Lesbók Morgunblaðsins - 29.06.1996, Blaðsíða 3

LESBðK MORGLNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR
25. TÖLUBIAÐ - 71. ÁRGANGUR
EFNI
í sólbaði
heitir málverk Nínu Tryggvadóttur á for-
síðu blaðsins en það verður á sýningu á
verkum hennar sem opnuð verður í Nor-
ræna húsinu næstkomandi þriðjudag.
Fjallað er um sýninguna og gjöf dóttur
Nínu til Listasafns Islands á 44 verkum
listakonunnar í blaðinu.
Sveinn
Pálsson náttúrufræðingur er einn af
merkum brautryðjendum i sögu þjóðar-
innar, lærður bæði í læknisfræði og nátt-
úruvísindum og í þeirri grein stundaði
hann merkar rannsóknir þrátt fyrir erfiða
aðstöðu og bága afkomu. Um Svein Páls-
son skrifar Hlöðver Ellertsson.
Halldarsvík
er þorp norðarlega á Straumey í Færeyj-
um. Þar er 140 ára gömul kirkja og í vor
var vígð þar ný altaristafla eftir færeyska
málarann Torbjörn Olsen, sem málaði
Hina heilögu kvöldmáltíð og fékk núlif-
andi færeyska listamenn til að sitja fyrir
og vera í hlutverkum postulanna. Gísli
Sigurðsson leit á verkið og hitti Torbjörn
Olsen að máli.
Þrjú norsk tónskóld
voru áberandi á Listahátíðinni í Björgvin
sem lauk fyrir skömmu, Ole Bull, Edward
Grieg og Harald Sæverud. Þröstur Helga-
son sótti hátíðina og segir hér frá tón-
skáldunum þremur sem eru misþekkt en
Björgvinjarbúar dá og dýrka.
Leikhúslífið
í London er blómlegt að vanda enda um
stærsta leiklistarmarkað í heimi að ræða.
Sveinn Haraldsson var á ferð i London
og fjallar um það sem er á boðstólum leik-
húsanna en ljóst má vera að söngleikir
sækja þar mjög á.
JOHANN WOLFGANG VON GOETHE
MIGNON
SteingrímurThorsteinsson þýddi
Þekkirðu land, þar gul sítrónan grær,
Þar gulleplið í dökku laufi hlær?
Frá bláum himni blærinn andar dátt,
Þar blómgast myrtus vær og lauftréð hátt;
Þekkirðu það?
Æ, þangað mér
Eg óska vil, minn elskaði, með þér.
Þekkirðu hús með þak á súlum gjört?
Hve þar hið innra Ijómar prýðin björt,
Og marmar’ líkun líta þar á mig:
Þú Ijúfa barn, hvað gjörðu menn við þig?
Þekkirðu það?
Æ, þangað mér
Eg óska vil, minn verndari, með þér.
Þekkirðu fjöllin þrúðg við skýja svif?
í þoku stikar múllinn hamra klif.
í fylgsnum hellna fornt býr dreka kyn,
Þar flugabjörgin skjálfa’ af vatna dyn.
Þekkirðu það?
Æ, þangað mér
Að fara héðan, faðir, leyf með þér.
Johann Woifgang von Goethe, 1749-1832, var þýzkur rithöfundur,
visinda- og stjórnmálamaður og eitt af höfuðskáldum þýzkra bókmennta.
HVAR GERAST
MENNINGAR-
VIÐBURÐIRNIR?
RABB
IÁHUGAVERÐU samtali í Politiken
nýlega milli blaðamanns annars-
vegar og Súsönnu Brögger og
Pers Olofs Enquists hinsvegar spyr
sá síðastnefndi á einum stað í
framhaldi af spurningu Súsönnu
„Eigum við endilega að hafa mið-
stöðvar (menningarinnar)? Eigum
við ekki bara að hafa stað, þar sem við
getum átt heima?“ Enquist: „Jú, það er
sjálfsagt allt í lagi, en við þurfum einnig
að spyrja: hvar gerast áhugaverðustu
menningarviðburðirnir?“ Þetta samtal og
sérstaklega þessi orð Pers Olofs vöktu
mig til umhugsunar um staðsetningu og
e.t.v. líka um tímasetningu hlutanna.
Hvar gerast atburðir í menningarlífinu og
hvenær? Nú stendur yfir enn ein Listahá-
tíð í Reykjavík og er það vel. Miklu er til
kostað og mörgu listafólki smalað saman
víðsvegar að úr hinum stóra heimi. Og
þá halda menn að menningin sé komin
til borgarinnar við sundin blá. En menn-
ingin hvorki kemur né fer: hún er þar sem
hún er hveiju sinni.
Úti um allt land eru listahátíðar menn-
ingarinnar haldnar hvert vor og hvert
haust með söng, dansi, leik og starfi. Og
flest af því sem þar er í boði kemur aldr-
ei inn í geisla ljósvakans. Hún fer sínu
fram og auðgar líf fólks á öllum aldri,
jafnvel þótt ekki séu gefnir út litprentaðir
glanspésar með nöfnum heimslistamanna
og ávörpum mektarfólks.
Svo mjög trúum við orðið á miðla að
við teljum vart til menningar það sem
ekki er fjallað um á einn eða annan hátt
í fjölmiðlum og þeir teljast varla lista-
menn, sem ekki eru opinberaðir í gljátíma-
ritum.
