Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1999, Blaðsíða 16

ÞRJÁR SÝNINGAR OPNAÐAR í GERDARSAFNI í DAG
SKUGGASPEGLAR, ÁL OG
BROTHÆTTIR STAÐIR
Þrjár sýningar verða opnaðar í Gerðarsafni, Listasafni
Kópavogs, í dag kl. 15. I Vestursal er sýning Olafar
Nordal, nordAl13. I Austursal er sýningin Skuggaspegl-
ar, sem er samvinnuverkefni Goethe-Zentrum og Lista-
safns Kópavogs. A neðri hæð safnsins er sýning Þórs
Vigfússonar, Brothættir staðir. Allar standa sýningarnar
fram til sunnudagsins 9. maí.
Morgunblaðið/Golli
ÞÓR Vigfússon sýnir rýmisverk á neðri hæð Gerðarsafns.
BYGGT Á SPEGLUN
VERK Þórs Vigfússonar á sýningu hans á
neðri hæð safnsins sem ber yfirskriftina Brot-
hættir staðir má lesa afturábak og áfram í
ýmsar áttir, að því er segir í fréttatilkynn-
iijgur Þar sameinast á einum stað pælingar
um liti, rými þeirra, samvirkni og merkingu,
brothætt endurvarp spegilmálverksins út/inn
í rýmið og samtal við sögulegar víddir lista-
sögunnar.
„Er ennþá i ferningum"
„Ferningurinn í höndum hans er ekki ör-
uggt skjól íyrir eitt eða neitt, heldur upp-
spretta óvæntra atburða sem eiga sér ekki að-
eins heimkynni í verkunum sjálfum, heldur og
í hugsarfylgsnum okkar sjálfra. Jafnvel stöð-
ugleikinn eins og hann blasir við okkur er
ótryggur og óvæntur þegar á reynir. Síbreyti-
leg ásýnd hlutanna er hráefni í nýja mynd
með nýjum litum í óræðu rými,“ segir í frétta-
tilkynningu.
Þór var að vinna að sýningunni þegar
blaðamaður náði sambandi við hann. Hann
sagði að sýningin væri verk í sjálfu sér og
hann væri líklega alltaf að fást við það sama.
Verkin væru mjög stórar glerplötur málaðar,
2,40 sinnum 2,40 metrar, fjórir ferningar. Við-
fangsefnið væri rými. „Eg reyni að gera
myndverk, en hef ekki komist lengra, er enn-
þá í ferningum,“ sagði Þór.
Um feril sinn sagði hann að þetta væri
þrettánda eða fjórtánda einkasýningin. Nýju
verkin væru rýmisverk og hefðu aðeins gildi
fyrir það sem þau væru. Menn geti fundið ým-
islegt út úr þeim, jafnvel einhverja heimspeki,
en hann væri ekki endilega tilbúinn til að taka
undir það. „Ég byggi á spegluninni í glerinu,
það er mest spennandi, gluggamir og glerið,
til að fá glans. Sýningin er smám saman að
mótast, ég vinn hana hér á staðnum en hef áð-
ur ákveðið hvernig hún á að vera,“ sagði Þór
Vigfússon.
ÞÝSK UÓÐ
OG
MYNDVERK
Á SÝNINGUNNI Skuggaspeglar, sem er
samvinnuverkefni Goethe-Zentrum og Lista-
safns Kópavogs, er viðfangsefnið samfundir
og gagnkvæmur innblástur orðs og myndar.
Sýningin er þannig til komin, að sögn Guð-
bjargar Kristjánsdóttur, forstöðumanns
safnsins, að 27 myndlistarkonur og skáldkon-
ur frá Slésvík-Holstein í Þýskalandi sköpuðu
samtímis ljóð og myndverk og hanga texti
ljóða og myndimar hlið við hlið á sýningunni.
Markmið sýningarinnar var að grafast fyrir
um það með áþreifanlegri hætti hvað mynd-
Morgunblaðið/Golli
í AUSTURSAL er Ijóða- og myndlistarsýning
27 þýskra kvenna. Á myndinni er verk eftir
Margit Huch og Therese Chromik.
list og skáldskapur eiga sameiginlegt og
hvernig þróa megi orðræðu þeirra á milli.
„Hvað tækni og stíl áhrærir spanna mynd-
irnar breitt litróf sem ber vott um tilrauna-
gleði. í textunum ríkir sama fjölbreytni í tján-
ingu og formi,“ segir í fréttatilkynningu.
ÓLÖF Nordai og
geirfuglinn í
Gerðarsafni.
Morgunblaðiö/Golli
nordAl 13
VERK Ólafar Nordal á sýningu hennar í
Vestursal eiga það sammerkt að vera steypt
í ál. Þar vinnur hún með þemu úr fortíðinni
og tengir þau þeim veruleika sem við búum
við nú. í yfirskrift sýningarinnar nordAl 13
segist hún vera að tengja saman nafnið sitt,
efnið í verkunum og landið sem þau eiga
rætur sínar í.
Stærsta verkið á sýningunni er byggt á Val-
þjófsstaðarhurðinni, sem er frá því um 1200.
