Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1998, Page 3

LESBðK MOIií.l MSIADSINS - VILXNING LISTIR
41. TÖLUBLAÐ - 73.ÁRGANGUR
EFNI
BræSratunga
er höfuðból og sögustaður í Bískupstung-
um og þar mun nú vera stærsta bú á Is-
landi. Blaðamaður Lesbókar Ieit á búskap
og landkosti í Tungu í fylgd með Sveini
bónda Skúlasyni, en í Tungu er þar að
auki merkileg kirkja eftir brautryðjand-
ann Rögnvald Ólafsson arkitekt. I næstu
Lesbók verður íjallað um sögustaðinn
Tungu, þar sem þekktar persónur bjuggu
svo sem Gissur Þorvaldsson og löngu síðar
matróna Helga Magnúsdóttir og enn síðar
Magnús Sigurðsson sem þekktur er úr Is-
landsklukkunni.
Fljótsdalsvirkjun
er sú Lilja sem enginn mun vilja kveðið
hafa, segir Helgi Hallgrímsson náttúru-
fræðingur á Egilsstöðum í sögulegu yfir-
liti um allar þær virkjunarhugmyndir sem
í áranna rás hafa verið að þróast á vatna-
svæði Jökulsár í Fljótsdal og miða nú að
því að hinum fögru Eyjabökkum við Snæ-
fell verði sökk
Elín í Eddubæ
hét fullu nafni Elín Pétursdóttir Blöndal
og bjó í Eddubæ í ofanverðum Elliðaárdal
sunnan ánna. Hún
var listfeng alþýðu-
kona sem bjó við
kröpp kjör alla ævi
sína. Hugur hennar
stóð jafnt til ræktun-
ar og búskapar sem
myndlistariðkunar.
Elínarlundur í Elliða-
árdal stendur eftir
sem gróskumikill
minnisvarði um
ræktunarstarf hennar og svo efndi hún
til málverkasýningar í hænsnahúsinu og
hlöðunni í Eddubæ. Það jafnframt fyrsta
og síðasta sýning hennar.
íslenskir rithöfundar
sækja fram er ein af niðurstöðunum á
Bókastefnunni í Frankfurt. Að mati ís-
lenskra útgefenda á Bókastefnunni geta
þeir ekki kvartað undan áhugaleysi um
bækur sinar og hefur þar orðið mikil
breyting á síðustu árum. Þrjú íslensk
bókaforlög voru með sýningarbása í
Frankfui-t; Mál og menning og Forlagið
saman og Vaka-Helgafell sér - en bara
þunnur veggur í milli.
Um þjóðerni
íslenskt, grænlenskt eða norrænt skrifar
Gunnar Karlsson prófessor í tilefni greinar
Guðmundar Hansen í Les-
bók um siglingar og
landafundi íslendinga á
þjóðveldisöld. Telur
Gunnar að Norðurlanda-
menn um árið 1000 hafi
vart hugsað um sig sem
þegna eða borgara nokk-
urs eins lands og hug-
myndin um landsfang til-
heyri öðrum tima. Þá orki það bamalega
að karpa við aðrar þjóðir um þjóðarafrek
og beita hundalógík til að heimfæra sögu-
leg afrek upp á eigin þjóð.
FORSHDUMYNDIN: Forsíðumyndina tók Oddur Sigurðsson, Orkustofnun, af Kirkjufossi í Jökulsó í
Fljótsdal, en hann er meðal nokkurra fagurra fossa sem hverfa ef Fljótsdalsvirkjun verður að veru-
leika. Myndin er birt í tilefni umfjöllunar um virkjunina.
