Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1999, Side 10

+
BÆRINN Qaqortoq er byggður á hæðum. Ljósmyndir: Greinarhöfundur
GÖNGUFERÐ
Á GRÆNLANDI
TJARNIR einkenndu fjalllendið suðvesti
EFTIR GERÐI STEINÞÓRSDÓTTUR
í júlímánuði 1997 efndi Ferðafélag íslands í fyrsta sinn
til gönguferðar á Grænlandi. Gengnar voru fjórar dag-
leiðir á fimm dögum og gönguleiðin var til suðvesturs
eftir skaganum milli Eiríksfjarðar og Einarsfjarðar.
VIÐ FLUGUM í vestur yfir
stærstu eyju jarðar. Á
dimmbláum sjónum mátti
greina rekís £ sólinni. Með-
fram ströndinni risu upp
hvassar fjallseggjar en í
norðri sá á innlandsjökul-
inn, hvítan kúptan skjöld.
Við lentum a flugvellinum í Narsarsuaq síð-
degis 8. júlí 1997 eftir tæplega þriggja tíma
flug frá Reykjavíkurflugvelli. Sautján manna
hópur frá Ferðafélagi Islands, níu konur og
átta karlar, undir fararstjórn Jóns Viðars
Sigurðssonar jarðfræðings, var kominn hing-
að í tíu daga gönguferð um Suður-Grænland.
Við ætluðum að sækja heim söguslóðir nor-
rænna manna í Eystribyggð á Grænlandi;
Brattahlíð, Garða og Hvalsey og ganga eftir
skaganum milli Eiríksfjarðar og Einarsfjarð-
ar um 65 km leið (miðað við loftlínu) með all-
an búnað, frá Görðum/Igaliko til Juli-
aneháb/Qaqortoq, taka síðan ferjuna til baka
inn Eiríksfjörð til Narsarsuaq. Þetta var
fyrsta gönguferð Ferðafélagsins á Græn-
landi.
Það var sól og óþægilegur hiti þegar við
lentum á flugvellinum. Við keyptum okkur
krem gegn blóðþyrstu moskitómýi , sem er
allalgengt á þessum slóðum. Sjálf hafði ég
þungar áhyggjur af mýinu við undirbúning
ferðarinnar. Á upplýsingablaði fyrir þátttak-
endur hafði fararstjórinn varað okkur ræki-
lega við mýinu: „Hér er komið að viðkvæmu
máli en flestir hafa heyrt einhverjar trölla-
sögur um skaðræðis moskitómý á Suður-
Grænlandi. Því miður eru þessar tröllasögur
sannar. Þessar moskitómýflugur eru stærri
og blóðþyrstari en þær mýflugur sem við
þekkjum á íslandi. Flugurnar eru með 5-6
mm langan stunguodd. Þær nota tækifærið
hvar sem þær sjá bert hold eða þunna flík.“
Eftir að hafa litast um á hótelinu, skoðað
minjagripi og mátað selskinnspelsa öxluðum
við þunga bakpokana, settum á okkur
mýflugnanet og gengum fylktu liði niður að
bryggju. Hún er spölkorn frá flugvellinum en
þaðan fer bátur yfir Eiríksfjörð að Brattahlíð,
um tuttugu mínútna sigling.
Brattahlíð birtist okkur í kvöldsólinni, lítil
húsaþyrping undir lágu felli með klettabelti.
Þarna er nokkurt undirlendi enda þótti
Brattahlíð besta jörðin í Eystribyggð á tímum
norrænna manna. Við slógum upp tjöldum ná-
lægt kirkjugarði, kveiktum á bensínprímus-
um og hituðum einfalda kvöldmáltíð. Síðar um
kvöldið hlýddum við á fararstjórann greina
frá jarðfræði og sögu landsins. Jón Viðar er
mildll áhugamaður um Grænland, hefur ferð-
ast víða um landið, flutt fyrirlestra um ferðir
sínar og sýnt myndir.
Eirfks saga rauða
Fyrsti norræni maðurinn sem sagan kann
frá að greina að séð hafl Grænland hét Gunn-
björn. Hann hrakti af siglingaleið og fann
nokkrar eyjar sem hann kallaði Gunnbjarnar-
sker og hafa legið fyrir austurströnd Græn-
lands. Við hann er kennt hæsta fjall Græn-
lands sem er 3733 m að hæð.
Ég hafði með mér Grænlendinga sögu og
Eiríks sögu rauða í kilju. Það var sérstök til-
fínning að lesa bessar sögur á Grænlandi. Ei-
ríkur rauði sigldi líklega árið 982 til Græn-
lands en hann hafði frétt af ferð Gunnbjarnar.
Svo segir í Eiríks sögu: „Hann kom utan að
jökli þeim er heitir Bláserkur. Hann fór þaðan
suður að leita ef þar væri byggjandi. Hann var
hinn fyrsta vetur í Eiríksey, nær miðri hinni
LISTAVERK í Brattahlíð til minningar um
byggð norrænna manna.
eystri byggð. Um vorið eftir fór hann til Ei-
ríksfjarðar og tók sér þar bústað." Eiríkur
dvaldist þrjá vetur á Grænlandi, kannaði land-
ið allvel, en sigldi að því búnu til íslands og
sagði frá landafundi. Hann kallaði landið
Grænland svo að menn fýsti þangað. Hann
hefur verið mikill áróðursmaður því að sumar-
ið eftir sigldu 25 skip frá íslandi og náðu 14
landi. - Kona Eiríks rauða er minna þekkt en
hún hét Þjóðhildur. Það var Leifur heppni
sonur þeirra sem boðaði kristni á Grænlandi
að tilhlutan Ólafs konungs Tryggvasonar.
Þjóðhildur hreifst af hinni nýju trú: „Eiríkur
tók því máli seint að láta sið sinn, en Þjóðhild-
ur gekk skjótt undir og lét gera kirkju eigi all-
nær húsunum. Það hús var kallað Þjóðhildar-
kirkja. Hafði hún þar fram bænir sínar og þeir
menn sem við kristni tóku.“ Þessi ágreiningur
hjónanna hafði þær afleiðingar að „Þjóðhildm-
vildi ekki samræði við Eirík síðan hún tók trú,
en honum var það mjög á móti skapi.“
Á blómatíma norrænna manna á Grænlandi
bjuggu í Eystribyggð um fimm þúsund
manns. En í lok 14. aldar hurfu þeir sporlaust
af sjónarsviðinu. Afdrif þeiira eru fræðimönn-
um hulin ráðgáta.
Örn ylir Brattahlið
Morguninn eftir var mistur yfir firði og fjöll-
um en það létti fljótlega til og sólin tók að
skína. Við skoðuðum rústirnar af bæ Eiríks
rauða og afkomenda hans, en bærinn hefur
verið dæmigerður þjóðveldisbær. En mesta
athygli vakti tóft Þjóðhildarkirkju, fyrstu
kirkjunnar sem reist var á Grænlandi, og nú
er grasi gróin. Hún hefur verið fjarska lítil, 3,5
m að lengd og 2 m á breidd. Rétt hjá rústun-
um er sérkennilegt listaverk úr málmi til
minningar um byggð norrænna manna. Það
í BOTNI Eiríksfjarðar. Fyrir ofan Garða rís fjallið
Nuluk til hægri.
ÞYRLA flytur danskar vörur í kaupfélagið í Brattahlí
1 O LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 9. JANÚAR 1999
4