Lesbók Morgunblaðsins - 29.06.1996, Blaðsíða 15

ÞÓRHALLUR Ásgeirsson afhendir frú Vigdísi Finnbogadóttur fyrstu eintökin af ævisögu
Jóns Sigurðssonar á ensku og dönsku.
Jón forseti ó
ensku og dönsku
Á FIMMTUDAG afhenti Þórhallur Ásgeirs-
son, fyrrverandi formaður Hrafnseyrar-
nefndar, Vigdísi Finnbogadóttur, forseta
Islands, fyrstu eintökin af ævisögu Jóns
Sigurðssonar í hnotskurn á ensku og
dönsku eftir Hallgrím Sveinsson á Hrafns-
eyri, en Vigdís skrifar formála að báðum
verkunum, þar sem hún fjallar meðal ann-
ars um stöðu Jóns Sigurðssonar í hugum
Islendinga og afstöðu Dana til hans.
Eftir því sem best er vitað eru þetta
fyrstu útgáfur á erlendum málum, þar sem
fjallað er um Jón Sigurðsson og ævi hans
í bókarformi. Verkin eru unnin í Prent-
smiðjunni Odda og Tölvuþjónustunni
Snerpu á ísafirði og eru þau í handhægu
broti, en útgefandi er Vestfirska foriagið.
Allar ljósmyndir sem vitað er um af Jóni
Sigurðssyni prýða bækurnar, auk fjölda
annarra frá ýmsum tímum. Þýðendur eru
Hersteinn Pálsson og Auðunn Bragi Sveins-
son.
Tilgangurinn með útgáfum þessum er
að vekja athygli annarra þjóða á einstæðum
forystumanni og mjög sérstæðri sjálfstæð-
isbaráttu Islendinga, þar sem helstu vopnin
voru söguleg rök, sem Danir tóku mark
á, en byssan og sverðið komu þar lítt við
sögu.
Lögð er mikii áhersla á að benda á það
við hvaða aðstæður Jón Sigurðsson var
alinn upp í Arnarfirði og hversu lánsamir
íslendingar voru að eignast í honum stór-
huga og glæsilegan foringja, sem jafnframt
var heilbrigður hversdagsmaður með báða
fætur ájörðinni.
Vínar-
tónleikarnir
gamalgrónir
í viðtali við Helgu Hauksdóttur fulltrúa hjá
SÍ. hér í Morgunblaðinu á miðvikudaginn
kom fram að Vínartónleikarnir, sem njóta
mikilla vinsælda í grænu tónleikaröðinni,
hafa verið þrisvar sinnum áður. Reýndar
eiga þeir sér lengri sögu því þeir hafa verið
fastur liður í starfsemi Sinfóníuhljómsveitar
íslands síðan 1981 og leiðréttist það hér með.
Kvöldvaka
í skóginum
NÚ ER hafið fjórða sýningarsumar Útileik-
hússins „Hér fyrir austan“ á Egilsstöðum.
Markmið þess hefur frá upphafi verið að
örva og kynna austfirska menningu. Efni-
viðurinn í ár er austfirska skáldið Páll Olafs-
son ásamt upprifjun nútímakvenna á lífinu
í verbúðum síldaráranna.
Flestir gestir eru íslenskt fjölskyldufólk,
en útdrættir fást ókeypis á fjórum erlendum
tungumálum.
Stefnan í grænni ferðamennsku er að
kynnast hveijum stað fyrir sig, frekar en
einhveiju sem er flutt þangað inn. Því sam-
ræmdist framboð Útileikhússins æ meir
eftirspurn ferðamanna.
Þjóðdansahópurinn Fiðrildi, í skrautleg-
um búningum, stígur fram milli leikþátta
og kennir áhorfendum að taka sporið.
Sýningar verða á hveiju miðvikudags-
kvöldi til 14. ágúst. Aðrar sýningnar:
Laugardagur 6. júlí kl. 16. Skógur í lífi
þjóðar - ljóð og frásögn. Sunriudagur 7.
júlí kl. 16. Þorvaldur Jónsson úr Hlíð -
harmoníkutónlist og söngur. Sunnudagur
21. júlí kl. 16. Hallfríður Ólafsdóttir og
Ármann Helgason leika létta klassík á
flautu og klarinettu.
