Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1998, Side 16

þeir mega kalla mig Límmann til dómsdags,
því þá mun það ekki snerta mig og missa
marks. En það bíður síns tíma - ég tek stóran
sopa úr glasinu. Enn situr enginn á bekknum
undir pálmanum, en sú er þó bót í máli að
kvenmaðurinn sem ég bauð upp áðan er horf-
inn. Ég hafði verið hræddur um - í ljósi þess
sem okkur fór í milli - að hún gæfí mér hom-
auga allt kvöldið. Ég kaupi einnig nýjan og
góðan vindO og öryggi er að færast yfir mig.
Blandan er sæt og bragðgóð og þjónninn vin-
gjamlegur maður sem lætur þá i friði sem ekki
eiga beint erindi við hann. Á sjónvarpstækinu
þama inni í króknum meðal litlu pálmanna er
verið að segja frá uppþotum einhvers staðar í
Suður-Ameríku - lögreglumenn krækja saman
örmum með skildi sér til hlífðar á svæði sem er
vott eftir atlögu með háþrýstidælum, múgur-
inn sem ætlaði til forsetahallarinnar hampar
spjöldum með upphrópunum á spænsku eða
portúgölsku. Bylting er talin yfírvofandi - nán-
ari frétta er von á hverri stundu...
Heyrnarlausu stúlkurnar sitja á bekk
skammt frá mér. Þær em kátar og ánægðar,
þótt þær geti aðeins gert sig skiljanlegar með
því að fetta finguma á ýmsa vegu. Ein bendir
á ennið á sér og þá hlær allur hópurinn... En
hvaðan kannast ég við þennan ungling sem
stendur þama og hallar sér upp að dyrastafn-
um? Ég tók eftir honum áðan. Hann sat á
bekk gegnt sætinu sem ég hef verið að hafa
gætur á. Ég hef ekki veitt honum veralega at-
hygli áður - en einhvern veginn kannast ég
við hann samt. Hann er nærri sköllóttur með
síða, gula lokka á hnakkanum. Hann er lang-
ur og horaður eins og njóli. Líkiega kannast
ég við hann af andlitinu sem er nokkuð
óvenjulegt. Það er ekki beint ófrítt, þótt nefið
sé fremur flatt og stór, svefnug augun era
héðan að sjá eins og án allra viðeigandi hára
og brúna. Þegar hann bærir á sér era hreyf-
ingamar eins og slanga sé að hlykkja sig -
liðamótin virðast ekki á neinum sérstökum
stað, það er eins og þau séu alls staðar. Getur
verið að hann sé að gefa mér gætur. Mér
fannst hann líta til mín, en er ekki viss -
kannski var hann aðeins svo snöggur að líta
undan? Hann er þó ekki... Svert, brúnt beltið
situr eitthvað svo kvenlega á mjöðmunum og
hendumar era furðanlega langar og fingurnir
linir og mjúkir. Ég læt sem ég sjái hann ekki,
sný að honum vanga og set upp eins kæra-
leysislegan svip og ég get.
Ég hef lokið úr glasinu og vínið hefur gert
mér gott - mesti skjálftinn og óöryggið er á
bak og burt. Laugardagsþátturinn er byrjað-
ur og ég hlæ upphátt að karlinum sem heldur
að hann sé að halda fram hjá konunni sinni en
veit ekki að sú sem hann er að kyssa er engin
önnur en konan hans - í dulargervi! Sú var
slyng... en hvað var þetta? Eitt andartak stóð
hann fyrir aftan mig - þessi unglingur í dyr-
unum - og nú er hann horfinn. Eg fann aðeins
lyktinni af honum bregða fyrir vit mér og hún
minnti á sviðið gúmmí, minnti á verkstæðið.
Ég þreifa eftir samanbrotna bréfinu sem
hann fleygði í keltuna á mér. Það er bréfið
sem ég skrifaði, maður er nú ekki lengi að
bera kennsl á eigin skrift. Og þarna er kær
kveðja. Þeir hafa allir skrifað undir: Ásbjörn,
Pétur, Gúndi, Rúnar... og Hermann.