Ég hef undanfarið, bæði í ræðu og riti,
reynt að vekja athygli á því að lestur er
íþrótt. Til að sú íþrótt geti dafnað þarf
fyrst og fremst tvennt: lifandi bókmenntir
og kennslu í lestri. Sjálfsagt geta margir
fallist á þá skoðun að íþróttir séu angi
af menningu hvers samfélags og nægir
þar að vísa í dýrkun forngrikkja á íþrótt-
um, ekki síst í höggmyndaformi. Hér verð
ég að endurtaka sjálfan mig og ítreka að
mér þykir, sem mörgum öðrum, að lestur
sem áhugamál og viðfangsefni beri skarð-
an hlut frá borði í fjölmiðlum, bæði prent-
uðum og þeim sem berast með andblæn-
um: umfjöllun um fót-, körfu og hand-
bolta er margfalt meiri en um bókmennt-
ir, prentun, útgáfu, miðlun og lestur bóka.
Þegar fótboltamaður verður fyrir því að
koma tuðrunni þrisvar í mark í leik eða
einhveiju handboltaliði tekst að tapa leik
með óheyrilegum markamun, er fjallað
um þessa stórmerku menningarviðburði
jafnvel samdægurs í útvarpi og sjónvarpi
og alltént daginn eftir í öílum blöðum,
bæði eftirmiðdags og morguns. Slegið er
upp myndum og fyrirsagnabreiðum við-
tölum við afreksfólkið. Þetta er hið besta
mál og gleður áreiðanlega marga þá, sem
hafa yndi af þessum íþróttum. Fyrir þessa
þjónustu við íþróttaunnendur eiga fjölm-
iðlar þakkir skilið (enda þótt sumir bölvi
henni í hljóði og upphátt, þeir, sem ekki
hafa jafnmikið yndi af svitaíþróttum).
Einhverjum kann að blöskra nöldur
mitt í tengslum við íþróttir og þykja ég
hafa ímugust á þeim; en öðru nær - kon-
an mín getur vottað að ég glápi oft á
enska boltann og iðkaði golf meðan ég
var enn ungur.
En ég skil ekki enn hvers önnur hugðar-
efni menningarlífsins eiga að gjalda, svo
sem eins og lestur í öllum sínum ijöl-
breyttu myndum: bókaútgáfu, upplestri,
skriftum, lestri í hljóði, bóksölu, sjálfsút-
gáfu og tímaritum, svo fátt eitt sé nefnt?
Þegar ég og fleiri hafa æmt út af þessu
við fjölmiðlafólk er svarið nánast alltaf
það sama: Já, en það eru svo fáir sem
hafa áhuga á þessu! Og þeir vísa gjarnan
í einhverjar markaðskannanir sem eiga
að hafa sannað þetta í eitt skipti fyrir
öll. Þessu andmæli ég harðlega: stærstur
hluti þjóðarinnar les bækur og blöð flesta
daga ársins. Þarf ekki annað en skoða
útlánatölur bókasafna þessu til sönnunar.
„Jafnvel" ljóðabækur eiga sér stóran hóp
aðdáenda. Á síðasta ári voru gefnar út
á annað hundrað ljóðabækur og sé tekið
mið af hugan Geirlaugs Magnússonar í
nýjasta hefti Andblæs, tímarits um bók-
menntir og draumbókmenntir, þar sem
hann segir: „Ljóðið er að deyja, ljóðið er
dautt. Samt koma út á annað hundrað
ljóðabóka á ári. Hverjir lesa öll þessi ljóð?
Ein á frænku í Árbænum, annar skóla-
bróður fyrir vestan," er auðvelt að reikna
út að miðað við eitt hundrað skáld með
ljóðabók á ári, þá er að minnsta kosti
annað hundrað þeirra, sem ekki gefa út
það árið og þessa tveggja hundraða
skáldatölu má síðan margfalda með
tveimur a.m.k., því ég geri ráð fyrir að
sum þeirra að minnsta kosti eigi líka
ömmu eða afa. Þarna erum við komin
með a.m.k. fjögur til fimm hundruð
áhugafólks um ljóðabækur. Hversu marg-
ir stunda skylmingar, rallakstur eða bad-
minton? Hversu margir golf, fót-, hand-
og körfubolta?
Hver sem niðurstaðan er og hversu
margar markaðskannanir eru gerðar um
áhuga á bókmenntum, þá stendur hitt
eftir: ísland er land bókanna og bókmennt-
anna og fjölmiðlar hafa skyldum að gegna
við þann menningararf, þeim ber skylda
til að efla og viðhalda áhuga á þeirri
þjóðaríþrótt að skrifa og lesa bækur. Því
miður hefur sú lenska ráðið ríkjum allt
of lengi að apa allt eftir útlöndum, einnig
umfang umijöllunar um bókmenntir og
listir. íslenskir fjölmiðlastjórnendur verða
að átta sig á því að líkt og meira er skrif-
að um fisk og sjávarútveg á Islandi en t.d.
í Tékklandi er jafneðlilegt að meira sé
fjallað um bókmenntir í íslenskum fjöl-
miðlum en í fjölmiðlum allra annarra
landa. Það ætti að vera eðli málsins sam-
kvæmt. Því hvet ég þá til að sjá til þess
að þegar skáldið Jónas Hallgrímsson eða
Látra-Björg gefa út næstu bók sína, verði
því gerð ítarlega skil og það strax sam-
dægurs eða í síðasta lagi daginn eftir.
Annað er ekki sæmandi á íslandi.
HRAFN A. HARÐARSON.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 29.JÚNÍ1996 3