Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1998, Blaðsíða 10

ÍSLENDINGAR í Kaliforníu 1943. Fremsta röð, sitjandi frá vinstri: Gunnar Bergmann, Örlygur Sigurðsson (listmálari), Berta Zöega, Loftur Loftsson
og Rögnvaldur Johnsen. (Þau Loftur og Berta fórust með Goðafossi árið eftir.) Önnur röð: Laufey Beck (eiginkona Gunnars Bergmans), Skúli
Bjarnason, eiginkona Skúla, Guðmundur Jónsson (óperusöngvari), Guðný Matthíasson, Gunnar Matthíasson (sonur Matthíasar Jochumssonar),
Helga Tryggvadóttir. Standandi í öftustu röð frá vinstri: Elín Thorarensen (dóttir Jakobs skálds), Bjarni Skúlason, Hlynur Sigtryggsson (síðar
veðurstofustjóri), Sveinbjörn Þórhallsson, Einar Markússon (píanóleikari), Dóra Kristinsdóttir (býr í Las Vegas), Kristján Jónsson (kaupmaður í
Kiddabúð), Jón Friðriksson, Haraldur Guðmundsson, Gunnar Valdimarsson, Oddný Björgólfsdóttir (síðar Thorsteinsson), Halldór Þorsteinsson
(greinarhöf.) og Jóhannes Newton (bróðir Dýrleifar Ármann).
KALIFORNÍA í NÝJU
OG GÖMLU UÓSI
EFTIR HALLDÓR ÞORSTEINSSON
Meginþorri hvítra manna í Kaliforníu getur ekki talist
smekklega klæddur og bæði svart fólk og gult er betur
k lætt. Þeir hvítu leggja metnað sinn í að vera sem f íirðu-
leysislegastir og kæruleysislegastir í klæðaburði, c iftast
með dæmalausar derhúfur eða pottlok ó höfði og taka
1 þær ekki ofan innanhúss.
SANTA Barbara, aðalbækistöð okk-
ar hjóna hjá Braga Freymóðssyni
og Sigríði Bíldal, konu hans, er
undurfögur borg um 150-160 km
fyrir norðan Los Angeles. Þetta er
ekki nein stórborg. íbúafjöldinn
svipaður og í höfuðborg íslands og
náttúrufegm-ðin engu minni en í
okkar hjartkæru Reykjavík.
Borg Barböru helgu er umgirt snæviþöktum
fjöllum á aðra hönd og Kyrrahafmu á hina. Hús
Braga við Konungsbraut (Camino Del Rey) er
steinsnar frá vinalegum berangri og dásamlegri
baðströnd í einkaeign en þó öllum opin og frjáls
til afnota. Hér er þannig óspillt náttúra innan
seilingar og þó, því að skammt undan ströndinni
rísa nokkrir olíuborpallar, sem óneitanlega valda
óæskilegri sjónmengun.
Hverfum nú snöggvast aftur til fjallanna, þ.e.
Santa Ynez-fjallanna, sem rísa beint upp af
Santa Barbara, en þetta svipmikla og snævi-
þakta bákn eða glæsÖega bakvörð þekkja fæstir
borgarbúar með nafni og þar með talinn Bragi,
vinur minn og gestgjafí, en hann hefur verið bú-
settur í Bandaríkjunum í áratugi og því samið
sig að háttum og þankagangi heimamanna. Að-
spurður kvaðst hann kalla fjallshlíðina Vaðla-
heiðina. Það þótti mér nokkuð billega sloppið.
Tengsl Bandaríkjamanna við nánasta um-
hverfí og náttúruna virðast vera alls annars eðlis
en okkar íslendinga. Þau eru augsýnilega miklu
losaralegri og ómarkvissari en okkar. Getum við
t.d. ímyndað okkur að til sé nokkur sá Reykvík-
ingur sem þekki ekki Esjuna með nafni eða þá
nokkur sá Akureyringur sem þekki ekki Vaðla-
heiðina með nafni? Af og frá. Eg hygg að flestir
íslendingar geti því tekið undir með Tómasi
Guðmundssyni, er hann segir í ljóði sínu, Fjall-
ganga:
Rifja upp ogreyna að muna
fjallanöfnin: Náttúruna.