„VÆTTATAL“
MYNPLIST
L i s t a s a í n
Sigurjóns Ólafssonar

HÖGGMYNDIR
Páll Guðmundsson, Sigurjón Ólafsson. Opið
alla daga frá kl. 14-17. Til 1. september.
Aðgangur 200 kr. Sýningarskrá 500 kr.
Veggspjald 300 kr.
VARLA hefur farið of mikið fyrir því á Is-
landi, að lærðir listamenn legðu fyrir sig, að
miðla landsmönnum skilaboðum frá ófreskum
öflum í gegnum myndmiðla sína. Helst hefur
það verið í táknsæum verkum þeirra Einars
Jónssonar og Kjarvals, og svo hafa ýmsir
myndlýst bækur er fjalla um álfa, drauga og
tröll.
Hinn snjalli myndhöggvari Siguijón Ólafs-
son gerði nokkuð af því að vinna út frá frum-
stæðum grímum og tótemsúlum í stein og
tré, líkt og fleiri samtíðarmenn hans í núlistum
tímanna. En á síðari árum hefur enginn í rík-
ari mæli en Páll Guðmundsson á Húsafelli
lagt út af list sinni með beinni vísun tii náttúru-
magna og huldra vætta í stokkum og steinum.
Menntunarlegur grundvöllur þeirra telst
mjög ólíkur og hér hefur Siguijón vinninginn
um sígilt grunnnám í höggmyndalist, auk þess
sem hann kunni flest fyrir sér í handverkinu,
sem mótunarlistarmenn nútímans þekkja sum-
ir einungis af afspurn.
Páll er hins vegar fyrst og fremst menntað-
ur í málaralist, enda var skúlptúrdeildin enn
ekki komin á laggirnar er hann var við nám
í MHI. Og svo var hann einungis eitt ár í
framhaldsnámi við listaskólann í Köln. í fyrst-
unni málaði hann og teiknaði af þeim frum-
stæða náttúrukrafti og bernskukennd sem
er eðli hans, en fljótlega fór hann að taka
eftir undarlega formuðu gijótinu í umhverfi
Húsafells. Þessar klappir munu lengi hafa
höfðað til aflsmuna hins stóra og sterka hals
og seinna einnig ögrað listamannseðli hans.
Einn góðan veðurdag var hann farinn að
höggva viðbót við sköpunarverk himnaföð-
urins í klappir úti á víðavangi, jafnframt því
sem hann fór með það viðráðanlegra af gijót-
PÁLL á Húsafelli.
inu heim á hlað til nánari vinnslu og rann-
sókna.
Það var prýðileg hugmynd að tefla þessum
listamönnum ólíkra kynsióða á galdrastefnu á
Laugarnesið eins og vinur hans, Thor Vil-
hjálmsson, orðar það. „List eftir tvo mynd-
höggvara okkar, sem skera sig úr hvor að
sínu leyti, af ólíkum kynslóðum en með rík
tengsl við náttúru þessa lands og kynjar henn-
ar frá tröllskap til álfa, frá ókindum lagarorm-
um og finngálknum til marmennla furðufugla
og hulduvætta, frá sækúm nykrum og útilegu-
mönnum til fuglgyðlinga ljóna skuggabaldra
og urðarkatta; og fjörulalla sem draga þöglir
skröltandi skeljahaminn."
- Er gesturinn nálgast safnið tekur á móti
honum svipmikil og falleg klöpp úr Bæjargil-
inu og við nánari skoðun sér í örn og ljón, sem
eru eins og innbyggð í hana. Að mati rýnisins
er hér um bestu eiginleika Páls að ræða, er
hann á hófsaman hátt heggur áhersluviðbæti
í gijótið og lætur upprunalegt heildarform
þess halda sér.
Það er alveg rétt að steinar tali, séu jafnvel
tvítyngdir og þó helst margtyngdir, og svo
sérstæð eru formræn einkenni sumra að þau
SIGURJÓN Ólafsson
hreifa sterklega við hugarfluginu. Ótal þeirra
hafa verið kennileiti upp til sveita, ferðalanga
í óbyggðum svo lengi sem menn muna, oftar
en ekki sagðir í bland við tröll og hulda vætti.
Sjaldan þarf mikið til að fá steina til að tala
og fer allt eftir lögun þeirra, formrænu innsæi
og hugarflugi þess sem ber hann augum, og
þeirri samræðu sem aðstæðurnar framkalla.
