Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1998, Side 16

Morgunblaðið/Anna Bryndís Kristinsdóttir.
FJÖLMENNI sótti tónleikana á djasshátíðinni. Hér spila Mads Winding og Alex Riel.
MARAÞON-
DJASS í KÖBEN
EFTIR VERNHARÐ LINNET
Djasshátíðin í Kaupmannahöfn var haldin í tuttugasta
sinn þriðja til tólfta júlí sl. Fimm hundruð tónleikar voru
víðsvegar um borgina - þó fyrst og fremst í miðborginni
þar sem Axelstorg, Kóngsins garður og Gróbræðratorg
voru meðal miðstöðva útiatriðanna. Helstu tónleikar inn-
and) /ra voru haldnir í Copenhagen JazzHouse, Sirkusn-
um, tónleikasal Tívolís og Þjóðminjasafninu.
SÖREN Kristiansen, Hugo Rasmussen, Jesper Thilo og Klaus Munk heilluðu
áheyrendur á Kaffi Viktor.
Djasshátíðin í Köben er flest-
um hátíðum umfangsmeiri og
það tekur á taugarnar að
þurfa að velja úr fimm hund-
ruð tónleikum þar sem helstu
stórsnillingar djassins ausa
úr gnægtahomi listar sinnar
- ég komst ekki yflr nema
tuttugu og fema tónleika þá níu daga sem ég
var á hátíðinni í hópi tugþúsunda djassglaðra
gesta frá flestum heimshornum - og get ekki
einu sinni getið þeirra allra í þessum skrifum.
Upphafsdagur djasshátíðarinnar var mikill
gleðidagur í Danmörku; leikurinn við Brasilíu
í átta liða úrslitunum í sjónvarpinu. Ég og mín
spúsa höfðum vonast eftir að lenda á Kastrup
*í upphafi leiks, sjá seinni hálfleik á Ráðhús-
torginu og halda svo í Copenhagen JazzHouse
þar sem stórsveit Woody Hermans átti að
leika. Þoka kom í veg fyrir þá draumsýn. Öllu
flugi frá Islandi seinkaði og leikinn sáum við
heima í stofu og Woody Herman-bandið var
löngu búið með tónleikana þegar við tylltum
fótum á Amákri við Eyrarsund.
Ég hlustaði eitt sinn á meistara Herman í
holdinu. Það var á djasshátíð í Holstebro
1974. Hann fór á kostum á klarinettið og alt-
inn og allt varð vitlaust þegar hann söng
Caledonia. Bandið svíngaði ad helvede til og
liðið sem bjó í einbýlishúsahverfinu við hlið
hátíðarsvæðisins sendi eftir lögreglu og
heimtaði að lækkað yrði í hljómsveitinni. Nú
er Woody löngu látinn og Frank Tiberi, ten-
óristinn sem lék með honum í Holstebro,
^stjómar bandinu. Félagar mínir danskir
sögðu mér að það hefði tekist með ágætum.
Ný lög í bland við Four Brothers og At The
Woodchopper’s Ball.
Það var heldur hráslagalegt í Kaupmanna-
höfn þegar við Linnetar héldum á útitónleika
Brasilíukvartetts Thomasar Clausens í
Nautahöllinni við Hálmtorg og hittum Skuld-
arana vestmanneysku. Það var dálítið erfitt
fyrir Thomas og Jan zum Vohrde og brasil-
ísku hrynsveitina að skapa hitabeltisstemmn-
ingu í svalanum við Hálmtorg, en tónlistin bjó
þó yfir hinni réttu sambasveiflu og píanóleik-
ur Thomasar var brilljant að vanda. Þaðan
héldum við á Café Sommersko, þar sem Ric-
hard Boone átti að syngja með tríói trommar-
ans Claus Munks. Enginn djass var á
Sommersko - bara fótbolti. Herlegheitin
^höfðu verið færð á Café Victor, sem er ekki
langt þar frá. Þegar þangað var komið sat
Claus við trommumar, Hugo Rasmussen sló
bassann, Spren Christiansen píanó og Jesper
Thilo blés í saxinn. Enginn Richard Boone. I
pásunni sögðu þeir félagar okkur að Richard
væri fársjúkur, kominn með súrefnistæki og
spilaði ekki á hátíðinni. Það þarf ekki að koma
á óvart, því þegar hann var hér síðast á
RúRek95 var hann helsjúkur og kostaði það
hann mikið átak að ljúka tónleikunum á
Ömmu Lú þar sem Jazzvakning hélt upp á
tuttugu ára afmæli sitt og hann blés í básún-
una - líklega í síðasta skijpti.
