóttin hefur mörg
andlit, heldur einnig mínu
mildilega^ í höndum. Gatan
er auð. Ég veit ekki hvern ég sé.
Eru það snjókorn sem falla, stök
eða sótflygsur, sjúkt barr?
Konan í herberginu niðri
talar við gula páfagaukinn sinn
um stund, breiðir síðan yfir búrið.
Mary-Ann Bácksbacka er finnskt Ijóðskáld og skáldsagnahöfundur. Ljóðin eru
úr bók hennar, Langt frá Marienbad (1991).
IFimmtán ár hafði ég einkum feng-
ist við frétta- og greinaskrif, sem
tengdust stjórnmálum, viðskipt-
um og atvinnulífi, þegar ég flutti
mig um set hér á ritstjórn Morg-
unblaðsins fyrr á þessu ári og hóf
störf á menningardeild ritstjóm-
arinnar. Á þessum fimmtán árum
varð ég eins og starfssystkin mín iðulega vör
við mikinn þrýsting frá þeim sem áttu hags-
muna að gæta, í þá veru að óskað var eftir
því að viðtal væri tekið við viðkomandi, um
tiltekið málefni.
Þetta eru engin tíðindi og ekkert óeðlilegt
við það, að þeir sem eru að beijast fyrir
ákveðnu niáli, vilja kynna ákvörðun, fram-
kvæmd eða hugmynd, sækist eftir því að fá
að koma fram á síðum Morgunblaðsins, til
þess að afla hugmyndum sínum fylgis meðal
landsmanna, eða einfaldlega til kynningar.
Það er síðan undir okkur fréttamönnunum
komið, að meta hveiju sinni, hvort hugmynd-
in eða kynningin á erindi við landsmenn. Við
metum einnig hvort nauðsynlegt er að per-
sónugera viðburðinn, framkvæmdina,
ákvörðunina eða hugmyndina með sérstöku
fréttaviðtali eða hvort nægjanlegt er að segja
frá ákvörðuninni, framkvæmdinni, hugmynd-
inni, atburðinum í fréttafrásögn.
Seinna formið, hin beinharða fréttafrá-
sögn, upptalning staðreynda þess sem orðið
er, getur sparað plássið sem þarf fyrir frétt-
ina á fréttasíðunni. Þegar það er nauðsynlegt
er hægt að notast við óbeina ræðu, umorða
og draga frásögnina saman. En oftar en
ekki er nauðsynlegt að fá þann, þá eða þau
sem gefa tilefnið til fréttaskrifanna, til þess
að tjá sig í fréttaviðtali, auk þess sem þann-
ig verða fréttirnar oftast heldur líflegri.
Þar að auki vilja lesendur fá að lesa hvað
Davíð Oddsson sagði að gefnu tilefni eða
Ingibjörg Sólrún eða Hörður Sigurgestsson
eða Björn Bjarnason eða Kristján Jóhanns-
son, svo nokkur nöfn sé valin af handahófi.
Og þeir vilja fá að lesa orð þeirra innan til-
vitnunarmerkja. Þannig að fréttamenn eru
Látið lista-
verkin tala
ekki einungis að afla sér ábyrgðarmanns að
þeirri frétt sem þeir eru með í vinnslu, þegar
þeir taka viðtöl við fréttaefnið, heldur eru
þeir einnig að lífga við frásögn sína.
Því hef ég þennan langa inngang að rabbi
mínu að þessu sinni, þar sem ég undrast það
nánast dag hvern, hversu mikill sóknarþungi
er frá þeim geira þjóðlífsins sem flokkast
undir menningu og listir, að fá viðtöl tekin
og birt, nánast af hveiju einasta tilefni. Leik-
húsfólk vill fá nákvæma kynningu á því sem
það er að gera, með viðtölum og myndum
úr þeim verkum sem til stendur að frum-
sýna, myndlistarfólk leggur sömuleiðis höfuð-
kapp á að fá viðtal við sig tekið, áður en
myndlistarsýning er opnuð, rithöfundar og
útgefendur sækjast eftir því að Morgunblað-
ið eigi samtöl við þá, þegar von er á bók frá
þeim, eða þegar hún er komin út, tónlistar-
fólk hvort sem eru söngvarar eða hljóðfæra-
ieikarár vilja sömuleiðis allir að Morgunblað-
ið birti viðtal við þá, þegar ákveðinn tónlistar-
viðburður er framundan og svona mætti lengi
telja.
Nú er því einu sinni þannig varið, að
umrætt listafólk lendir iðulega í því, þegar
það kemur oft fram í blaðaviðtölum, að end-
urtaka sig. Því eru viss takmörk sett, hversu
frumlegir og nýstárlegir viðmælendur dag-
blaða geta verið, sérstaklega ef oft er rætt
við þá.
