Alþýðublaðið - 24.05.1984, Page 2

2
Fimmtudagur 24. maí 1984
-RITSTJÓRNARGREIN
Þverrandi þrek og
Senn líður aö ársafmæli ríkisstjórnar Stein-
gríms Hermannssonar. Nýlokiö er og störfum
Alþingis. Vert er því aö líta yfir sviöið eftir þá
reynslu sem fyrirliggjandi er.
Menn minnast þess þegar núverandi ríkis-
stjórn komst til valda fyrir ári, aö málsvarar
hennar sögöu að fæöst heföi „sterk stjórn“. Og
vist er það aö ríkisstjórnin reiddi hátt til höggs
strax á fyrstu dögum stjórnarsamstarfsins;
með bráðabirgöalögum afnam hún gildandi
kjarasamninga og tók af frjálsan samningsrétt
aöila vinnumarkaðarins. Þessar aögeröir
stjórnarinnar leiddu til gífurlegrar kjaraskerð-
ingar hjá almenningi í landinu — kjaraskerö-
ingar sem enn þann dag í dag stendur óbætt
hjá garði. Og það voru þeir sem lakast standa
sem mesta höggið hlutu. Þeir sem vel bjar-
gálnavoru siuþþu margiródýrt. Atvinnurekstr-
inum í landinu var einnig hlíft, þótt fjölmargar
greinar hans hafi staðið vel og standi nú meö
miklum blóma.
Þessi árás á lífskjör fólksins í landinu var
réttlætt með því aö öllu yrði aö kosta til svo
unnt yröi aö ná verðbógunni niður. Jafnaðar-
menn bentu á, aö gerlegt væri aö ná nióur verö-
bólgu með þessum hætti. Slíkur árangur yrói
þó skammvinnur. Það væri bæði órökrétt og ó-
sanngjarnt að leggja allan herkostnað verð-
bólgubaráttunnar á herðar launafólks. Kjör
fólksins þyldu það ekki og einnig væru slíkar
einhliða aðgerðir ekki til þess fallnar að halda
í tímaog lengd. Það þyrfti að takaáfjölmörgum
öðrum þáttum efnahagslífsins samhliða. Það
var hins vegar ekki gert.
Veróbólgustiginu var náð niður. Laununum er
líka ennþá haldið í algjöru lágmarki. Það er því
augljóst að enn er það einasta ráð ríkisstjórn-
arinnar til að halda verðbólgunni í skefjum, að
halda launum fólksins undir lágmarki. Efna-
hagsþólitik stjórnarinnarer því m.ö.o. sú, að ís-
land verði að vera lágiaunasvæði, svo unnt sé
að halda verðbólgustiginu niðri.
Því mótmælir Alþýðublaðið. Verðbólgan
varð ekki að slíkri ófreskju, sem raun bar vitni,
vegna þess að kjör fólksins í landinu væru of
góð. Fjarri fer því. Verðbólgudraugurinn fékk si-
fellda næringu vegna þess að stjórnvöld hafa
hliðrað sér við að gera þann uþþskurð á ís-
iensku efnahagsiífi og atvinnulífi, sem fyrir
löngu ertímabærorðinn. Núverandi ríkisstjórn
hefur ekkert gert til að skera þau mein í burtu,
sem mengað hafa efnahags- og atvinnulífið til
langs tíma hér á landi. Það hefur verið látið
nægja að láta launamönnum blæða.
Og ekki vantaði það, að stjórnarliðar, hvort
heldur voru úr Sjálfstæðisflokki og Framsókn-
arflokki, voru mjög einhuga í árásum sínum
gegn lífskjörum í landinu. Þegar á hinn bóginn
kom að því aó þing var kallað saman sl. haust
og ýmis önnur verkefni þurftu úrlausnar, fóru
aldeilis að koma sþrungur í stjórnarsamstarf ið.