Jesper og Hugo eru Islendingum að góðu
jikunnir og léku vel að vanda, en sérstaka at-
hygli vakti Soren Christensen, sem er einhver
besti svíngpíanisti af yngri kynslóðinni sem
ég hef heyrt og með skálmið úr Harlem á
hreinu. Þessu fyrsta kvöldi lukum við í tón-
leikasal Tívolís, þar sem Svend Asmussen-
kvartettinn lék. Svend er alltaf jafn ungur í
anda þótt hann sé orðinn áttatíu og tveggja
ára og tók salinn með trompi. Ahöfnin hefur
verið sú sama frá því hann kom fyrst til Is-
lands 1993; Jakob Fischer á gítar, Jesper
Lundgaard á bassa og Aage Tanggaard á
trommur. Jakob og Jesper átti maður eftir að
hlusta á daglega meðan á hátíðinni stóð. Þeir
hafa löngum verið eftirsóttustu djassleikarar
Dana og meira að segja var Jesper auglýstur
á tveimur stöðum á sama tíma einn daginn.
Tónleikar Svend voru jafnskemmtilegir og
venjulega og meðal nýrra laga á efnisskránni
var Memories of you, sem Eubie Blake samdi
árið 1930. Tileinkaði Svend flutninginn minn-
ingu vinar síns, Stephanes Grappellis. Kvar-
tettinn er nú á leið til íslands þar sem hann
mun m.a. leika í tilefni 25 ára afmælis Nor-
ræna hússins 22. ágúst.
Ýmsar helstu stórstjörnur hátíðarinnar
komu fram í Sirkusnum, sem alltaf er
skemmtilegt hús i að koma þótt hljómburður
geti verið erfiður. Það vafðist þó ekkert fyrir
meistarasöngvaranum Tony Bennett að koma
tónlist sinni til skila. Hann kunni að beita
röddinni svo að alls staðar heyrðist, hvort sem
voru hvíslandi tónar eða voldug kraftbeiting,
og í frábærri túlkun á Fly Me To The Moon
þurfti hann ekkert á hljóðnema að halda.
Þetta var í fyrsta skipti sem Tony söng í
Kaupmannahöfn og með honum lék
djasskvartett undir stjórn píanistans Ralphs
Sharons, sem hefur starfað með honum í fjóra
áratugi.
Þeir þrír meistarakrúnerar aldarinnar, sem
túlkað hafa bandaríska sönglagið öðrum bet-
ur, eru Bing Crosby, Frank Sinatra og Tony
Bennett, eða Antony Dominick Benedetto
eins og hann heitir fullu nafni. Bæði Bing og
Frank töldu hann besta krúner sem þeir
hefðu heyrt og nú er Tony orðinn sjötíu og
tveggja ára og hefur aldrei verið djasslegri
þótt röddin sé farin að ryðga - eða kannski
þess vegna. Það er munurinn á óperusöngvar-
anum og krúnernum að hinn síðarnefndi verð-
ur oft enn betri með aldrinum þar sem röddin
skiptir ekki höfuðmáli heldur fraseringin og
tilfinningin - ryðið eykur bara túlkunarmátt-
inn - djasssöngvarinn er enn betur settur og
má allt eins vera ryðgaður frá barnsaldri eins
og meistari Armstrong.
Það var stórkostlegt að heyra túlkun Tonys
Bennetts á lögum eins og Autumn Leaves,
Speak Low og In A Mellotone eftir Duke Ell-
ington og hann leyfði meðleikurum sínum svo
sannarlega að sletta úr klaufunum í spunan-
um.
Það voru fleiri söngvarar sem komu fram í
Sirkusnum en Tony Bennett. Sú danska
Cecilia Norby söng lög eftir Gershwin með
Stórsveit danska útvarpsins undir stórn Jims
McNeelys, sem lengi var píanisti Stan Getz -
og helsta söngstjarna djassins um þessar
mundir, Cassandra Wilson, söng með kvartett
sínum, en þar er tónstjóri bassaleikarinn
Lonnie Plaxico sem lék í íslensku óperunni
með kvartett trompetleikarans Jons Faddis.
Ég hef oft haft efasemdir um snilli Cassröndu
Wilson, en þarna í Sirkusnum fuku þær út í
veður og vind - hún fór hreinlega á kostum,
hvort sem hún túlkaði gamla blúsa eins og
Come On In My Kitchen eftir Robert John-
son, gömul eða ný dægurlög á borð við Old
Devil Moon og Time After Time eða djass-
verk eins og Seven Steps To Heaven eftir
Victor Feldman. Tony Bennett fraserar líkara
Billie Holliday, en Cassandra Wilson er arf-
taki hennar í djasssöngnum. Cecilia Norby
hefur unnið stóra sigra á alþjóðlegum vett-
vangi, en mér finnst hún einum of köld í túlk-
un sinni. Slíkt einkennir margar norrænar
djasssöngkonur - þó skal undanskilja Monicu
Zetterlund. Ég held Cecilia hafi verið heitari í
gamla daga þegar hún söng Round Midnight
með Frontline.