Leita og fínna eitt og eitt.
Landslag yrði
lítilsvirði,
ef það héti ekki neitt.
Upp úr þessu atriði leggjum við Islendingar
miklu meira en nokkur önnur þjóð, jafnvel helst
til mikið, en Bandaríkjamenn virðast hins vegar
kæra sig kollótta um staðarheiti og ömefni, enda
er landafræðikunnátta þeirra flestra meira og
minna í molum. Gott dæmi um þetta er ótrúlegt
atvik, sem henti skólabróður minn og vin, Jónas
Jakobsson, sem var við nám í veðurfræði í Kali-
forníuháskóla í Los Angeles. Fyrst er rétt að
geta þess að á heimsstyrjaldarárunum síðari var
tilfínnanlegur hörgull á veðurfræðingum í
Bandaríkjunum og til þess að leysa þetta mikla
vandamál var gripið til þess ráðs að velja úrvals-
námsmenn, innrita þá í veðurfræði og fara yfír
UPPI Á San Jacinto-fjalli. Greinarhöfundurinn
ásamt eiginkonu sinni, Andreu Oddsteinsdótt-
ur og Sigríði Bíldal.
námsefnið eins hratt og nokkur kostur var. Ein-
hverju sinni sem þeir voru að rýna í veðurkort
beindi sessunautur Jónasar eftirfarandi spurn-
ingu til hans: „Heyrðu, Jónas, geturðu sagt mér
hvar Mexíkóflói er?“ Þetta hljómar lygilega, en
er engu að síður dagsatt.
Solvang eða Sólvangur
Smábær þessi, sem er inni í landi, 60-70 km
fyrir norðan Santa Barbara er meðal vinsælustu
ferðamannastaða í Bandaríkjunum. Hann var
upphaflega stofnaður af dönskum lýðháskóla-
mönnum frá Miðríkjunum árið 1911, sem þótti
staðurinn í skjóli Santa Ynez- og San Rafael-
KALIFORNÍA: Yfir blómabeð og stöðuvatn,
HEIMILI stjarnanna í Hollywood bera vott um í
þetta íveruhús gamanleikarans B<
NAPA-DALURINN í Kaliforníu er þekktur fyrii
fjallgarðanna alveg kjörinn til að reisa þar lýð-
háskóla af danskri gerð og fyrirmynd. Frumbýl-
ingar þessir af gömlu aldamótakynslóðinni sáu
að þarna gátu þeir líka aflað sér góðs lífsviður-
væris með því að yrkja frjósama jörðina í daln-
um. Byggingarlag húsanna er rammdanskt og
einkennist því af bindingsverki. Það er nánar til-
tekið fyllt upp í trégrindur í veggjum og göflum
með múrverki. Stráþök, steint gler í gluggum,
kvistir og tilbúnir storkar á skorsteinum prýða
mörg húsin. Sá gamli og góði siður að halda
reisugilli er enn í hávegum hafður.
Auk fjölskrúðugs varnings handa ferðamönn-
um, eru danskar smjörkökur, lagkökur og sér-
bökuð vínaybrauð á boðstólum í öllum bakaríum
bæjarins. Ymsir heldri menn Sólvangs hafa ver-
ið sæmdir hinum konunglega Dannebrogskrossi,
einkum og sér í lagi fyrir að hafa lagt sitt af
mörkum til að styrkja vináttuböndin á milli
Bandaríkjamanna og Dana. í þessu sambandi
sakar ekki að geta þess að Sólvangur og Álaborg
eru systrabæir.
I næsta nágrenni við þennan danska bæ eru
tveir búgarðar, sem hljóta að vekja alveg sér-
staka athygli ferðalanga frá íslandi vegna þess
að á þeim er stunduð hrossarækt og eiga öll
hrossin ætt sína að rekja til íslands. Þau sem við
sáum virtust vera heldur illa haldin og fjarri því
að geta talist góðir gripir. Annar búgarðseigand-
inn, dönsk kona að ætt og uppruna, hefur orð á
sér fyrir að vera argasti hrossaprangari.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 7. NÓVEMBER 1998
H