HERMANN! Þeir hafa skrifað eitthvað aftan
við nöfnin: - „Límmann minn...“ les ég og finn
hvemig ég bullsvitna.
Nei, ég les það ekki, ekki eitt orð af því, en
stari á sjónvarpið og læst ekki sjá þegar sköll-
ótti unglingurinn kemur rólandi inn á barinn.
Nú man ég hvar ég hef séð hann - hann er
sendisveinn hjá Hraðsólningu og kemur
stundum á verkstæðið... Ég veit að nú munu
þeir á verkstæðinu bíða mánudagsmorguns-
ins með óþreyju. Ætti ég að kála þeim hverj-
um á eftir öðrum með felgujámi? Ég finn að
ég rennsvitna í lófunum við tilhugsunina um
það. En ég léki mér að því, hef krafta á við
flesta þeirra, króaði þá bara af inni í komp-
unni í kaffitímanum - Hermann fengi sér-
staka meðhöndlun... Nei, ég mun bregðast við
á annan hátt. Enginn mun nefnilega hlæja
hærra en ég... og ég mun taka í höndina á
Hermanni. Eg veit að hann verður svolítið
skrýtinn og var um sig í fyrstu - en ég hug-
hreysti hann með hlátri og klappi á öxlina og
segi að hann sé nú mesti ugluspegillinn af
þeim öllum. - Hélduð þið að þið kæmuð
Límmanni í eitthvert óstuð, pungamir ykkar!
mun ég segja og afvopna þá með að nota þetta
óþolandi uppnefni á undan þeim. Já, ég mun
afvopna þá, bjóða þeim snúða með kaffinu eft-
ir hádegið. Nei, þeir skulu sko ekki halda að
þeir setji hann Límmann út af laginu!
Heyrnarlausu stúlkumar hafa tekið eftir
einhverju óvanalegu, þetta heyrnarlausa fólk
er iðulega skarpskyggnt, og þær góna á mig
meðan ég horfi æ fastar á sjónvarpið - búið er
að hrinda atlögunni að forsetahöllinni. Forset-
inn er einmitt sjálfur á skjánum að tilkynna
það. Hann lofar að forsprakkar upphlaupsins
fái makleg málagjöld og boðar óbreytta, far-
sæla stjórnarstefnu...
ÞAR SEM AN D-
STÆÐUR MÆTAST
Norrænt Ijós og myrkur
nefnist samsýning á verk-
um listamanna frá
Samalandi sem opnuð
verður í Norræna húsinu í
dag kl. 14. HULDA
STEFÁNSDÓTTIR fjallar
um listamennina og ræðir
við sýningarstjórann,
Monicu Sarstad, um sam-
eiginleg einkenni lista-
mannanna, það sem
skilur þá að og þá for-
dóma sem oft virðast rí kia
í garð listamanna sem
standa utan hringiðu
heimsborganna.
ÉR eru á ferð-
inni verk
listamanna sem
allir era fæddir
á norðurslóðum.
Fjórar konur og
þrír karlar,
sem ýmist
era Samar eða lifa í sterkum
tengslum við samískt og
fínnskt þjóðlíf, Sýningin var
fyrst opnuð í Kirana í Norð-
ur-Svíþjóð á síðasta ári. Það-
an ferðaðist hún til Parísar og
þá til Stokkhólms þar sem
sýningin var meðal fyrstu
listviðburðanna í tilefni af
menningarári borgarinnar.
Þar sem svo mörg sameigin-
leg einkenni tengja saman
menningu Sama og Islend-
inga þótti vel við hæfi að sýn-
ingin lyki yfirreið sinni hér á
landi. Ein fremsta jojksöng-
kona Sama, Inga Juuso frá
Kautokeino í Noregi,
skemmtir gestum við opnun-
ina.
„Andstæður einkenna líf
okkar sem búum í norðri.