Frá áramótum hefur varla það mál komið til
kasta ríkisstjórnarinnareða Alþingis, sem ekki
hefur skaþað ómæld vandamál á stjórnar-
heimilinu; miklar deiiur og vangaveltur. í sum-
um tilfellum hafa stjórnarflokkarnir keyþt sér
tímabundinn frið með því að salta mál af þessu
tagi, en stundum hafa flokkarnir selt sannfær-
ingu sína — gert siðlaus hrossakaup tii þess
eins að halda stjórinni saman.
styrkur
Hægt er að telja upp fjölda mála af þessu
tagi. Stjórnarflokkarnir gáfust upp fyrir fjár-
lagagatinu með því að slá erlend lán. Allt hefur
verið i háalofti vegna Mangósopans, vegna
skemmdu kartaflanna, vegna húsnæðissam-
vinnufélagsins Búseta, vegna stöðuveitina
bankastjóra, vegna sjóðakerfsins og Fram-
kvæmdastofnunar og fleiri og fleiri mála. Og
það er sammerkt með þessum málum og öðr-
um, að stjórnin hefur hliðrað sér við að taka á
þeim með atorku, ákveðni og skynsemi vegna
ágreiningsins, en með baktjaldamakki komist
langoftast að þeirri niðurstöðu að velta vand-
anum áfram tii síðari tima.
Það er engum blöðum um það að fletta að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur orðið undir í
þessu stjórnarsamstarfi. Fjölmörg þau mál
sem talsmenn flokksins töldu brýn verkefni á
upphafsdögum stjórnarsamstarfsins hafa að
engu orðið ( samstarfinu meó framsókn.
Að vísu hefur Sjálfstæðisflokknum tekist að
teyma Framsóknarflokkinn með sér frá félags-
hyggju yfir á fjármagnshyggjubraut.
Flokkarnir hafa svo sannarlega dregið það
versta f ram hjá hvor öðrum. Um það er engum
blöðum að fletta. Margt bendir til þess að nú-
verandi ríkisstjórn liff ekki annað starfsár. Ó-
samlyndið á stjórnarheimilinu hefur færst í
aukana og auk þess finna stjórnarliðar fyrir sí-
vaxandi andstöðu hjá almenningi við þessa
stjórn. Það skyldi því engan undra þótt sam-
trygging hagsmunanna — ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks — muni
renna sitt skeið á enda fyrr en varir.
Skoðanakönnun 1
að þessi starfsgrein eða iðnaður
veltia.m.k. I,5milIjörðumdoIlara
á síðasta ári, en það eru 45 millj-
arðar íslenskra króna.
Tímaritið segir, að félagsfræð-
ingar hafi miklar áhyggjur af því,
að menn á valdastólum styðjist
um of við kannanir, sem kunni að
vera rangar. — „Við verðum að
vera gagnrýnni og taka sumar
kannanir með fyrirvara" segir
Everett Carll Ladd, sem er yfir-
maður Roper Center í háskólan-
um í Connecticut, en Roper
Center er miðstöð rannsókna
varðandi skoðanakannanir. —
Aðrir sérfræðingar hafa áhyggjur
af því, að almenningur skilji ekki
að kannanir eru takmarkaðar, og
eru ekkert annað en skyndimynd-
ir af tilteknu ástandi á tilteknum
tíma.
Þá er bent á, að niðurstöður
skoðanakannana kunni að hafa
meiri áhrif á afstöðu pólitískra
frambjóðenda til einstakra mála-
flokka, en jafnvel þeirra eigin
niðurstaða og samviska. Telji þeir
að eitthvað annað, en þeir hafa
boðað eða sagt, geti tryggt fleiri
atkvæði, samkvæmt niðurstöðu
einhverrar könnunar, breyti þeir
afstöðu sinni. Slæmur dómur um
stjórnmálamenn. — Niðurstöður
skoðanakannana geta einnig haft
afgerandi áhrif á það hverjir geti
verið í framboði og tekið þátt í
slagnum eins og til dæmis í for-
setakosningum, og það án tilits til
mannkosta og hæfileika. Þannig
geti gengið illa fyrir þá, sem fá
slæma útkomu, að safna fjár-
munum til kosningabaráttunnar
og þeir fái minna rými í fjölmiðl-
um. Áhrif skoðanakannana hafi
meðal annars komið skýrt fram í
baráttu frambjóðenda fyrir út-
nefningu demokrataflokksins
fyrir næstu forsetakosningar.
