Lesbók Morgunblaðsins - 28.10.2000, Blaðsíða 7

Mari Slaatterlid hlaut fyrstu verðlaun á Carnegie sýningunni fyrir verk sín. Verkin „Sports" og „Elegant" eru unnin á harðplastplötur.
endurspeglar hugmyndina um einstaka
regndropa en felur jafnframt í sér öll einkenni
lítils málverks. Var það álit dómnefndarinnar
að með verkum sínum tækist Hreini að nota
„greiningaraðferðir hugmyndalistar og ná-
kvæma, spyrjandi nálgun vísindamannsins til
að afhjúpa á framúrskarandi máta þær grunn-
hugmyndir sem liggja að baki málaralistar“.
Jafnframt fannst dómnefndinni áhrifamáttur
þessara verka ekki síst liggja í „getu lista-
mannsins til að umbreyta þessum grunnhug-
myndum yfir í hreina, sjónræna og ljóðræna
ánægju ásamt málaralegri upplifun“.
Gæðir „dauðan"
miðil lífi
Finnski listamaðurinn Petri Hytönen fékk
þriðju verðlaun fyi-ir vatnslitaverk sem eru að
sönnu innan hefðbundins ramma málaralistar.
Hytönen segist njóta þess að takast á við þá
erfiðleika sem felast í því að nota vatnsliti. „Pví
hefúr verið lýst yfir aftur og aftur að málverkið
sé dautt og vatnslitir virðast jafnvel enn dauð-
ari,“ segir hann í viðtali um verðlaunaverkin.
Það er því athyglisvert að sjá hvernig honum
tekst að gæða lífí þann „dauða“ miðil sem hann
hefur kosið að vinna með.
Vatnslitaverk Hytönens hafa sterk einkenni
frásagnar, enda heita þau að öllu jöfnu löngum
nöfnum sem iðulega segja talsverða sögu.
Verkin sem hann sýnir á Carnegie sýningunni
nú heita „A síðdegisgöngu" og „Prímadonna
verkamannahverfisins". Að sögn dómnefndar-
innar tekst Hytönen sérstaklega vel að fanga
rýmistilfinningu í verðlaunaverkinu „A síð-
degisgöngu". „Sem heild er verkið talandi
dæmi um það hversu málaralistin er opin og
lýsir jafnframt vel þeim fráságnarmöguleikum
sem í henni felast til að knýja fram hugmyndir
og andlegar tengingar sem fanga áhorfand-
ann, en eru jafnframt oft á tíðum fjarstæðu-
kenndar".
Titlar verkanna skipta Hytönen miklu máli
sem hluti þeirra frásagnartækni sem hann hef-
ur kosið að vinna með. „Titill á að vera eins og
stutt saga,“ segir hann, „sem vekur upp mynd-
ir og ákveðið andrúmsloft í huga manns og
hjálpar manni þannig til að afmarka túlkunar-
möguleika málverksins.“
Leikur með hefðir oq
hugmyndafræði málverksins
Verk Tuma Magnússonar vöktu nokkra at-
hygli á þessari sýningu, enda hefur hann um
langt skeið leikið sér með hugmyndafræði og
hefðir málverksins í verkum sínum. Tuma hef-
ur tekist að velta upp nýjum flötum á málara-
listinni og þeim möguleikum sem í henni felast.
Mörg verka hans eru einskonar hugmynda- og
litaspuni í kringum heiti og hugtök sem allir
þekkja.
Verkið „Fireexit" á Carnegie sýningunni er
af þessu tagi, en þar renna saman rauður litur
brunaboða sýningarsalarins og grænn litur
ljósaskiltisins er merkir leiðina út, í stóru verki
sem hann vann beint á einn vegg sýnigarsalar-
ins. Tuma tekst að sögn Anne Folke að ná sér-
stökum tengslum við umhverfi verks síns með
því að „nota hluti sem fyrir eru í sýningarsaln-
um sem kveikju að veggmálverki er síðan verð-
ur hluti af húsinu sjálfu".
Tumi sýndi einnig annað verk á Carnegie
sýningunni, hluta af síma sem búið er að
stækka upp í yfirstærð í tölvu og prenta á sjálf-
límandi pappír. Þessi tvö verk hans eru athygl-
isvert innlegg inn í umræðuna um málverkið
og þá möguleika sem í því felast hvað varðar
hugmyndafræðilega útfærslu.
Ef litið er á sýninguna sem heild má sjá að
þar gætir mikillar fjölbreytni því listamennirn-
ir eru mjög ólíkir og leita víða fanga. I ávarpi
sínu í Camegie bókinni spyr Anne Folke, hvert
eðli samtímamálverksins sé, hver ákveði mörk
VerkTuma Magnússonar, „Sími“.
þess og hvernig sé hægt að stuðla að því að það
þróist þannig að að því kveði. Henni tekst þó
ekki að svara þessum stóru spurningum á af-
gerandi máta, fremur en öðrum sem hafa látið
sig þessa umræðu einhverju varða.
Það er þó athyglisvert hversu mikla áherslu
Folke leggur á sveigjanleika í máli sínu. Hún
segir að sá rammi sem verðlaununum var
markaður hafi reynst vel þau þrjú ár sem verð-
launin hafa verið veitt. „Samt sem áður er end-
urnýjun að sjálfsögðu nauðsynleg til þess að
hægt sé að halda nokkru ferli áfram. Það er því
ætlun okkar að stuðla að því að Carnegie list-
verðlaunin séu virkt ferli og að sú hugmynd
sem verðlaunin byggja á sé í stöðugri framför
á máta sem er sveigjanlegur gagnvart breyt-
ingum. Stuðningur og hagur listamanna á
Norðurlöndum verður ætíð það sem skiptir
mestu máli“ segir hún ennfremur.
Það virðist því nokkuð ljóst að forsvarsmenn
Carnegie ætla sér að taka virkan þátt í þeim
hræringum sem eru að eiga sér stað í listheim-
inum þar sem mörk hinna ýmsu tjáningar-
forma skarast í vaxandi mæli. Þannig eru þau
mörk sem forsvarsmenn Carnegie drógu ef til
vill ekki eins skýr eða takmarkandi og ýmsum
gagnrýnendum þeirra sýndist í fyrstu. Vera
má að nýjar skilgreiningar og nýjar aðferðir
eigi eftir að móta málverkið á óvæntan og ófyr-
irsjáanlega máta í gegnum Carnegie verðlaun-
in, listum á Norðurlöndum til framdráttar.
Petri Hytönen hlaut þriðju verðlaun fyrir verkið „Á síðdegisgöngu".
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 28. OKTÓBER 2000 7