Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1998, Blaðsíða 6

dæmis er þannig úr garði gerð að gesturinn
getur gengið að tölvu og flett uppá ýmsu sem
tengist því sem sýnt er. A danska þjóðminja-
safninu geta menn sett í gang myndband sem
sýnir það sem vitað er um landnám og líf nor-
rænna manna á Grænlandi, svo dæmi sé tek-
ið.“
Aðallega munasýning
En eru hugmyndir þjóðminjavarðar og
annarra forráðamanna safnsins fastmótaðar;
hvers megum við vænta? „Sú hugmynd sem
nú er uppi“, segir Þór, „er að safnið verði sett
upp meira í sögulegu samhengi. Gesturinn
gangi inn í landnámið, fari gegnum miðaldir
og endi í nútímanum. Það væri líka hægt að
fara hina leiðina; byrja á nútímanum, en sýn-
ingargerðin er enn ekki fullmótuð."
Þetta yrði aðallega munasýning, segir Þór,
en innanum og samanvið mætti bregða upp
ákveðnum sögulegum þáttum í hliðarher-
bergjum, til dæmis svartadauða eða lýðveld-
isstofnuninni. Það mætti hugsa sér baðstofu
þar sem lifandi fólk léki baðstofulífið og það
mætti líka hugsa sér að eiga slíkan leik á
myndbandi."
En á Þjóðminjasafnið að vera þannig að
sýningunum sé hægt að breyta eftir skamm-
an tíma? Nei, að því er ekki stefnt. Þór segir
að fastar sýningar safna eigi að vísu ekki að
verða meira en 10-15 ára; eftir þann tíma
megi líta svo á að þær séu úreltar. En það er
mjög dýrt að skipta um sýningar og þessvega
er tilhneiging til þess að láta þær standa eins
lengi og unnt er.
Og hvað með þessa öld sem nú er næstum
öll? Hversu fyrirferðarmikil á hún að vera á
Þjóðminjasafni? Þór telur að það verði að
vera tiltölulega ágripskennt, því sérsöfn
verða annarstaðar. Breytingarnar á öldinni
eru margfalt meiri en á öllum öðrum öldum
DÝRGRIPIR úr kirkjum: Róðukrossar, altarisbrík og myndvefnaður.
BJÖRN G. BJÖRNSSON,
sýningarhönnuður og dag-
skrárgerðarmaður í List &
Sögu hefur vakið athygli
fyrir vel út færðar sýning-
ar. Leitað var álits hans á
fyrirhuguðum breytingum
á Þjóðminjasafninu
NÝJAR SÝNINGAR
ÞJÓÐMINJASAFNSINS
GUÐNÝ GERÐUR GUDMUNDSDÓTTIR er safnstjóri
á ÞjóSminjasafninu. Hún var beðin að gera í fáum
orðum grein fyrir þeim breytingum sem fyrirhugað-
ar eru og fer svar hennar hér á eftir.
BJÖRN G. Bjömsson er einn reyndasti
sýningarhönnuður okkar. Hann hefur
hannað sýningar eins og Á Njáluslóð á
Hvolsvelli, Heklumiðstöðina í félagsheimilinu
Brúarlundi í Landsveit, fjarskiptasafn fyrir
landsímann, en umfangsmesta sýning sem
hann hefur hannað til þessa er Leiðin til lýð-
veldis, sem Þjóðminjasafnið og Þjóðskjala-
safnið stóðu að á 50 ára afmæli lýðveldisins
1994. Björn var í tæp tvö ár starfsmaður
Þjóðminjasafns og vann þá að endurnýjun
Sjóminjasafnsins í Hafnarfirði. Mér fannst
hnýsilegt að heyra hvað svo reyndur sýninga-
hönnuður hefði að segja um áformin á Þjóð-
minjasafninu.
Birni lízt mjög vel á að safnið hafí fengið
fjármuni til þess að endurnýja fastasýningar
sínar. Það sé stórviðburður að gera breyting-
ar á húsakynnum safnsins og endurnýja sýn-
ingarnar. Þetta sé í rauninni endurfæðing,
enda verkefni uppá hundruð milljóna.
En setur hann þá ekkert spurningamerki
við neitt af þessu? Ójú, reyndar gerir hann
það: „Við hönnuðir höfum velt því íyrir okkar
hvort ekki ætti að bjóða út eitthvað af þessu
og að safnið ætti að lýsa eftir hugmyndum,
eða standa fyrir einhverri opinni umræðu um
leiðir að markinu. Flestir þættir byggingar-
DÓMSDAGSMYND frá Flatartungu.
framkvæmdanna verða eflaust boðnir út og
því ekki þá sýningargerðin? Héðan af er lík-
lega of lítill tími til þess.“
Og ennfremur: „Mér skilst að teknar hafl
verið fram nær 10 ára gamlar hugmyndir um
fastasýningar sem ég sá þegar ég vann í safn-
inu. Mér fínnst ekki alveg nægilegt að dusta
rykið af áratugs gömlum hugmyndum; það
hefur svo margt spennandi komið fram í sýn-
ingarhönnun á síðustu árum. Mér finnst líka
óvarlegt að fela svo stórt verkefni einum
hönnuði, sama hver hann væri. Þess í stað
hefði átt að ná saman góðum hópi, innan
safnsins og utan.
