Lesbók Morgunblaðsins - 23.05.1998, Blaðsíða 16

sýning 10 evrópskra
myndlistarmanna ó Lista-
hátíð sem opnuð verður í
Norræna húsinu í dag,
laugardaginn 23. maí, kl.
14. Listamennirnir eiga
það sameiginlegt að end-
urvekja gamalt líkingamál
málverksins út frá forsend-
um samtímans. HULDA
STEFÁNSDÓTTIR fræddist
um sýninguna hjá tveimur
skipuleggjendum hennar
og fulltrúum íslenskra lista-
manna, Daða Guðbjörns-
syni og Helga Þorgils
Friðjónssyni.
HVER er mögulegur vettvang-
ur listarinnar á tímum þar
sem hið persónulega sjónar-
horn birtist okkur fyrst og
fremst í klæðum gamallar og
gatslitinnar yfirhafnar, stæl-
ingu og samsuðu gamalla og
margnotaðra forma og hug-
mynda? Þessari spumingu varpar Ólafur
Gíslason listfræðingur fram í grein í sýningar-
skrá sem hann nefnir „Um gatslitnar flíkur,
stælingar og afhelgaðar goðsögur eða „Herre
Gud! har du giort det sjálv?“.“
Tékkneski listamaðurinn Milan Kunc, sem
býr í Þýskalandi og þýska myndlistarkonan
Karin Kneffel eru fulltrúar fyrir tvenns konar
áhrif sem einkenna verk norrænu listamann-
anna átta. Þar renna saman tveir pólar; hins
ný-realíska málverks og popp-list í bland við
kitsch og hugmyndalist. Niðurstaðan verður
eins konar ný-goðsöguleg málverk, „afhelgun
afhelgunarinnar," svo vitnað sé í orð ítalska
listfræðingsins Vatimo. Norrænu málararnir
sem hér er teflt saman eru Martin Bigum og
Michael Kvium frá Danmörku, Markku
Laakso og Olli Summanen frá Finnlandi,
Therese Nortvedt frá Noregi, Emst Billgren
frá Svíþjóð og Daði Guðbjömsson og Helgi
Þorgils Friðjónsson frá Islandi. Sýningin fer
víða á næsta ári; verður sett upp í Listasafn-
inu á Akureyri í haust, þá í Norðurlandahús-
inu í Færeyjum og loks í Horsens í Danmörku.
Hvað er frumlegur
persónulegur stfll?
Svo áfram sé gripið niður í grein Ólafs
Gíslasonar þá segir hann að nú sé svo komið
að frumlegur persónulegur stíll sé á undan-
haldi, einfaldlega vegna þess að viðmið stfls-
ins, hið almenna sjónarhorn, sé ekki lengur til
staðar. Hann vitnar til bandaríska gagnrýn-
andans Fredric Jameson sem hefúr sagt að
þegar hin almenna regla sé ekki lengur til
staðar þá verði skrumskælingin ómöguleg, -
rétt eins og enginn getur gert sig skiljanlegan
á útdauðu tungumáli. „Að afmynda þær
[goðsögumar] og stæla á meðvitaðan hátt er
vænleg aðferð til þess að gera okkur meðvituð
um vandann og þá staðreynd, að það er ekki til
leið út úr honum, hvorki á forsendum algilds
sannleika, æðra sjónarhorns eða trúar." Um
verk listamannanna á sýningunni Skjáir vem-
leikans segir Ólafur að þar séu vaktar til lífs
löngu gleymdar goðsögur, „eins og gatslitnar
flíkur, sem dregnar hafa verið upp úr gamalli
fatakistu. Við klæðumst þeim í fullri alvöru,
vitandi þó að þær standa fyrir fallin
draumalönd rómantíkurinnar.“
SAMTÍMA GOÐSÖGUR
OG FALLIN DRAUMALÖND
Skjáir veruleikans er sam-
Morgunblaðið/Kristinn
DAÐI Guðbjörnsson og Helgi Þorgils Friðjónsson ásamt Markku Laakso frá Finnlandi og öðru verki hans á sýningunni; Samapilturinn og Elvis.
FERSKJUTRÉ eftir Karin Kneffel. Olía á striga, 1995, 100x100 cm.
Málverkið aftur upp á yfirborðið
Þeir Daði og Helgi Þorgils fengu nokkurra
ára aðdraganda að sýningunni. Það sem
vakti fyrir þeim var að draga fram hræring-
ar sem hafa verið að eiga sér stað í málverk-
inu á síðustu árum og jafnvel áratugum og
sýna fram á áhrif hennar í norrænni málara-
list. „Þessar hræringar felast í því að reynt
er að fjarlægja háðið úr myndmálinu og
sækja aftur merkingu sem listin hefur verið
að reyna að losna undan alla þessa öld,“ seg-
ir Helgi Þorgils. Og hann bendir á að margir
listamannanna sem vinni út frá þessari skil-
greiningu séu af þeirri kynslóð þegar hug-
myndalistin var að koma fram og vinni oft
samhliða málverkinu í önnur efni. Því geti
það allt eins verið tilviljun hverju sinni frem-
ur en meðvituð stefna að hugmyndunum er
fundin leið um hefðbundið efni olíunnar og
strigans. Danski listamaðurinn Martin Big-
um vinnur jöfnum höndum myndbandsverk,
ljósmyndir og málverk og verða sýnishorn af
þessu öllu á sýningunni.
„Tilfinning mín er sú að málverkið sé aftur
að koma upp á yfirborðið, ekki síst vegna þess
hversu áberandi það er í myndlist yngri
kynslóðarinnar," segir Daði. „Umræðan hefur
verið mjög einhliða í listheiminum hér á landi,
allt frá því að SÚMararnir afskrifuðu allt það
sem kallaðist málverk. Okkur langaði til að
setja málaralistina í nýtt samhengi og benda á
að það er fyrst og fremst hugarfarið sem ræð-
ur útkomunni í verkum þessara listamanna en
ekki efnið sem slíkt.“ Með þessu segjast þeir
vissulega opna fyrir víðari skírskotanir eigin
verka og tengingar við það sem er að gerast í
Evrópu, - tengingar sem oft hafi vantað í um-
ræðunni hér á landi.
1 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 23. MAÍ 1998