Nefnd eru dæmi þessu til sönnun-
ar. Þá segir í greininni, að margir
stjórnmálamenn haldi áfram að
styðjast við niðurstöður skoðana-
kannana eftir að þeir hafa komist
í valdastóla. Þetta hafa reynst
sumum þeirra vel, en verið öðrum
algjör martröð.
Tekið er fram að í mörgum til-
vikum sé ekki nærri nóg vandað
til skoðanakannana og jafnvel hin
virtustu fyrirtæki á þessu sviði
hafi orðið fyrir alvarlegu áfalli,
sennilega vegna lítils samræmis á
milli niðurstaðna og raunveru-
leikans. Þá er bent á að mikill
munur hafi komið fram í niður-
stöðum hinna ýmsu fyrirtækja,
sem kannanir gera.
í janúar voru t.d. gerðar þrjár
kannanir um fylgi Ronald Reag-
ans og Mondale. Ein niðurstaðan
var sú, að Reagan hefði mikla
yfirburði, önnur að hann hefði
örlitla yfirburði og sú þriðja að
fylgi þeirra væri nánast hið sama.
Og menn spyrja: Hvernig
stendur á þessum gífurlega mun?
Sérfræðingar segja, að ástæðan
sé röðun spurninga . . . Minnsti
munur á því, hvernig spurningun-
um sé háttað, geti valdið miklum
mun, þegar niðurstöður eru
reiknaðar út. Það virðist einnig
skipta máli, hvort það eru karlar
eða konur sem spyrja konur.
Þessar og fleiri gagnrýnisraddir
hafa heyrst, og margir telja mikla
þörf á nákvæmari reglum og
vísindalegri, þegar reynt er að
draga fram afstöðú manna til
hinna margvíslegustu þjóðfélags-
mála.
Skoðanakannanir er orðinn
gífurlega umfangsmikill iðnaður
eða starfsgrein. Fyrirtækið A.C.
Nielsen & Co. hafði t.d í tekjur á
síðasta ári rösklega 400 milljónir
dollara fyrir markaðsrannsóknir.
Þessar rannsóknir ná til ólík-
Iegust þátta mannlegs lífs og við-
skipta allt frá kattamat til skóla-
mála. Þessi nýiðnaður hefur tekið
tæknina í þjónustu sína og getur á
auðveldan hátt greint samhengi á
milli auglýsinga og áróðust ann-
ars vegar og innkaupa og afstöðu
til hinna ólíkustu mála hins vegar.
Þessi iðnaður hefur verið kall-
aður mesta félagsmála, markaðs
og viðskiptauppfinning 20. ára-
tugarins. Einn stjórnmálafræð-
ingur hefur orðað það svo, að það
sé ekki allt með felldu í þjóðar-
líkama, þar sem nauðsynlegt
reynist að taka púlsinn svo oft.
Það eru skiptar skoðanir um
gildi skoðanakannana og áhrif
þeirra. Til þess að draga úr hætt-
unni á óeðlilegum áhrifum, er
nauðsynlegt að setja vönduð og
vel unnin lög og reglur um fram-
kvæmd skoðanakannana. Það
þykir sannað að þeim sé hægt að
beita á þann hátt, sem ekki sam-
rýmist hugmyndum manna um
frelsi og lýðræði. Þess vegna svara
ég spurningu þessarar ráðstefnu
afdráttarlaust; Það á að setja lög.
Nicaragua 4
landinu. Nokkrir hægrisinnaðir
stjórnmálaflokkar hafa lýst því yfir
að þeir muni ekki taka þátt í kosn-
ingunum.
í fyrra gerðu gagnbyltingaröflin
mislukkaða innrás í Nicaragua, en
nú hafa þeir tekið upp nýjar aðferð-
ir í árásum sínum. Nú leggja þeir
höfuð áherslu á að eyðileggja efna-
hagslega mikilvægar stöðvar fyrir
stjórninni, t.d. olíubirgðageymslur,
raforkuver, brýr o.fl. Þetta geta þeir
vegna þess að þeir hafa nú yfir að
ráða mun fullkomnari vopnum og
tækjum en áður, t.d. flugvélum,
þyrlum, harðskreiðum bátum.
Tæki þessi eru að mestu leyti fjár-
mögnuð af Bandaríkjunum. Auk
þess liggur það í hlutarins eðli að
svona stríðsaðgerðir, langt inn í
landi, eru ekki frarrikvæmanlegar
nema með mjög góðri yfirstjórn.
