Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1997, Blaðsíða 3

LESBðK MORGllNBLAÐSINS - MENNING/USTIR
5. TÖLUBLAÐ - 72. ÁRGANGUR
EFNI
Island
og allt íslenzkt er ennþá í heiðri haft
meðal Vestur-íslendinga, en lofsverð þjóð-
rækni þeirra er ekki metin hér til fulls.
Gísli Sigurðsson hefur litið á dagatal sem
þjóðræknisfélög í nokkrum borgum í
Kanada standa að, en þar kemur í ljós
hvað þessar rætur þykja mikils virði og
m.a. gengur íslenzki kvenbúningurinn í
erfðir, stundum frá langalangömmu á ís-
landi.
Sjávarþorpið
hefur verið Einari G. Baldvinssyni hug-
leikið og nú heldur hann sína fyrstu einka-
sýningu um nokkurt skeið í Hafnarborg.
Og um efni sýningarinnar segir hann:
„Þetta eru sjávarlífsmyndir og þorps-
myndir eins og ég hef verið með. Það
verður held ég aldrei málað of mikið af
slíkum myndum . . .“
Skókassinn
ítalski hafði geymst uppi á hálofti eins
og gengur, en hann reyndist hafa varð-
veitt ljósmyndir frá frönskum verzlunar-
manni sem rak hér fyrirtæki snemma á
öldinni og eignaðist íslenzka konu, en
bæði fluttu þau síðan utan.
Tokkaríska
er tungumál, sem er ein af megingreinum
indóevrópsku málaættarinnar. Jörundur
Hilmarsson var eini islenski málfræðing-
urinn sem hafði sérhæft sig í tokkarísku
og 1986 hóf hann útgáfu tímarits um tokk-
arísk fræði hér á landi sem var hið eina
sinnar tegundar og er enn þótt það sé nú
ekki lengur gefið út hérlendis. Nú er kom-
in út tokkarísk orðsifjabók, sem Jörundur
hafði lokið að hluta er hann lést 1992.
Bellman
hefur verið á vörum íslendinga í tvö hund-
ruð ár og nægir þar að nefna Guttavísurn-
ar og Gamla Nóa. Nú er komin út geisla-
plata sem heitir Bellman á íslandi og á
henni eru eingöngu Bellmanssöngvar í
íslenskri þýðingu, biblíuljóð, drykkju-
kvæði, harmljóð, náttúruljóð og vöggu-
ljóð, flestir úr ljóðaflokkunum Pistlar
Fredmans og Söngvar Fredmans.
CHARLES BAUDELAIRE
DE PROFUNDIS
CLAMAVI
Erlingur E. Halldórsson þýddi
Ég sárbið um vorkunn, þig, mín eina unaðsbót,
úr afgrunni myrku þangað sem féll mín önd.
Hér er allt meini blandið, blýgrá sjónarrönd
byrgir fordjörfun inni og nátt-skrípi ljót.
Sól vokir misserið út, ísköld, og aldrei hlé,
og annað misseri hvolfir nóttin á mitt ból;
Þetta er naktara land en löndin norður á pól:
lækur enginn, hvorki dýr né grænka, ekkert tré!
Ekki er í heimi svo hroðalegt líf sem þetta:
helköld sól-birtan óvæg sem jökul-hetta,
og endalaus nóttin gín við sem Gapið forna;
fremur ég kysi hlut ’ins armasta íkorna,
sem óðar sér treinir lítinn flónsku-blund;
því skytta tímans lóminn ber svo langa stund!
Charles Baudelaire, 1821-1867, var franskt Ijóðskóld, bók-
mennta- og myndlistargagnrýnandi sem fyrst vakti athygli með
Ijóðabókinni Les Fleurs du mal órið 1857 og er hún talin marka
upphafa symbólisma í Ijóðagerö. Ljóð Baudeloires hafa haft
veruleg óhrif ó nútima Ijóðagerð.
FORSÍÐUMYNDIN er hluti af mólverki eftir Einar G. Baldvinsson. Einar Falur Ingólfsson tók myndina.