Ljós og myrkur, hiti og kuldi,
fjarlægð og nálægð. Þegar
myrkrið er sem svartast örv-
um við hugann með því að
kalla fram sterka andstæðu
bjartra lita. Litagleði er
nokkuð sejn er áberandi ein-
kenni í verkum listamann-
anna frá Samalandi,“ segir
Monica. Sjálf ólst hún upp í
litlum, þá 50 manna en nú 10
manna, bæ í Lapplandi og
starfar sjálfstætt að fram-
leiðslu og vinnu er lýtur að
menningu. Hefur m.a. unnið
heimildarmyndir um menn-
ingu indíána og tónlist Kyrra-
hafseyjanna. Á sýningunni
fara saman verk ungra
kvenna og eldri karla, sem er
skemmtileg viðbót við áður-
nefndar andstæður sem ein-
kenna verkin á sýningunni.
Monica tekur þó fram að það
hafi eingöngu verið gæði list-
arinnar sem réðu valinu á
listamönnunum. „Sýningunni er ekki ætlað að
varpa ljósi á hefðbundna samíska menningu
Morgunblaðið/Ásdís
SÝNINGARSTJÓRINN Monica Sarstad. „Andstæður einkenna líf okkar sem búum í norðri.
Þegar myrkrið er sem svartast örvum við hugann með því að kalla bjarta liti fram í hugann."
heimsborganna. Slíkir fordómar
eru alltof ríkjandi í garð þjóða sem
standa utan við miðju heimsins,
Evrópu og Norður-Ameríku. Auk
þess er ekki hægt að halda því fram
að listamennimir séu ósnertir af er-
lendum áhrifum, verk þeirra era
t.d. undir áhrifum listastefna á
borð við expressjónismann, popp-
list og hugmyndalist. Allir lista-
menn byggja sköpun sína á menn-
ingarhefð sinni, ekki bara frum-
byggjaþjóðir á borð við Sama,
indíána, íbúa Kyrrahafseyjanna
eða Afríkuþjóðir svo dæmi séu tek-
in. Engin menning er alveg
einstök og vinna lista-
mannsins felst í því að nýta
sér fyrri upplifanir og eigin
bakgrunn við að skapa ein-
hvað nýtt,“ segir Monica.
„Staðreyndin er sú að nýir
straumar og stefnur í
tísku- og listheiminum era
oftar en ekki sóttir til
menningar framandi
landa. Tískukóngar þyrp-
ast á kjötkveðjuhátíðir á
eynni Trinidad og með
kúbismanum dró Picasso
fram í dagsljósið menn-
ingu sem áður hafði verið
hulin lengst inni í myrkvið-
um Afríku.“
Ögrun við
almennan smekk
Framleiðandinn Harald
Tirén ritar grein um lista-
mennina í sýningarskrá.
Hann segir sýninguna
bera merki seigiu og þrá-
kelkni íbúa á nyrstu mörk-
um norðursins, sterkum
áhrifum náttúrunnar á sál-
ir mannanna sem stundum
jaðri við nokkurs konar
heimskautamóðursýki.
„Þegar kemur að tímamót-
um í ríkjandi listastefnum
er mjög eðlilegt að lista-
menn leiti nýrra hug-
mynda í framandi menn-
ingu. Það er allt annað at-
riði en þegar sjálfvaldir
menningarpostular eru að
braska með framandi lista-
verk eða þegar spákaup-
menn á landsvæðum, sem
talin eru framandleg,
bjóða bæði land sitt og
menningu til sölu ... Dæm-
ið því ekki sýninguna út
frá sjónarmiði eigin menn-
ingar heldur sem innblástur að nýjum hug-
myndum, sem lífgjafa frá ytri svæðum til mið-
SJALFSMYND listakonunnar Rosu Liksom.
eða setja fram framandi einkenni einangraðr-
ar smáþjóðar til andstöðu við hámenningu
16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 21. FEBRÚAR 1998