Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1998, Síða 4

LITAST UM
ÁKÚBU
EFTIR HARALD JÓHANNSSON
Á Kúbu er óteljandi margt bannað en flest hægt ef
maður þekkir mann sem á pening, segjc 3 Kúbverjar.
Þeir eru sérlega elskulegt fólk, síbrosandi, hjálplegir og
í alla staði aðlaðandi manneskjur. Stór þáttur í menn-
ingu Kúbverja er þeirra eigin tónlist sem er í ætt við
suður-ameríska samba-músík. Enda þótt Kúbverjar séu
12 milljónir láta þeir sér nægja tvö dagblöð.
NIÐUR við höfn í Havana,
höfuðborg Kúbu, stendur
vínbarinn Dos Hermanos
sem á sér langa sögu,
hann var fyrr á öldinni
vinsæl ölkrá sjómanna
sem áttu lengri eða
skemmri viðdvöl í þá at-
hafnamikilli viðskiptahöfn í mynni Mexík-
óflóa.
Aðrir gestir í borginni litu og gjaman þar
inn, þegar þeim þótti henta að blanda geði við
fulltrúa ólíkustu þjóða, örvaða af veigum
Bakkusar. A þriðja áratugnum undu sér
gjaman á þessari kunnu gleðikrá listamenn,
sumir langt að komnir, svo sem tónskáldið
George Gershwin frá Bandaríkjunum,
spánska leikrita- og ljóðskáldið Federico
Garcia Lorca og síðar rithöfundurinn Emest
Hemingway o.m.fl.
Nú hefur þessi bar fengið gljáandi vegg-
þiljur og nýja viðskiptavini sem era hvorki
sjómenn né listamenn, nema þá aðeins af til-
vlljun. Þeir sem koma þar nú era Pétur og
Páll af götunni að fá sér hressingu og svo hin-
ir sem líta inn nafnsins vegna í borinni von
um að finna þar andrúmsloft liðinnar tíðar.
Nær miðborginni ekki langt undan stend-
ur dómkirkjan, sem munkar af jesúítaregl-
unni hófu byggingu á árið 1750. Þeir náðu þó
ekki að verða viðstaddir vígslu hennar árið
1788 því þeir vora flæmdir burt af eynni í
nafni Spánarkonungs árið 1767. Kirkjan og
torgið sem hún stendur við era byggð í ein-
földum nýlendubyggingarstíl og er torgið
talið til þeirra fegurstu í allri Suður-Amer-
íku.
Talið er, þó ekki með fullri vissu, að jarð-
neskar leifar Kristófers Kólumbusar hafi
verið geymdar hér í dómkirkjunni þar til
þær vora fluttar til Spánar í lok nýlendu-
styrjaldarinnar.
í grennd við dómkirkjuna, sem Jóhannes
páfi messaði í er hann heimsótti Kúbu fyrir
skömmu, vekur stór heimilisiðnaðarmarkað-
ur eftirtekt, því þar er margt listrænt og
haglega gerðra muna að finna.
Enn verður á vegi manns þekktur bar,
„Bodegita del Medio“, en hann sat Hem-
ingway mörgum stundum meðan hann vann
að bók sinni „Hverjum klukkan glymur" á
herbergi sínu númer 511 í Hótel Ambros
Mundos, sem er skammt undan. Hér hefur
engu verið raskað, allt eins og það var þegar
skáldið reyndi að varpa öndinni léttar frá
erfiði skriffinnskunnar. Nú hefur kúbverska
ríkið, eigandi alls rekstrar á eynni, séð sér
leik á borði og þrefaldað verð veitinga á
þessari krá, sem gerir Kúbverjum ókleift að
setjast niður, jafnvel líka óbreyttum ferða-
mönnum.
Nú er Capitolio í sjónmáli, glæsibygging
frá tíð hins illræmda Machado keisara. Hún
var vígð árið 1929, og er eftirlíking á
Capitolio í Washington í Bandaríkjunum. I
þessari byggingu, sem er tengd sáram minn-
ingum, er nú vísindastofnun landsins frá ár-
inu 1960.
Breiðgatan Paeso de Marti eða Prado
liggur frá austurhlið Capitolio til innsigling-
ar í Havanahöfn, sem er 10 km löng náttúru-
smíð.
Þetta fyrram fagra breiðstræti hefur
naumast átt sér annað líkt á sínum tíma,
rúmlega 20 metra breiður upphækkaður
göngustígur er á milli akbrautanna, á honum
handrið til beggja handa.