AÐ LEYSA UR
LÆÐINGI HIÐ
GÓÐA OG SANNA
RABB
AÐ hefur mikið gengið á í
málefnum þjóðkirkjunnar á
síðasta ári. Margvísleg áföll
hafa dunið yfir og hæfni
einstakra embættismanna
hennar hefur með ýmsum
hætti verið dregin í efa. Öll
þessi neikvæða umræða -
eða ætti ég kannski að kalla hana já-
kvæða, því það getur líka verið jákvætt,
þegar tekist er á við meinvörpin - hefur
auðvitað haft þau áhrif að fjölmargir hafa
sagt sig úr þjóðkirkjunni, en síðast þegar
ég sá tölur um þennan fólksflótta var um
að ræða hátt í 2.000 manns. Allnokkrir
höfðu skráð sig í önnur kristin trúfélög,
sumir horfið til annarra trúfélaga, en aðrir
höfðu sagt sig til Háskólans, sjálfsagt í
þeirri trú að í skjóli vísinda og fræða mætti
finna haldbæra og skýlausa leiðsögn á sem
flestum sviðum.
í þessu umróti öllu, sem verið hefur um
þjóðkirkjuna, mætti ætla að hún væri alveg
rúin trausti, en samt er að finna vísbending-
ar um að svo sé ekki, og að hún hafi enn-
þá allnokkur ítök í hugum manna. Eg fæ
til dæmis ekki betur séð en að hommar og
lesbíur hafi sótt það nokkuð fast, að kirkj-
an viðurkenndi sambúð þeirra og veitti
þeim fyrirbæn ogjafnvel blessun, ogþetta
gerist á sama tíma og mikill fjöldi hugs-
andi fólks yfirgefur kirkjuna. Þetta finnst
mér benda til þess, að ennþá sé borin virð-
ing fyrir kirkjunni í okkar samfélagi og að
til séu þeir, sem séu þeirrar skoðunar, að
það sé þess virði að leita til hennar og njóta
hennar leiðsagnar.
Það er hins vegar ljóst að þjóðkirkjan,
sem stofnun, á eftir að taka endanlega á
þessu máli, sem greinilega er hommum og
lesbíum afar mikilvægt, og ég leyfi mér
að giska á, að á þessu ári verði tekist á
um þetta mál innan stofnana hennar, og
þegar þær sviptingar verða um garð gengn-
ar og niðurstaða fengin mun það án efa
verða til þess að einhveijum finnist kirkjan
hafa brugðist.
Við megum samt ekki líta á það sem
eitthvað neikvætt, þegar tekist er á um
málefni innan kirkjunnar, ogþað jafnvel
harkalega, því það er öðrum þræði hlutverk
hennar að takast á við þann vanda og þá
erfiðleika, sem upp kunna að rísa á hverjum
tíma.
Ef hún víkur sér undan því hlutverki,
þá er hún í raun og veru að koma sér hjá
því að vera kirkja.
Við verðum í rauninni að leyfa okkur
að líta á kirkjuna sem „dýnamíska", þ.e.
vettvang þar sem hið góða og sanna er
leyst úr læðingi, en eins og allir vita þarf
stundum átök til þess að svo megi verða.
Því er hins vegar ekki að leyna að þetta
mál um staðfesta sambúð samkynhneigðra
er afar viðkvæmt fyrir kirkjuna og á líkast
til eftir að reynast henni mjögerfitt. Kirkj-
an er samt þegar byrjuð af fullum krafti
að vinna í málinu, ef svo má segja, og
þegar hefur verið lögð fram viðamikil
skýrsla af hálfu nefndarj sem skipuð var
af kirkjuráði og biskupi Islands, og hefur
efni hennar þegar verið rætt á kirkjuþingi.
Prestastefna á hins vegar eftir að taka
málið fyrir.