„Valþjófsstaðarhurðin er ein af okkar mestu
dýrgripum frá söguöld að handritunum frá-
töldum," segir Ólöf og útskýrir hugmyndina
að baki verkinu. „Hurðin er ekki eingöngu
einn okkar mesti myndlistarlegi arfur heldur
er hún einnig sönnun þess að hér bjó þjóð með
reisn bæði í menningarlegu og efnahagslegu
tilliti - þjóð sem var í nánum tengslum við um-
heiminn á jafnræðisgrundvelli. Margir fræði-
menn eru þeirrar skoðunar að hurðin sem
státar af tveimur fagurlega útskomum hringj-
um hafi verið þriðjungi hærri og að þriðji og
efsti hringurinn hafi verið fjarlægður stuttu
eftir siðaskiptin þegar mesta niðurlægingar-
skeið þjóðarinnar gekk í garð og við misstum
okkar efnahagslega sjálfstæði. Þá var ekki tii
húsakostur sem hæfði svo stórri hurð og því er
talið að hún hafi verið stytt. Þessi kenning
vakti athygli mína og mig langaði til að vinna
með hana. Þegar kom að því að útfæra verkið
ákvað ég að fræsa frummyndina með tölvu-
fræsara í tré og steypa svo í ál. Ég nota álið
því það hefur ýmsar tilvísanir í íslensku sam-
félagi. Þetta er nýtt efni og vísar til framtíðar-
innar og jafnframt er það frumefni. í íslensku
samfélagi tengist það efnahag. Það er trú
manna að álframleiðsla geti bætt efnahag
manna hér á landi enn meira. Ég nota álið því
sem tákn um þá þrá eða óskhyggju okkar að
verða aftur framsækin, frumleg og samkeppn-
ishæf þjóð meðal þjóða heims.“
Innrammaðir Ijögurra blaða smárar
Valþjófsstaðarhurðin tengist öðru verki á
sýningunni sem er afsteypa úr áli af geirfugl-
inum. Þeir sem hafa skoðað sýningu Mynd-
höggvarafélagsins í Reykjavík, Strandlengj-
una, þekkja verkið en þar hefur það staðið í
fjöruborðinu. „Geirfuglinn er eitt af þeim dýr-
um sem mannkynið hefur á samviskunni að
hafa útrýmt og hafa íslendingar verið heldur
en ekki stoltir af því að hafa drepið þann síð-
asta,“ segir Ólöf. „Fuglinn var auðveld bráð
veiðimönnum, ófleygur, sérlega gæfur og því
varnarlaus. Hann var veiddur ótæpilega
vegna kjötsins og í miklu meira magni en
menn gátu mögulega torgað. Síðasti geirfugl-
inn var drepinn af Islendingum í gróðaskyni í
Eldey árið 1844 til að selja enskum hefðar-
mönnum sem söfnuðu fuglshömum. Reyndar
komst hamurinn aldrei til Bretlands heldur
úldnaði einhvers staðar hér uppi á íslandi.
Með því að steypa fuglinn í ál er ég að vísa til
þess hvemig við fórnum náttúrunni fyrir
efnahagslegt sjálfstæði okkar og endurreisn
menningarinnar. “
Ólöf heldur áfram að útskýra verkin og
hugmyndafræðina á bak við þau, sem hún
segir að hafi verið að gerjast með henni i
nokkur ár. „Þriðja verkið samanstendur af
innrömmuðum fjögurra blaða smárum sem ég
hef fundið á undanfömum tveim ámm en þeir
eru gæfumerki. Ég tók smárana og rammaði
þá inn í stóra álramma. Þama er ég aftur að
nota álið sem tákn um ákveðna hugsun. Eftir
1000 ár, það er um það bil sá tími síðan Val-
þjófsstaðarhurðin var gerð, verður lítið eftir
af þessum fjögurra blaða smárum. Þeir munu
með tímanum folna, þorna og verða að dufti
en eftir stendur álramminn óumbreytanlegur.
Að setja fram spurningar
Ég er ekki að deila á eitt né neitt,“ svarar
hún aðspurð, „heldur er ég að setja fram
spumingar sem ég hef verið að velta fyiár
mér. Það er svo áhorfandans að vinna úr þeim
tilyísunum sem þama er að finna.“
Ólöf segir að sýningin í Listasafni Kópavogs
sé framhald af tveim sýningum sem hún hefur
haldið í Gerðubergi og Nýlistasafninu. ,Á fyrri
sýningunni, sem var árið 1994 og ég nefndi
Sjálfsmynd, sýndi ég stásslegar postulíns-
styttur sem áttu að tákna ákveðnar kvení-
myndir. í Nýlistasafninu árið 1996 sýndi ég
styttur af hröfnum og „brjóstmyndir" af rjúpu
og fálka og „andlitslágmyndir" af hvítabirni og
ref, allt í gifsi. Eiga þessi dýr það sameiginlegt
að tengjast okkur í gegnum tíðina auk þess
sem þau eiga fastan sess í þjóðtrúnni.
Þessar sýningar eru eins konar trflogía.
Efnistök og hugmyndafræði tengja sýning-
arnar saman. Þemu þeirra tók ég úr fortíð-
inni, úr sögu og sögnum, þjóðtrú og minnum
sem ég flétta við raunveruleikann eins og
hann blasir við mér nú. Ég get nefnt þriðju
sýninguna sem var í galleríinu Ingólfsstræti 8
í fyrra. Á þeirri sýningu, sem var opnuð í
dymbilvikunni og stóð því yfir páskana, gerði
ég afsteypu af líkamshlutum karlmanns úr
súkkulaði. Súkkulaðikarlinn var bein tilvísun í
súkkulaðieggin og árstíðina. Sýningargestum
var boðið upp á að borða verkið. Það má geta
þess að konur höfðu sérstaklega gaman af því
að neyta súkkulaðsins því karlmaðurinn var
afar fallegur. Nokkrir karlar urðu reiðir út af
þeim gjörningi. Þannig getur efnið haft mis-
munandi tilvísanir og vakið ólík viðbrögð,“
segir hún hlæjandi.
16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 24. APRÍL 1999