Tnír samtíð sinni var steinninn og tréð mikil-
vægur efniviður í mótunarferli verka Sigur-
jóns, sem umformaði allt sem hann hafði á
milli handanna svo úr urðu sértækar heildir.
En hann hélt sig oftar en ekki við upprunalega
heildarformið og á stundum svo mjög að það
er meginuppistaða listaverksins, hvort heldur
sem var rekadrumbur af boðaslóð eða stein-
ZITA og Didier Laloux flytja franska
vísnatónlist á Snæfellsnesi og Vest-
fjörðum.
Frönsk
vísnatónlist ó
Snæfellsnesi
og Vestfjörðum
FRANSKA vísnasöngkonan Zita og
Didier Laloux flytja franska vísna-
og revíutónlist tileinkaða hafinu og
höfninni, á Hótel Búðum um helgina
29. og 30. júní, í Tjöruhúsinu á
ísafirði miðvikudaginn 3. júlí kl. 21
og föstudaginn 5. júlí hótelgestum í
Bjarkarlundi á Barðaströnd.
Söngkonan Zita og slagverksleik-
arinn Didier Laloux hafa ásamt fleiri
listamönnum starfað saman undanf-
arin tíu ár í félagi sem þau kalla
„Espace - temps“. Þau hafa sérhæft
sig í flutningi á frönskum vísna-
söngvum og revíum fyrir börn og
fullorðna.
klöpp úr gijótnámi. Metnaður hans var þó, að
greinilega kæmi fram að hér hafði snjall og
menntaður mótunarlistamaður lagt hönd að og
þeirri viðbót sér hvai-vetna stað í verkum hans.
Páll leggur hins vegar höfuðáherslu á að
lögun klappanna og klapparbrotanna haldi sér
í meginatriðum og viðþót sína sækir hann í
þær bernsku og upprunalegu kenndir sem
steinninn hreyfir við hjá honum hveiju sinni.
Merkilega oft eru það stakir fætur á stundum
í yfirstærð, þó svo hann hafi ekki sótt stærðina
til stórafóts á British Museum, sem er mótunar-
legt listaverk og sennilega hluti eins af undrum
veraldar í mannslíki. Vildu trúlegá fáir verða
á vegi þess manns í sínu fulla veldi. En skyldu
ekki vættir mikillar fyrirferðar hafa hafst við
þarna í skjólinu undir jökulfreranum er landið
var enn ónumið af mennskum verum? Eðlileg
getspeki sem nægir til að koma hugarferli
náttúrulistamannsins á hreyfingu, verður hon-
um eldsneyti til athafna.
Páll verður seint settur undii' mæliker list-
fræðinnar er vísað skal til stílbrigða, hið upp-
runalega er nær honum, en á stundum vill
hann halda lengra. Þá grípur hann helst til
kvenformsins, eins og í verki nr. 5, þar sem
ávöl mýkt konulíkama opinberast í hörðum og
óvægum steininum í líki ástargyðju hulins-
heima. Trúlega kemur hér fram löngun lista-
mannsins til að höggva meira og móta nákvæm-
ar í steininn, víkka einhæft tjásviðið. Væri vitur-
legt að falla fyrir freistingunni í algjörleika
sínum, því almættið skapaði freistingar til að
hægt væri að falla fyrir þeim, líkt og skáldið
sagði forðum. Það styrkir þessa tilgátu að
stundum er eins og vegið sé salt milli þess sem
er of eða van og listamaðurinn hálf hikandi,
sem í þessu tilviki er engan veginn áfellisdóm-
ur, en gefur til kynna þrá til útvíkkunar mynd-
sviðsins. Þá fer kannski best að skilja þetta
alveg að og vinna sumt heilt en annað hálft
eins og meistari Siguijón gerir og kemur svo
vel fram í verkum hans.
Þetta er markvert framtak á Listahátíð og
heimsókn á safnið er sem alltaf ígildi andlegar-
ar vítamínsprautu.
Ákaflega handhæg sýningarskrá fylgir
framkvæmdinni, aðfaraorð ritar Birgitta Spur,
Thor Vilhjálmsson á hugleiðingar um vættatal
á Sigutjónssafni og Aðalsteinn Ingólfsson ritar
hugleiðingar sem hann nefnir „Af endurminn-
ingum náttúrunnar". Mælist þeim öllum vel...
Bragi Ásgeirsson

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 29. JÚNÍ 1996 15