Allir þekkja fréttatilkynningarnar sem li-
stafólkið sendir frá sér, þegar listviðburður
á þess vegum er framundan. Þar er greint
frá aldri viðkomandi listamanns, námsferli,
starfsferli, helstu sýningum sem viðkomandi
hefur tekið þátt í, uppfærslum, fyrri bókum,
o.s.fir.
Auðvitað getur það ært óstöðugan að þurfa
sí og æ að vera að lesa sömu upplýsingar
um viðkomandi listamenn. Að lokum verður
slík endurtekning hvorki í þágu lesandans
né listamannsins.
Hugsið ykkur bara, að í hvert sinn sem
talað væri við stjórnmálamann, atvinnurek-
anda, verkalýðsleiðtoga, bankastjóra eða
skipstjóra hér á síðum blaðsins, að ávallt
fylgdi með lífshlaup viðkomandi, náms- og
starfsferill og helsta afrekaskrá viðmælahd-
ans. Geta menn ekki fallist á að það væri
afar þreytandi að lesa aftur og aftur sömu
upplýsingar um viðmælandánn?
Hvers vegna ætti að gegn öðru máli um
listamenn þessa lands? Þeir sem þegar hafa
skapað sér virðingu og nafn, þurfa ekki á
þessari stöðugu kynningu að halda. Þeir eiga
að kynna sig með list sinni - verkum sínum.
Hinir ættu að láta sér nægja að vera kynntir
til sögunnar, þegar þeir eru að hasla sér völl.
Ég er þeirrar skoðunar, að ekki sé sjálfgef-
ið að taka viðtal við listamann, hveiju sinni
er hann stendur fyrir listrænum viðburði,
uppákomu, tónleikum, útgáfu, sýningu.
Raunar finnst mér að viðtalsformið, eins og
það hefur verið notað hér á blaðinu og víð-
ar, að því er varðar listræna umfjöllun, nokk-
uð þreytt og sér til húðar gengið.
Auðvitað eru margar ánægjulegar undan-
tekningar þar á - sem betur fer. En samt
sem áður vildi ég óska þess að listamenn
hefðu aukina skilning á því, hvað knöpp frá-
sögn og snaggaraleg, af því sem fyrir dyrum
stendur hjá þeim, getur þjónað hagsmunum
þeirra betur en langlokuviðtöl sem eru oftar
en ekki einhver endurtekning á síðasta við-
tali. Auðvitað eru slík skrif einnig til þess
fallin að þjóna lesendum Morgunblaðsins
betur, en það hlýtur ávallt að vera megin-
markmið þeirra sem gefa út dagblað, ekki
satt?
Jafnframt vildi ég gjarnan, að listamenn-
irnir sýndu því góðan skilning, að Morgun-
blaðið getur ekki endurbirt lífshlaup, náms-
feril og starfsferil listamannanna, í hvert sinn
sem þeir eru í sviðsljósinu, vegna listar
sinnar. Framboð efnis, hvort sem um listvið-
burði eða aðra viðburði ér að ræða, er einfald-
lega mun meira en eftirspurn, þ.e.a.s. við á
Morgunblaðinu höfum ekki rými á síðunum
til þess að gera öllu því efni sem okkur berst
þau skil, sem viðmælendur okkar óska eftir.
Því er nauðsynlegt að fyrir hendi sé gagn-
kvæmur skilningur á því, að það er einatt
nauðsynlegt að ritskoða, stytta, umskrifa og
bæta þann texta sem sendur er til birtingar.
Sömuleiðis þurfa viðmælendur okkar að
sýna því skilning, þegar við skrifum við þá
viðtöl, að endanleg útgáfa viðtalsins sem birt-
ist, verður í flestum tilfellum mun styttri en
viðtalið sem upphaflega var tekið. Það er
hluti af starfi okkar blaðamanna að umorða,
reyna að koma frá okkur hnitmiðuðum texta,
hafa frásögnina að hluta til í óbeinni ræðu,
endursegja og velja þau kjarnaatriði, sem við
teljum að hafi upplýsingagildi, eða séu hnytt-
in og skemmtileg.
Oftast gengur samstarf Morgunblaðsins
og viðmælenda þess með ágætum, en enn
gerist það þó, að ákveðnir einstaklingar álíta
að þeim og þeirra hugðarefnum sé ekki sinnt
sem skyldi. Það getur líklega aldrei farið hjá
því, að um einhvern áherslumun verði að
ræða, þar sem viðmælendur eru annars veg-
ar og blaðamenn hins vegar. Vonandi er þó
að það verði í vinsemd og samstarfi.
AGNES bragadóttir
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 25. NÓVEMBER 1995 3