Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.2000, Blaðsíða 15

Morgunblaöið/Einar Falur
Örn Magnússon píanóleikari.
inga tengdist hljóðfæraleik annarra þjóða.
Sigurður Rúnar Jónsson, Diddi fiðla, mun
segja frá langspilinu og tvístrengja fiðlunni
en Smári Ólason greinir frá nýjum rannsókn-
um á sérkennilegum bordúntóni eða bassa-
tóni sem slæmdist hingað til lands frá Balk-
anskaga og varð alsiða í langspilsleik
landsmanna.
Föstudaginn 22. júlí víkur sögunni að hin-
um forna tvísöng Islendinga. Arni Heimir
Ingólfsson hefur rannsakað sögu hans við
Harvard-háskóla í Bandaríkjunum og mun
gera þennan merka söng að umtalsefni. Þá
tíundar Bjarki Sveinbjörnsson áhrif þjóðlaga
á tónsmíðar íslenskra tónskálda og hvaða
þýðingu þau hafa haft á tónlistarsögu þjóðar-
innar.
Sigríður Valgeirsdóttir hefur ásamt Mín-
ervu Jónsdóttur stundað áralangar rannsókn-
ir á íslenskum þjóðdönsum. Sigríður mun
Marta G. Halldórsdóttir sópran.
varpa ljósi á niðurstöður sínar í fyrirlestri að
morgni laugardags auk þess sem von er á
færéyskum þjóðdansahópi að kynna dans
eyjaskeggja. Þar gefst gott tækifæri til þess
að bera saman fótaburð frændþjóðanna.
Lokadag hátíðarinnar, sunnudaginn 23. júlí,
efnir Gísli Sigurðsson íslenskufræðingur í
fyi-irlestur um munnlega geymd og síðan
verður þjóðlagamessa sungin í Siglufjarðar-
kirkju. Undirbúningur hennar er í höndum
Smára Ólasonar og sr. Braga J. Ingibergs-
sonar.
Sungið, dansað og kveðið
Fjölbreytilegir tónleikar verða haldnir á
þjóðlagahátíðinni á Siglufirði. Á meðal þeirra
sem koma fram eru erlendu tónlistarmenn-
irnir David Serkoak frá Norður-Kanada, sam-
arnir Ole Larsen Gaino og Elen Inga Eira
Sara, þjóðlagahópurinn Embla og tríóið Guit-
ar Islancio. Marta G. Halldórsdóttir söngkona
og Örn Magnússon píanóleikari flytja verk
eftir Jón Leifs og þjóðlagaútsetningar eftir
ýmis tónskáld, Kvæðamannafélagið Iðunn
kemur fram, Harmónikkusveit Siglufjarðar
leikur og von er á Nordurstreymoyar Dansi-
felagi að stíga dans auk Fiðrildanna frá Egils-
stöðum. Hæst rís hátíðin laugardagskvöldið
23. júlí á hátíðardagskrá í íþróttahúsinu á
Siglufirði. Þar koma fram helstu gestir hátíð-
arinnar á fjölmennum tónleikum.
Börn og áhugahópar
Sérstök dagskrá verður á þjóðlagahátíðinni
fyrir börn yngri en 12 ára meðan á fyrirlestr-
um og námskeiðum stendur. Kennd verða
þjóðlög, þjóðdansar, þulur og fornir leikir.
Farið verður í gönguferðir um bæinn, Síldar-
minjasafnið skoðað og Hvanneyrarskál heim-
sótt.
Helgina 22.-23. júlí verður, eins og áður
segir, sérstök opin dagskrá þar sem áhuga-
hópum um þjóðlagatónlist og þjóðdansa gefst
kostur á að koma fram, bæði inni og undir
beru lofti. Auk tónlistar og dans verður
þreytt glíma, fornir leikir sýndir og boðið upp
á þjóðlegan mat. Skráningu þeirra sem vilja
taka þátt í opinni dagskrá lýkur 1. júní nk.
Sumarið 2000 verður fyrsta skrefið stigið
til að marka Siglufirði sess sem miðstöð þjóð-
lagatónlistar á Islandi. Þjóðlagasetur á Siglu-
firði mun einnig styrkja menningarlega stöðu
bæjarins og ásamt Síldarminjasafninu gera
hann að eftirsóknarverðum dvalarstað ferða-
manna. Þjóðlagahátíðin á Siglufirði kann þvi
að boða tímamót í sögu Siglufjarðar og tón-
listar á íslandi.
Höfundur er tónlistarmaSur og framkvæmdastjóri
þjóSlagahótíSar ó SiglufirSi.
