Lesbók Morgunblaðsins - 21.08.1999, Blaðsíða 3

um myndum. Tiltölulega sjaldgæft er að
myndhöggvarar 20. aldar vinni með manninn
og mannslíkamann á sama hátt og kollegar
fyrri tíma. Mannlæg viðmiðun (t.a.m. stærð
og hlutföll mannsins) getur þó verið innbyggð
í verkið, án þess að mannslíkaminn sé sjáan-
legur, sbr. t.d. verkið „Arfleifð" eftir Ingu
Ragnarsdóttur, staðsett við endurvinnslustöð
Sorpu að Ánanaustum og verk Guðrúnar
Hrannar Ragnarsdóttur í anddyri Vestur-
bæjarlaugar.
Um leið og búið er að taka skúlptúrinn nið-
ur af stöplinum (og afhelga hann) er hann
orðinn þrívíður hlutur í heimi þrívíðra hluta.
Þannig verk býður upp á allt annað og nán-
ara samband við áhorfanda, aðra nálægð sem
eins má kalla líkamlegt samband. Á sjö-
unda áratugnum bætist enn ein viðbótarvídd-
in við merkingu skúlptúrhugtaksins. Frá því
að vera þrívítt form (hlutur) í rými verður
skúlptúr STAÐUR þar sem fer fram raun-
veruleg UPPLIFUN áhorfanda á rýminu.
Hlutverk verksins verður þá fyrst og fremst
að setja fram spurningar um eðli og inntak
rýmisins. Þátttaka eða upplifun áhorfanda
hefur þannig að mestu leyti leyst mannslík-
amann sem viðfangsefni af hólmi. Völundar-
hús Ingu Svölu Þórsdóttur, sem hún nefnir
„Stefnumót" og er staðsett í Húsdýragarðin-
um í Laugardal, er dæmi um verk af þeim
toga.
Til útskýringar á hlutverki áhorfanda í
verki má taka dæmi af skúlptúr eftir banda-
ríska myndhöggvarann Richard Serra (höf-
und verksins „Afangar" í Viðey) sem settur
var upp fyrir tveimur áratugum á fjölförnu
torgi í New York. Miklar deilur spunnust um
verldð sem snerust aðallega um það hvort
verkið væri ljótt eða fallegt, þ.e. hvort það
puntaði upp á umhverfi sitt eður ei. Málið fór
íyrir dómstóla borgarinnar og hefur varnar-
ræða listamannsins komist á blöð listasög-
unnar. Serra lagði áherslu á að deilan um
verkin byggðist á grundvallarmisskilningi
um eðli þeirra. Verkum hans væri alls ekki
ætlað að fegra neitt og því væru umræður um
það hvort verk hans væru falleg eða ljót
markleysa. „Skúlptúrar mínir eru ekki hlutir
sem ætlast er til að áhorfandi staldri við til að
horfa á. Ég hef sérstakan áhuga á hegðunar-
rýminu (behavioral space), þar sem um er að
ræða gagnkvæma víxlverkan áhorfanda og
verks. Verkið er skapað fyrir áhorfanda á
hreyfingu. Skref íyrir skref breytist þannig
skynjun áhorfanda á skúlptúmum en einnig á
öllu umhverfinu.“ í stað þess að fegurðin búi í
eigind hlutanna sjálfra, þá er fegurðin upplif-
un í ætt við persónulegt ferðalag sem leiðir,
ef vel tekst tÚ, til skilningsauka á sjálfum sér
og umheiminum.
FIRMA ‘99 er sýning sem menn geta bæði
gert sér sérstaka ferð á eða dottið inn á
óvart, eigandi eitthvert allt annað erindi inn í
einhverja af þeim tíu stofnunum og fyrir-
tækjum sem skapa verkunum umgjörð.
Þannig kemur listin til fólksins. Það er enda í
samræmi við það markmið aðstandenda sýn-
ingarinnar að „efla sýnileika þrívíðrar listar
og skipa myndlist fastari sess í „landslagi"
borgarinnar." Ef litið er til árlegs gestafjölda
viðkomandi stofnana og fyrirtækja má ætla
að margir slysist á næstu mánuðum til að
skoða list.
Höfundur er listfræðingur.
Það er í samrœmi við
verklagflestra mynd-
höggvara í dag að vinna
verk sín með hliðsjón af
pví umhverfi sem peim
er ætlað að „virka(i í.
Hins vegar er ekki með
góðu móti hægt að segja
verkin „standa“ í um-
hverfi sínu - a.m.k. ekki
í sömu merkingu og
frakkaklæddar styttur
bæjarins. Myndverkin
geta bæði verið forgengi-
leg og á hreyfingu/hreyf-
anleg.
Morgunblaðið/Ásdís
Morgunblaöið/Júlíus Sigurjónsson
3/ JUKKA
JÁRVINEN -
NAFNLAUST
1,2, OG 3 -
(MINNISTÖFLUR)
1. Listamannamix. Minnistafla á
veggnum í fundarherbergi fyrir-
tækisins. 120 x 100 sm, korkur,
krossviður, skrúfur, nokkrar
teiknibólur.
2. Ferðamannamix. Staðsett á
veggnum úti á bflastæðinu.
120 x 80 sm, gervikorkur, kross-
viður, skrúfur, nokkrar teikniból-
ur.
3. Verkstæðismix. Staðsett á
veggnum úti á geymslusvæði bíla.
160 x 100 sm, gervikorkur, kross-
viður, skrúfur, nokkrar teikniból-
ur.
4/ÞORBJÖRG
ÞORVALDSDÓTTIR -
KONA OG BARN
AÐ BÍÐA EFTIR
STRÆTÓ
(UPPSTILLING).
Að stilla upp fólki og hlutum til að
endurskapa athafnir hversdags-
ins. Að koma auga á fegurð
þeirra og undarlegheit. Að geta
orðið hissa yfir því venjulega.
5/BIRGIR
ANDRÉSSON -
ÚTKÖLL í TÍMA OG
RÝMI
Dagana 28. júlí til 4. ágúst 1999
skráðu starfsmenn Slökkviliðs
Reykjavíkur öll útköll sem þeir
sinntu og drógu akstursleiðir upp
á kort af höfuðborgarsvæðinu.
Upphaf útkallsferðanna var á at-
hafnarsvæðum Slökkviliðsins í
Skógarhiíð og á Tunguhálsi eða
þar sem bflamir voru staddir í
umferðinni hverju sinni. Eftir
stendur teikningin „Útköll í tíma
og rými“. Sýnir hún umfang/rými
þessa þrívíða myndverks. Verkinu
lauk í ágúst 1999. Starfsmenn
Slökkviliðs Reykjavíkur, Birgir
Andrésson.
6/HELGI HJALTALÍN
EYJÓLFSSON -
ÚTLÁN
Verkið „Útlán“ sem smíðað verð-
ur fyrir Borgarbókasafnið á næstu
tólf mánuðum snýst aðallega um
tvær grunnhugmyndir, fyrst þá að
lána út myndlist, eins og um
bækur væri að ræða. Hin hug-
myndin er sú að byggja upp safn.
Á opnun, hinn 21. ágúst, verða
þrjú myndverk til útláns í aðal-
safni Borgarbókasafnsins, Þing-
holtsstræti 29a. En ég hef skuld-
bundið mig til að skila inn í safnið
einu nýju verki í mánuði næstu
tólf mánuðina og þannig vonandi
búið til áhugavert safn myndverka
sem er tilbúin til útláns.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS/FIRMA '99 21. ÁGÚST 1999 3