Með stuttu millibili standa fimm sæta út-
höggnir marmarabekkir, upp úr miðju baki
hvers þeirra gnæfa skreytt málmblómker.
Þriggja til fjögurra metra háir þriggja álma
ljósalampar á báða vegu standa á milli trjáa
sem með laufkrónum sínum mynda hvolfþak
yfir allri götunni til hlífðar sterkri sól.
Svona hefur það verið, en nú er hætt að
grípa fram í fyrir hendur eyðingarmætti tím-
ans, í stað rósanna í blómakerunum sem era
löngu dauðar er ekkert sett í staðinn, trén
era smám saman eitt og eitt að týna tölunni,
stundum er ljós á einni álmu ljósastikanna,
kannski á tveim, en oftar en skyldi era öll
slokknuð og það fyrir fullt og allt, því ljós-
kerin era brotnuð af og horfin.
Iburðarmiklar húsbyggingar, fagurlega
skreyttar, sitt hvoram megin við akbrautirn-
ar, era í þann mund að gefast upp á tilver-
unni og byrjaðar að falla til jarðar í dufti og
grófri möl, jafnvel era haugar þessara hí-
býlaleifa farnir að skríða út á akbrautirnar
en það traflar umferð farartækja ekkert að
ráði, bæði fæðar þeirra vegna eða þá óhæfni
sökum aldurs til að láta gamminn geisa.
Því skyldi annars verið að tjasla upp á
þessar minjar auðs og velmegunar sem nú er
löngu liðin tíð og var síst til orðin af hinu
góða, eins og „allir“ vita?
Talsvert víðáttumikill trjágarður prýddur
sæg af minnismerkjum um menn sem hafa
orðið merkir fyrir hitt og þetta gegnum tíð-
ina í sögu þessa lands er nokkurs konar
skiptimiðstöð strætisvagna sem koma og
fara til allra átta, einhvers konar Lækjartorg
í Reykjavík í gamla daga. Þarna bíður fólk
um hádaginn hundraðum saman eftir að geta
troðið sér inn í vagn til að komast leiðar
sinnar, en þetta fer fram í friði og spekt,
hreint eins og engum liggi neitt á. Fólkið
bara stendur í tvö-þrefoldum röðum og bíð-
ur, stundum lengi. Eflaust þætti einhverjum
æskilegt að geta tyllt sér ögn, ekki síst ef
hitinn era uppáþrengjandi, en þeir fáu bekk-
ir sem ennþá gefa kost á setu á sér era löngu
setnir, en alls ekki af þeim sem bíða strætis-
vagns, heldur af þeim sem ekkert hafa annað
að gera en sitja. Þeir era margir, enginn
þekkir tölu þeirra og miklu fleiri en þeir sem
hafa orðið svo lánsamir að ná sér hér í sæti.
Einhvem tíma hefur verið hér sægur af
vönduðum ásetuhæfum bekkjum, með
skreyttum málmfótum og hliðarörmum, en
sætunuin úr velhefluðum og vönduðum fjöl-
um, fjóram til fimm í hverjum bekk, hefur
fækkað, stundum bara eitt eftir en það þolir
einn til tvo sitjanda. En þegar öll era farin er
hreint ekki um annað að gera en sniðganga
bekkinn sáluga, jafnvel þótt hliðararmarnir
standi stoltir enn og hafi gert lengi. Það er
aldrei að vita nema einhver hafi einhvem
tíma tíma til að koma með nýjar setur, þá
verður aftur kominn bekkur í svo til upp-
runalegri mynd.
Til hliðar við Capitolio stendur þjóðleik-
húsið Theater Garcia Lorca, feikn fógur
barokkbygging, fleiri leikhús era að sjálf-
GJALÐIÐ fyrir margra áratuga kommúnisma er ( Havana eins og annarsstaðar. Niðurníðsla
og fátækt hvert sem litið er. Þessi gata er þó ekki í neinum afskektum smábæ,
heldur í miðborg Havana.
/V'-yynT
KÚBVERJAR eru bæði fallegt og gott fólk. Þessir þrír ungu menn eru dæmi um
mismunandi litarhætti og kynblöndun.
EFTIRLÍKING: Capitolio, glæsibygging frá tíð hins illræmda keisara Machado. Hún er nánast
kópía af Þinghúsinu í Washington. Vísindastofnun Kúbu er nú í þessu húsi.
»»»■
•<»
•cll

4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR I.ÁGÚSTI998