FAITH NOSTBAKKEN
KÆFÐUR
HUÓMUR
ÓLAFUR STEFÁNSSON ÞÝDDI
Röddin innan í íingrum mínum
er enn djúpt grafín undir húðinni
því strengirnir sem hljóma
milli olnboga og úlnliðs mynda
kæfandi orð og hrópandi angist
sargandi, þvargandi eitthvert hjómlaust lag
ósamstilltir; tættir
strengir verja sína hljóðu iðju
á meðan orð grafa um sig í huldum
sárum, þeirra smáu dropar seytla
að yfírborðinu þar sem égvandlega
smyr þeim rangfærðum
yfír síðuna, leitandi að veikum hljómi
kannski sem græðandi smyrsl á höndina
sjálfa, til lausnar svo að flóðgáttir
opnist, landsvæði nötri umhverfís strengi lífsins
og fullkomni hljóminn að langþráðu vori
Höfundurinn er ensk skóldkona. Ljóðið hlaut 1. verðlaun í Ijóðasamkeppni ó vegum The
National library of Poetry 1997. Þýðandinn er í bókmenntanómi við Hóskóla islands.
RABB
Laugardagar eru spennandi. Þá
fara bömin út í litlu búðina á
horninu og fá bland í poka. Það
er aldrei að vita hvað lendir í
pokanum, - það fer allt eftir því
hvert skeið kaupmannsins ratar
tilviljanakennt milli smá-
btampanna í búðarborðinu:
nokkrir lakkrísar, þrjár karamellukúlur,
svoldið bleikt gúmmínammi, gervi-gei'vi-
tennur (ætar), töluvert af logandi sterk-
um klumpum, og stundum ein haltu-
kjafti-karamella frá Freyju, - þótt þær
séu dottnar úr móð.
Það er spennandi að hella úr pokanum,
- en það veldur líka vonbrigðum, því und-
antekningalítið hefur slæðst í hann hitt
og þetta sem engan langaði í. Svoleiðis er
það líka þegar fullorðna fólkið fær sér
bland í poka. Korpúlfsstaðir voru til
skamms tíma langt fyrir utan bæinn og
virtust ekki koma Reykvíkingum beinlín-
is við. Nú er byggðin að umlykja þetta
mikla mannvirki. Það er innan seilingar,
orðið hluti af borginni.
Engum dylst að Korpúlfsstaðir eru ein-
stæð bygging með stórfenglega mögu-
leika. Þarna eru a.m.k. um 5.500 fermetr-
ar undir þaki, sums staðar með mikilli
lofthæð, og nýleg úttekt bendir til að
byggingin standist kröfur um jarð-
skjálftaþol, brunahólf og flóttaleiðir. Til-
finningin sem við fengum hér um árið
þegar setja átti Errósafnið á Korpúlfs-
staði, að húsið væri nánast að hruni kom-
ið, stenst sem sagt ekki. Ollu heldur, -
málverkasafnið gerði svo miklar kröfur
BLAND
um öryggi og fullkomna stjórn á raka og
hita, að þær samræmdust ekki svona
grófgerðri byggingu. Það hefði nánast
þurft að byggja húsið upp á nýtt. En ef
starfsemi er sniðin að því sem húsið býð-
ur upp á, og nauðsynlegu viðhaldi sinnt,
má líta svo á að það sé fokhelt í dag. Ég
var svo heppin að fá nýlega leiðsögn
Birgis Sigurðssonar rithöfundar um
Korpúlfsstaði. Sem barn bjó hann þar
sjálfur ásamt móður sinni, þekkir staðinn
út og inn, hefur samið um hann bók og
sjónvarpsþátt og engan veit ég sem kann
betur að segja sögu Korpúlfsstaða. Birgir
sýndi okkur ekki aðeins húsakynni þessa
stærsta kúabús í Norður-Evrópu á sínum
tíma, heldur skýrði hann, um leið og við
gengum um híbýli, hlöður og fjós, hversu
hugvitssamlega öllu verklagi hafði verið
háttað.
Þessi bygging er einstæð í borgarland-
inu, - ekki aðeins vegna stærðar, heldur
vegna þess að hún var áratugum á undan
sinni samtíð í allri hönnun, ber vitni styrk
hins frjálsa huga og framtaks, áræði, út-
sjónarsemi og verkviti þess sem treystir
á sjálfan sig og sína samverkamenn, en
hafnar þunglamalegum hrammi miðstýr-
ingarinnar. Enda fékk Thor Jensen að
gjalda þess og miðstýringin svipti grunn-
inum undan starfi Korpúlfsstaða. I ára-
tugi hefur þetta mannvirki svo staðið
nánast ónotað.