Hvort hér eigi annaðhvort að fara út í
muna- eða sögusýningu segir Björn að hægt
sé að fara milliveginn; segja bæði sögu hlut-
anna og sögu fólksins með einföldum svið-
setningum. Honum lízt vel á að setja sýningu
ÞEGAR Þjóðminjasafn
Islands verður opnað aft-
ur að loknum breytingum
mun sýningarsvæði safns-
ins verða mun meira en
það hefur verið undanfar-
in ár. Jafnframt stækkar
það svæði sem verður til
að þjóna gestum safnsins,
inngangur safnsins, kaffi-
stofa og íyrirlestrarsalur
verða á jarðhæð en sýn-
ingarsalir á tveimur efri
hæðum.
Nýjar sýningar Þjóð-
minjasafns eiga að gefa
yfírlit yfir menningar-
sögu Islendinga frá upp-
hafi byggðar og fram á
20.öld. Þær eiga að sýna þann ríka safn-
kost sem Þjóðminjasafnið býr yfir, gripi
frá landnámsöld til hversdagshluta gær-
dagsins. Safngripirnir verða í forgrunni -
þeir varpa ljósi á þróun íslenskrar menn-
ingar - og sýningarnar eiga að miðla þekk-
ingu sem fengist hefur í rannsóknum sem
stundaðar eru í safninu.
Sýningamar eiga að vera fjölbreyttar,
bæði að innihaldi og framsetningu og
byggja á því sem nútímaleg sýningatækni
býður upp á. Fjölbreytni næst m.a. með
því að sýningamar verða þríþættar,
grannsýning, sýningar um einstök efni og
sérsýningar.
Grunnsýning, sem einnig er nefnt fasta-
sýning, er kjarni sýninganna. í þeirri sýn-
ingu er rakinn meginþráðurinn, og þar
verða sýndir flestir helstu gripir safnsins -
þjóðargripir sem verða jafnan að vera til
sýnis.
Sýningar um einstök efni,(temasýning-
ar) verða tengdar grannsýningu og þær
verða endumýjaðar reglulega. I þessum
sýningum er fjallað um aímörkað efni og
gefst tækifæri til að sýna fleiri gripi úr
eigu safnsins, t.d. einstaka munahópa og
þau ótal sérsöfn sem Þjóðminjasafnið
geymir.
Með sýningarrými á
jarðhæð sem tengist þjón-
ustusvæði, gefast miklir
möguleikar á að efla þenn:
an þátt sýningahalds. I
sérsýningum er hægt að
gera ítarlegri skil á sér-
stöku efni, þar má kynna
söfnunarsvið eins og t.d.
samtímaminjar - og gera
grein íyrir niðurstöðum
nýrra rannsókna. Sérsýn-
ingar eiga líka að beina
sjónum út íýrir eigið efni í
samvinnu við önnur söfn,
bæði innlend og erlend.
Slíkar sýningar era mikil-
vægar því þar gefst færi
til að setja safngripi í nýtt
samhengi og tengjast þannig öðrum þjóð-
um og þjóðfélagshópum.
Nauðsynlegur hluti sýningarhalds safna
er fræðslustarf sem öllum safngestum
mun standa til boða. Við hefðbundna
fræðslu skólabarna, sem lengi hefur verið
tekið á móti á skipulagðan hátt í Þjóð-
minjasafninu, bætist fræðsla sem á að
höfða til sem flestra, - Islendinga, útlend-
inga, ungra og gamalla. Dagskrár og við-
burðir í tengslum við sýningarnar era leið
til að laða að nýja gesti - og halda þeim
gömlu. En nútímatækni hefur líka haldið
innreið sína í söfnin. Með aðstoð tölvu-
tækninnar verður hægt að veita gestum
aðgang að upplýsingum í skrám safnsins.
Þannig verður mögulegt að skoða safn-
gripi sem ekki verða í sýningarsölum þá
stundina og ýmis konar margmiðlunarefni
verður ítarefni við hinar hefðbundnu sýn-
ingar.
Þjóðminjasafnið verður opnað að nýju á
aldamótaárinu 2000 - þegar Islendingar
minnast 1000 ára afmæli kristnitöku og
siglinga norrænna manna til Vesturheims.
Þjóðminjasafnið mun taka þátt í því að
minnast þessara tímamóta með því að
opna fyrsta áfanga nýrra sýninga um
landnám Islands og kristni og trúarlíf.
SÖÐULL Ragnheiðar
Vigfúsdóttur.
ÝMSIR munir, þar á
Islandssögunnar til samans. Alltaf er verið að
skoða einhveija hluti sem era í þann veginn
að verða safngripir. Svo dæmi sé tekið, nefnir
Þór að til hafi verið Póst- og símasafn, sem
nú hafi að vísu verið hlutað sundur vegna
skiptingar fyrirtækisins í tvennt. Þessi fyrir-
tæki munu sjá um að safna sínum sögulegu
minjum og varðveita þær.
Þjóðminjavörður er að lokum inntur eftir
tímatakmörkunum; hvort náist að ljúka
þessu verkefni á 19-20 mánuðum. „Skemmti-
legast væri að geta opnað allt í einu með
glæsibrag, en ekki er víst að það verði hægt“,
segir hann. „En það er mest um vert að sýn-
ingarnar skilji eitthvað eftir og verði gagn-
legar fyrir erlenda jafnt sem innlenda gesti
og ekki sízt fyrir börniri.
meðal er hægt að sjá hvernig íslenzki kvenbúningurinn þróaðist.
ÞJÓÐMINJASAFNIÐ
Á EKKI AÐ VERA
LEIKMYNDASÝNING
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 7. NÓVEMBER 1998