ERLENDIR GESTIR ÞJÓÐLAGAHÁTÍÐAR
Frumbyggjaþjóðir í Norðurhöfum búa
enn að fornum tónlistararfi sínum.
Samar eru kunnir fyrir jojk sitt og in-
úítar hafa stundað trommudans um
þúsundir ára. Fulltniar þessara þjóða sækja
þjóðlagahátíðina á Siglufirði heim.
Að jojka skóginn
Söngur sama nefn-
ist jojk. Það er ekki
söngur í okkar skiln-
ingi heldur ákveðið
ástand. Með tónlist-
inni tjáir söngvarinn -
með texta eða án - það
sem hann er að hugsa; spinnur jafnvel lagið á
staðnum á meðan hann hugleiðh’ efnið. Ekki er
jojkað um eitthvað heldur er viðfangsefnið
jojkað. Söngvarinn jojkar skóginn, vin sinn,
ástkonu eða hafið, allt eftir því hvað hann hefur
í huga hverju sinni.
Tveir samar taka þátt í þjóðlagahátíðinni á
Siglufirði í sumar. Það era þau Ole Larsen
Gaino og Elen Inga Eira Sara frá Norður-Nor-
egi.
Ole Larsen Gaino
Ole Larsen Gaino er einn kunnasti jojkari
Sama og jafnframt sá elsti sem enn kemur
fram í Noregi. Hann býr í Kautokeino og lifir á
hreindýrabúskap. Ole hefur sungið rúmlega
300 jojk eftir sjálfan sig og aðra í samíska út-
varpinu í Karasjok. Hann hefur kennt ungum
sömum að jojka, bæði í Noregi og Svíþjóð, og
Elen Inga Eira Sara
að þjálfa verðandi kennara og aðstoðarmenn
þeirra á námskeiðum. Hann hefur tekið þátt í
ráðstefnum um varðveislu tungumála
heimskautaþjóða, unnið að gerð námsefnis fyr-
ir frumbyggja á móðm-máli þeirra og kynnt
menningu inúíta erlendis. I frístundum helgar
David Serkoak sig trommudansinum ásamt
dóttur sinni, Körlu. Hann hefur einbeitt sér að
því að vekja áhuga unglinga á hefðbundnum
trommudansi og haldið í því skyni námskeið
fyrir unga inúíta. Um helgar stundar hann
veiðar og trommusmíði.
Rímnakveðskapur á myndbandi
Svend Nielsen starfar við þjóðminjasafnið í
Kaupmannahöfn og stundaði um árabil rann-
sóknir á íslenskum rímnakveðskap. Á árunum
1964-1971 ferðaðist hann um landið með Hall-
freði Erni Eiríkssyni og safnaði upptökum af
rímnasöng, einkum þein-a Þórðar Guðbjarts-
sonar á Patreksfirði og Péturs Ólafssonar á
Barðaströnd. Niðurstöður rannsókna sinna
setti hann fram í bókinni Stöðugleiki spunans
(Stability in Musical Improvisation) árið 1982.
Áratug síðar ferðaðist Svend á ný um ísland
Svend Nielsen þjóðfræðingur.
og tók upp á myndband tónlistarflutning af
þjóðlegum toga. Myndband hans verður til
gefið út geisladiska með söng sínum. Ole Lar-
sen Gaino hefur víða komið fram á ferli sínum
og hlotið margs konar viðurkenningu.
Elen Inga Eira Sara býr ásamt ijölskyldu
sinni á heiðum Finnmerkur við Iandamæri
Noregs og Finnlands þar sem hún lifir á
hreindýi-aeldi. Hjörðin hefur vetursetu í
Cudejohkka en þegar vorar færa dýrin sig um
set til Noregsstrandar, til eyjarinnar Seiland.
Að hausti synda dýrin til lands og halda á ný til
vetrarstöðva sinna. Fjölskyldan fylgir
hreindýranum á milli beitarstöðva og býr á
sumrin í lawu eða samatjaldi. Hún kveðst
njóta þess að lifa hirðingjalífi á sumrin - að búa
úti í náttúrunni í félagi við hreindýrin - líkt og
forfeður hennar um hundrað ára.
Trommugnýr frá
Baffinslandi
David Serkoak er
inúíti frá Baffins-
landi í Norður-Kan-
ada. David er einn
kunnasti trommu-
dansari þar um slóðir. Hann lifði hirðingjalífi
til sjö ára aldurs eða þar til hann settist að
ásamt fjölskyldu sinni við Hudson-flóa. David
hóf snemma afskipti af menntamálum fram-
byggja landsins. Hann lauk kennaraprófi árið
1978 og hefur síðan stundað kennslu auk þess
David Serkoak trommudansari.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 13. MAÍ 2000 1 5