Að öllum Iíkindum er þessum að-
gerður stjórnað frá amerískum
herskipum, sem eru á stöðughring-
sóli fyrir utan strendur Nicaragua.
Það er á hreinu að Bandaríkin
munu halda áfram að styðja gagn-
byltingaröflin og hernaðaraðgerð-
irnar frá landamærum Hondúras
aukast stöðugt. Hættan á innrás er
yfirvofandi.
Þrátt fyrir þessa erfiðu andstöðu,
sem landið er í er stefnt að kosning-
um þann 4. nóvember næsta haust.
Það fólk, sem tekur þátt í kosn-
ingunum í haust, eru íbúar lands,
sem hefur átt í tuttugu ára borgara-
styrjöld, sem kostaði um 40.000
manns lífið.
Ráðstefnan 1
flutt. Þá flytur Kjartan Jóhanns-
son formaður Alþýðuflokksins
yfirlitserindi, sem hann nefnir,
„atvinnumál og lífskjörin", Árni
Gunnarsson fyrrverandi alþingis-
maður fjallar um „fiskirækt,
framtíðargrein", Jón Sæmundur
Sigurjónsson hagfræðingur ræðir
„framtíð Iandbúnaðar“, Bjarni P.
Magnússon hagfræðingur tekur
fyrir „fullvinnslu sjávarafla“,
Hallgrímur Jónasson verkfræð-
ingur Iðntæknistofnunar íslands
flytur „þanka um nýiðnað" og
Sigfús Jónsson landfræðingur
flytur erindi, sem ber heitið,
„Fólksfjölgun, búseta og at-
vinnuskipting á íslandi árið
2000“. Hópvinna verður síðan síð-
degis á laugardag og áframhald
hennar árdegis á sunnudag. AI-
mennar umræður og afgreiðsla
mála verða upp úr hádegi á
sunnudeginum og ráðstefnuslit
áætluð um 17 á sunnudeginum.
Flugdeilan 1
og aðrir landsmenn að þurfa að
greiða opinber gjöld og hluta af
tekjum sínum i lífeyrissjóði.
Við hringdum því fyrst til flug-
leiða og fengum Erling Aspelund
á línuna. Erlingur vildi ekki láta
hafa neitt eftir sér. Hann sagði að
hann væri í erfiðri aðstöðu þar
sem hann ætti í samningaþófi við
þessa menn og vildi hann því ekki
að hægt væri að hanka sig á því að
hann læki í blöðin upplýsingum
um laun og kjör ftugmanna.
Næst höfðum við samband við
Svein Sæmundsson, blaðafull-
trúa Flugieiða. Hann vísaði á
Jóhannes Óskarsson en Jóhannes
vísaði á Erling. Við sögðum
Jóhannesi frá viðbrögðum
Erlings og þá sagði Jóhannes að
við skyldum ekki halda að hann
færi að gefa okkur upplýsingar,
sem yfirmaður hans hefði neitað
að gefa.
Við vorum samt ekki af baki
dottnir þrátt fyrir þessa ullarleit í
geitarhúsi Flugleiða. Við ákváð-
um að leita upplýsinganna hjá
Félagi íslenskra atvinnuflug-
manna, því við gátum ekki
ímyndað okkur að laun þessara
stéttar væru leyndarmál. Við
héldum að kauptaxtar væru opin-
ber plögg, sem öllunt væri heimilt
að skoða.
„Skrifstofa FÍA“, sagði kven-
mannsrödd á hinum enda línunn-
ar. Þegar hún hafði heyrt erindið
sagði hún „augnablik". Aldrei
þessu vant þýddi augnablikið
augnablik því hún kom aftur að
vörmu spori og sagði: „Nei því
miður við gefum engar upplýsing-
ar um þetta málí*
®Félagsstarf aldraðra
í Reykavík
Yfirlits og sölusýningar á munum sem unnir hafa
veriö í félagsstarfi aldraðra í Furugerði 1, Löngu-
hlíð 3 og Norðurbrún 1, verða að Norðurbrún 1 og
Lönguhlíð 3 laugardag, sunnudag og mánudag
n.k. kl. 13.30 — 17.30.
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar