Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.1999, Blaðsíða 20

HVERFINGAR, SAMSÝNING FJÖGURRA MNDLISTARMANNA í GERÐARSAFNI í KÓPAVOGI
Guðjón Bjarnason
Helga Egilsdóttir
FORRETTINDI AÐ
GETA MÁLAÐ
Guðrún Kristjánsdóttir
Morgunblaðið/Ásdls
Myndlistarsýning
IN Hverfingar opnar í
dag kl. 16 í Gerðarsafni,
Listasafni Kópavogs.
Sýningin er samsýning
fjögurra listamanna,
þeirra Guðrúnar Krist-
jánsdóttur, Bjama Sig-
urbjömssonar, Helgu Egiisdóttur og Guðjóns
•*» Bjamasonar og er hingað komin frá Kaup-
mannahöfn en þar var hún sett upp á kirkju-
lofti Trínitatiskirkjunnar við Sívala tuminn.
Hlaut sýningin góðar viðtökur í Danmörku og í
grein í dagblaðinu Berlinske tideme sagði
gagnrýnandi blaðsins að sýningin væri kröftug
og ljóðræn í senn og byggi yfir góðu jafnvægi.
Helga Egilsdóttir sem búsett er í Dan-
mörku átti hugmyndina að sýningunni og
kallaði þrjá listamenn til samstarfs. Tilgang-
urinn var að búa til samsýningu listamanna
sem allir ættu eitthvað sameiginlegt en væra
samt ólíkir, eins og hún segir sjálf frá.
m „Mér hafði lengi þótt sýningarsalurinn á
kirkjuloftinu heillandi og langaði að búa til
stóra sýningu með íslenskum nútímamálverk-
um. Það er aldrei auðvelt að velja sáman fólk
á sýningu þannig að verkin vinni vel saman í
rýminu, en þessi sýning heppnaðist mjög vel.
Og nú eram við komin með hana hingað og ég
hef hugsað mér að setja hana upp á fleiri stöð-
um,“ sagði Helga.
Helga er sjálf með nokkur stór málverk á
sýningunni. Flest verk hennar eru bláleit en
eitt sker sig úr með silfurlitum ferhyrndum
flötum á bláleitum grunni. „Þetta er eina mál-
verkið sem ég málaði hér á landi. Hin mál-
verkin málaði ég öll úti í Danmörku. Þau era
eins og bergmál að heiman en í þeim er ég að
vinna með íslenska blámann," segir Helga.
Hún segist fyrst og fremst líta á sig sem mál-
ara að þróa sinn stíl og segir að endalaust sé
*rhægt að halda áfram að mála málverk, list-
málarinn sé í raun alltaf á byrjunarreit, þegar
einu verki er lokið og annað tekur við. „Aður
fyrr málaði ég fastari form en núna eru þau
meira að losna upp. Eg er ekkert að reyna að
brjóta blað í listasögunni með því sem ég er
að gera. A þessum miklu tæknitímum sem við
lifum á finnst mér það algjör forréttindi að
geta málað upp á gamla mátann og fengið að
vera ég sjálf.“
Afstrakt en ekki afstrakt
Guðrún Kristjánsdóttir hefur undanfarin
misseri fjallað um mjög afmarkaðan hluta ís-
lensks landslags; fjallshlíðar. Við fyrstu sýn
virðast verkin vera óhlutbundin, litlir dökkir
fletir eru dreifðir á nær einlitum fleti, en þeg-
- ar betur er að gáð má sjá að þetta era klettar
^eða steinar í hrímuðum fjallshlíðum. Þannig
eru verk hennar á mörkum þess að vera
óhlutbundin og hlutbundin.
Guðrún segir að í verkunum á sýningunni
sjáist fjallshlíðanar m.a. í ólíkum búningi efth-
árstíðum. „Mér finnst gaman að geta gert verk
sem standast bæði sem afstrakt verk en hafa
einnig þessa beinu tengingu við veruleikann."
Verkin á sýningunni kallar Guðrún einfald-
lega Fjallshlíðar.
Kvikmynd i undirbúningi
Ymislegt er á döfinni hjá Guðrúnu á lista-
sviðinu og eitt af því er gerð kvikmyndar af
_.< (jallshlíðum en undirbúningur hennar hefur
staðið sl. þrjú ár. Kvikmyndina vinnur Guð-
rún í samstarfi við Dag Kára Pétursson kvik-
myndagerðarmann og vonast hún til að geta
framleitt myndina á næsta ári. „Þetta er lítið
8 mínútna listaverk. Þarna bætist hreyfingin
inn í myndlist mína, fjallshlíðarnar eru sýndar
á lifandi hátt og þá mun sjást hvemig þær
breytast eftir árstíðum. Einnig er gaman að
sjá hvernig þokan breytir ásýnd hlíðanna.
Fjallshlíðar eru svo rosalega lifandi fyrirbæri.
Mér finnst að líkja megi vinnunni við þessa
kvikmynd við það að vinna við heila málverka-
sýningu frekar en að mála eitt málverk. Mér
finnst mjög gaman að vinna með Degi og
raunar finnst mér allt í einu mjög gaman að
vinna með öðrum listamanni. I myndinni
verður líka framsamið tónverk, en ég vil ekki
segja þér strax hver höfundur þess er,“ segh-
Guðrún og brosir.