í skýrslu þessari er margt athyglisvert
að finna, eins og til dæmis það, að á sama
tima og lútherskar kirkjur í Brasilíu virðast
leggja mikla áherslu á að útiloka alla sem
lifa í samkynhneigð frá sakramenti heilagr-
ar kvöldmáltíðar, þá leggur lútherska kirkj-
an í Bandaríkjunum mikið upp úr umburð-
arlyndi og stuðningi við samkynhneigða. í
niðurstöðum bandaríska starfshópsins segir
að þótt litið sé á samkynhneigð sem frávik
frá sköpunarvilja Guðs, þá er það viður-
kennt að kærleikssamband þeirra í milli sé
ein mynd sköpunarvilja Guðs, sem kirkj-
unni beri að blessa.
Með öðrum orðum: í öðru landinu er
komist að þeirri niðurstöðu að halda verði
öllum samkynhneigðum frá helgum náðar-
meðölum kirkjunnar, en í hinu landinu er
niðurstaðan sú, að sambúð samkynhneigðra
verði að blessa, þar sem um kærleikssam-
band sé að ræða.
Nú verður það ekki dregið hér í efa, að
lútherskar kirkjur í þessum löndum hafi
lagt á sig mikla guðfræðilega vinnu við að
komast að niðurstöðu, en samt eru þær svo
ólíkar sem sjá má, og þá spyr maður sig,
hvers vegna skyldi það vera? Hefur niður-
staðan kannski eitthvað með það að gera
hver afstaða manna til málsins var í upp-
hafi? Voru það kannski fordómar manna
sem réðu mestu um val á biblíutextum og
túlkun þeirra? Var það kannski ótti við
ákveðna þrýstihópa, sem gerði það að verk-
um, að tekið var á málinu með svo ólíkum
hætti?
Á Norðurlöndum hefur umræða um þessi
mái risið allhátt á síðustu misserum og þar
eru málin síður en svo til lykta leidd. Finnar
og Norðmenn hafa verið íhaldssamir í af-
stöðu sinni, en Danir og Svíar hafa að því
er virðist tekið fijálslyndari afstöðu. Við
íslendingar getum hins vegar verið vissir
um það, að umræðan í þessum löndum á
eftir að hafa mikil áhrif hér, en samt er
rétt að árétta, að þessi umræða er bæði
flókin og mjög tilfinningahlaðin.
Það er hins vegar afar erfitt að ætla sér
að taka hlutlægt á þessu máli, einfaldlega
vegna þess að fordómar okkar á þessu sviði
eru svo miklir. Niðurstaðan, hver sem hún
annars kann að verða, mun hins vegar
bera með sér hvers konar stefna það er,
sem kirkjan ætlar að marka sér í framtíð-
inni. Ætlar kirkjan að byggja á íhaldss-
amri framsetningu fagnaðarerindisins eða
verður um að ræða fijálslynda framsetn-
ingu? Verður kannski hægt að finna ein-
hvern milliveg sem tekur saman mismun-
andi þræði og sættir ólík sjónarmið?
Við mættum hins vegar oftar hugsa til
þess, að sem fulltrúar og áhangendur hinna
ríkjandi trúarbragða erum við að mörgu
leyti í svipuðum sporum og farísearnir á
dögum Jesú. Ef einhver kæmi fram í nafni
Guðs í dag og segðist vera eitt með honum,
þá yrðum við sennilega ekki lengi að því
að reyna að upphugsa einhver bellibrögð
til að þagga niður í þeim hinum sama, eða
það sem væri sennilega skynsamlegra,
þegja hann í hel.
Það er nefnilega alveg óvíst að við séum
eitthvað betri en farísearnir og stundum
fæ ég það á tilfinninguna að við séum í
rauninni í sporum þjónsins, sem segir frá
í einu guðspjallanna, en húsbóndi hans fékk
honum denar í hendur, og í stað þess að
ávaxta hann margfalt, eins og hinir þjónar
húsbóndans gerðu, varð þessi tiltekni þjónn
hræddur og gróf hann í jörðu, því hann
óttaðist húsbónda sinn. Þessi frásögn guð-
spjallanna rifjast stundum upp fyrir mér,
þegar mér finnst við kristnir menn vera
heldur hugdeigir og þora ekki að taka á
málum með opnum hug og djörfung.
KRISTINN JENS SIGURÞÓRSSON
sóknarprestur í Saurbæ ó Hvalfjaróarströnd.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 1. FEBRÚAR 1997 3