Það voru ekki bara söngvarar sem réðu
ríkjum í Sirkusnum. Þar héldu líka Mingus-
stórsveitin og kvartett Charlies Lloyds tón-
leika. Mingus-stórsveitin er ekkert drauga-
band, þótt meistari Mingus hafi legið í gröf
sinni í nær tuttugu ár. Það er altistinn Steve
Slagle sem stjórnar sveitinni og meðal blás-
ara er annar altisti, Bobby Watson, sem hér
lék í Austurbæjarbíói með djasssendiboðum
Arts Blakeys um það leyti sem Mingus dó. Á
píanóið lék Kenny Drew júníor, sonur hins
ástsæla píanista sem túlkaði þjóðlegan dansk-
an djass manna best í kompaníi við Niels-
Henning. Kenny hvílir nú í Ássistentskirkju-
garði eða Hjástoðargarði þar sem Ben Webst-
er, Fjölnismennirnir Jónas, Konráð og
Brynjólfur, svo og H.C. Andersen hvíla enn;
hvað sem líkamsleifunum í Þingvallakirkju-
garði líður. Drew yngri átti þá ósk heitasta að
fá að heimsækja gröf föður síns en ströng
dagskrá hljómsveitarinnar á tónleikavertíð
leyfði ekki slíkt. Þeir komu til Hafnar rétt fyr-
ir konsert og héldu til Ítalíu eldsnemma
morguninn eftir.
„Ég kem aftur í haust,“ sagði júníorinn,
sem var af fyrra hjónabandi Kennys - amer-
ísku, „og heimsæki leiðið hans pabba.“
Stórsveit var lúxus sem Charles Mingus
gat sjaldan veitt sér. Hann varð yfirleitt að
vinna með minni hljómsveitum. En þessi
fjórtán manna sveit, Mingus Big Band, endur-
skapar verk hans á fágætlega kraftmikinn
hátt. Hápunktur tónleikanna var flutningur á
svítu Mingusar er hann hljóðritaði 1963: The
Saint And The Sinner Lady. Flutningurinn
var einkar sannfærandi þar sem ljóðrænn
glæsileiki hélst í hendur við ti-yllta undiröldu
hins míngusíska sveiflukaoss.
Tenórsaxófónleikarinn Charles Lloyd hefur
aldrei verið einn af þeim stóru í mínum huga,
en honum hefur teldst að finna margan snill-
inginn til að leika í kvartettum sínum. Það var
í kvartett hans að píanistar á borð við Keith
Jarrett og Michel Petrucciani urðu frægir og
nú er innanborðs einn helsti djasspíanóleikari
Evrópu, Svíinn Bobo Stenson. Píanósólóar
hans eru snilld og áslátturinn svo tær og
hreinn að unun vekur. Ekki eru bassaleikar-
inn og trommarinn af verri endanum, Andre-
as Jormin og Billy Hart, sem báðir hafa leikið
í Reykjavík. Charlie Lloyd hafði dálítið gam-
an af að tala milli laga og átti erfitt með að
botna sögur sínar, en áheyrendur gáfu honum
kurteislega til kynna að þeir væru á línu Jóns
Páls Bjarnasonar gítarleikara: „Minna
kjaftæði, meiri músík.“
Það má segja að Svíar geti af sér djasspí-
anósnillinga eins og Danir bassasnillinga og í
Copenhagen JazzHouse mátti heyra einn
hinna yngstu í tríói bassaleikarans Mads
Vindings þar sem Alex Riel slær trommurnar
- Esbjörn Svensson. Esbjörn hefur sótt
margt til Keiths Jarretts og hans líkra eins og
flestir yngri djasspíanistar, en hann býr líka
yfir vissri villimennsku sem hentar Alex Riel
betur en Mads. Það kom sérlega fram í frum-
sömdum verkum hans - Monk og Cecil Ta-
ylor-tilbrigði flutu þar með og farið var á ystu
nöf í hljómavinnslunni. Esbjörn á ýmislegt
ólært, en það kæmi mér á óvart ef hann yrði
ekki í hópi helstu djasspíansita Evrópu er
þroskinn eykst.
1 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 1. ÁGÚST 1998