Myndlistarmennirnir á sýningunni eiga
það sameiginlegt að vinna verk sem eru af-
strakt, eða á mörkum þess að vera afstrakt
eða fígúratív, og reyna á þanþol málverksins
eins og það er orðað í fréttatilkynningu.
Segja má að Bjarni Sigurbjörnsson sé lista-
maður sem reynir á þanþol málverksins en
hann málar verk sín á nokkurskonar plexí-
gler-skúffur og festir verkin svo upp þannig
að bakhliðin snýr að áhorfendum. Hann mál-
ar með olíulitum og vatni, efnum sem ekki
blandast saman. Verk sín kallar Bjarni
Unidentified eða óskilgreind.
„Þetta eru vissulega tjáningarríkar strokur
sem ég nota en hinsvegar fá áhorfendur ekki
að sjá þessar strokur því þeir sjá bara bak-
hliðina og málverkið sjálft er í raun alveg skil-
ið frá áhorfandanum með glerinu."
Bjarni segist vera meðvitaður um það að
hann sé í raun að vinna blindandi, þ.e. það sem
hann málar er ekki það sama og áhorfendur
sjá. „I upphafi límdi ég fyrir bakhliðina þannig
að ég gæti alls ekki fylgst með því hver útkom-
an yrði. Eg málaði þykkt og efnismikið og tak-
markið var líka að láta hugmyndina um strig-
ann og blindrammann hverfa, að verkið svifi
frjálst á fletinum. Verkin á þessari sýningu
hafa síðan þróast út frá þessum tilraunum."
Verkin í Gerðai'safni era öll mjög stór en
Bjarni segist einnig vinna smærri verk með
sömu aðferð. Aðspurður um hvaða hlutverk
ljós leiki í framsetningu myndanna segist
hann ekki lýsa verkin upp sérstakiega heldur
nægi ljósið sem endurspeglast af veggjunum
bakvið verkið, sem ljósgjafi.
Sprengileifar
Verk Guðjóns Bjamasonar era fyrirferðar-
mikil á sýningunni. Þau má sjá í öllum rýmum
safnsins; í báðum sölum á efri hæð, sem og í
sal neðri hæðar hússins.
Verk Guðjóns eru margskonar og í raun má
líta á framlag hans á sýningunni sem nokkrar
innsetningar sem allar era samtengdar. Högg-
myndir hans era annars vegar dökkir og matt-
ir járnskúlptúrar í ýmsum þekktum gi-unn-
formum sem hann hefur afmyndað kerfis-
bundið með sprengiefni og hinsvegar reður-
tákn með fuglsvængjum. Málverkin, sem hann
vinnur að mestu leyti undir beru lofti á
sprengjusvæðum, hafa einnig dökkt yfirbragð
og í þeim má greina uppleystar leifar af skrá-
setningu jarðflata svæðanna. I þeim má einnig
greina ljós og skugga, endurvarp þeirra kross-
forma og jámstrendinga er Guðjón notar jafn-
framt í höggmyndum sínum. Guðjón segir að
leifar verkanna, þ.e. það efni er skilst frá á
þeim svæðum sem þau era unnin, sé afar mik-
ilvægt tilvist verkanna og jafngilt því sem
sýnilegt er í listasafninu. „Námurnar, skörðin
og rofin og dreifðar sprengitætlurnar í náttúr-
unni á Reykjanesi, Geldinganesi og víðar era
óaðskiljanlegur og órjúfanlegur hluti lista-
verkanna," segii’ Guðjón. Hann segir mikil-
vægt að áhorfendur skynji vel sérstaka tilvist-
arlega sögu verkanna og ófullkomna efnisgerð
þeiira. Guðjón segir verk sín annars vísvitandi
margræð og magslungin að inntaki og þau
leitist við að vera hvati til hugmyndafræði-
legra tenginga. „Mér finnst satt að segja að
list þurfi að vera margræð og helst óljós og
torráðin til að geta efnt það hlutverk að vekja
sífellt upp nýjar spurningar og viðmiðanir."
„I verkunum er ég að fjalla m.a. um sam-
band óreiðu og regluskipunar, eyðingu um-
hverfis, um stökkbreytingar, ummyndanir,
niðurbrot viðurkenndra hugmyndastrúktúra,
opnun og sköpun rýmis til andlegra rann-
sókna, ósegjanlegar túlkanir, samband frjáls
vilja og bælinga, en tilviljanir sem ríkjandi
sköpunarafl er stór þáttur í gerð verkanna."
Þar á Guðjón einkum við það er járnhögg-
myndirnar tvístrast og útkoman verður næsta
tilviljanakennd. „Ég er að leiða verk mín inn í
veröld afleidds tíma og rýmis. Stykkin eiga
sér hugmyndafræðilega tilvist innan annars
óskilgreinanlegs rýmis, rofins millibilsá-
stands, þau vísa öll út fyrir sjálf sig inn í
frjálst en hvikult tómarám. Ég er í raun að
fjarlægjast hefðbundin viðfangsefni í efni og
anda til að geta nálgast það upp á nýtt,“ sagði
Guðjón að endingu.
Sýningin í Gerðarsafni stendur til og með
21. nóvember nk. og er opin frá 12-18 alla
daga nema mánudaga.
»
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 6. NÓVEMBER 1999