En nú er að verða breyting á, - það er
að færast líf í húsið. Golfklúbbur Reykja-
í POKA
víkur hefur gert upp hluta af eystri álm-
unni og fengið leigusamning til 30 ára,
nokki-ir listamenn hafa aðstöðu í vestur-
álmunni, skjalasafn borgarinnar á að
flytjast annað og þá losnar pláss í mið-
rýminu sem enginn veit hvað á að gera
við, en nýjasta hugmyndin er að setja
barnaskóla hverfisins til bráðabirgða í
vesturálmuna.
Bíðum nú aðeins.
Hvað eiga Korpúlfsstaðir þá að verða?
Bland í poka? Það hefur engin stefna ver-
ið tekin, heldur er tilviljun látin ráða
hvernig þetta mikla húsnæði er nýtt.
Ákvarðanir eru teknar í skjóli þess að
þetta sé bara til bráðabirgða. Allir vita að
bráðabirgðalausnir hafa tilhneigingu til
að vara miklu lengur en nokkur ætlaði, -
þær eru stefnumarkandi, - skekkja sam-
keppnisstöðu þeirra hugmynda sem á eft-
ir koma. Ef þriðjungur Korpúlfsstaða
verður settur undir barnaskóla liggur
beint við að bæta enn við þegar þörfin
kallar. Hefðin hefur skapast og fjármun-
um varið í að gera skólaaðstöðu sem
besta. Eðlilegt að halda áfram á sömu
braut. Er það svona sem við viljum nýta
þessa einstæðu, sögufrægu byggingu?
Gera hana að hverfisskóla?
Fulltrúi foreldra í fræðsluráði hefur
lýst andstöðu við þessi áform í ljósi þess
að byggingin var alls ekki hugsuð sem
skóli og hentar ekki vel til þeirra nota.
Staðsetningin er óheppileg, í útjaðri
hverfisins og of langt fyrir lítil börn að
ganga í skólann. Ég tek undir það og finn
að hann óttast eins og ég, að hér sé ekki
um bráðabirgðalausn að ræða. Það má líka
velta því fyrir sér hvort golfvöllur og
barnaskóli eigi samleið. Það er ekki langt
síðan menn komust að gagnstæðri niður-
stöðu í Fossvogsdalnum. Ég mæli heldur
með því að menn einhendi sér í að byggja
skóla fýrir þessi hverfi á þeim stöðum þar
sem þeim var ætlað að vera, með hagsmuni
nemenda og foreldra að leiðarijósi. Auðvit-
að áttu menn að sjá þessa þróun fyrir og
bygging skóla að haldast í hendur við upp-
byggingu í hverfinu. En úr því svo varð
ekki verður að hraða framkvæmdum og
stefna strax á lausn til frambúðar. I milli-
tíðinni má nota færanlegar skólastofur sem
fluttar verða annað þegar skólinn verður
kominn upp, stofnkostnaður þeirra nýtist
þá öðrum. Korpúlfsstaðh- verði hins vegar
markvisst byggðir upp sem miðstöð menn-
ingar, sköpunar og mannræktar, opin öllum
borgarbúum. Bókasafn, tölvuver, sýningar-
salir, vinnustofur listamanna, fyrirlestra-
og fundasalir, líkamsrækt, veitingastaðir og
ekki síst leiksvið og kvikmyndahús, sem
gluggalausa miðrýmið bókstaflega kallar á.
Nóg pláss er fyrir þetta allt og meira til í
góðri sarnbúð við golfarana. Korpúlfsstaðir
hafa burði til að verða einstæð menningar-
miðstöð, en framtíð þeirra er háð því að
menn geri sér grein fyrir því hvernig á að
nota þá og standi síðan að framkvæmdum
með sömu framsýni og verkviti og mótuðu
bygginguna og starfsemi hennar í upphafi.
GUÐRÚN PÉTURSDÓTTIR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 24. OKTÓBER 1998 3