Tíminn - 07.05.1967, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 7. maí 1967.
ótrauð hélt áfram í áttina til
myrkurs. Seinna virtust sonn-
ettur þessar og margt annað
sem Brokke hafði ritað, vera
tær endurminning um riddara-
menns'ku sem varð að engu í
hatri og mannfórnum verald-
ar sem vann að því að eyða
sjátlifri sér. á vígvöllunum.
Brooke hafði dáið ungur og
saMaus. Hann var í augum
fjöldans skiáld hermannanna
Oig fórn þjóðar sinnar. ákald-
frægð Brooke hefur verið sveifl
um háð. Hin yngri skáld ’.itu
á hann sem átrúniaðargoð, sem
velta yrði af stalli. Margir
gagnrýn'endur og lesendur eru
farnir að hafa óbeit á og líta
á það sem upptuggu, sem þeir
áður svo fjálgléga kölluðu
skáldperiur. Brooke á 34 tii-
vitnanir í hinni nýju Oxford
tilvitnanaorðabók. Virginia
Woolf, sem hafði baðað sig
nakin ásamt Brooke um miðja
nótt að sumarlagi, leit síðar
á hann sem sjálfbirgingslegan
og þvermóðskufullan heiðingja
og 1925 skrifaði hún: „Ifann
var í mínum augum lanighæfi-
leikaríbastur hinna ungu
manna. Mér þótti ekki mikið
koma tii skáldskapar hans á
þessum tíma, þá er hann las
upplhátt úr verkum sínum á
grasfiötinni, en ég hólt að
hann myndi verða forsætisréð-
herra, vegna þeirra miblu á-
hrdifa, sem hann hafði á fólk,
og þar sem hann var svo heil-
brigður og kraftmikili. Mín
skoðun var sú, að hann ætti
eftir að verða mjög valdamik-
ilil og mietnaðargjarn maður, en
ekki skáld.“ Sir Goeffrey Kiey-
nes, samtímamaður og vinur
Brookes fr§ því í Rugby og
Cambridge og útgefandi
stærsta kvæðasafnsins frá 1946
er sá eini, sem enn starfar af
lögráðamönnum þeim, sem
Brooke valdi.
Það tekur aðeins um klukku-
stund að lesa kvæði þau, sem
komið hafa út eftir Brooke
og eru þau mjög auðskilin.
Brooke var snjall rím'ari, og
vann marga keppni í Westmin-
ster. Hann var hetja síns tíma.
Konur elskuðu hann, og kvæði
hans frá því hann var í Rugby
og eftir þann tíma eru full af
ást. Hann er einn af þeim,
sem skriíaði sbemmtileg bréf,
bréf, sem maður geymdi. Svo
var hann og kátur og skemmti-
legur dópi- Hann fór tíu sinn-
um að sjá „Hallo Ragtime" í
fjölileikahúsinu. Hann varð
tákn síns tíma og goðsagnana-
persóna. Hefði það vakið hlát-
ur með honum? Til er saga
um hefðarfrú eina, sem neydd-
ist til að slátra sínum heitt-
elskaða kjölturakka og borða
hann, á þeim tíma þegar Prúss-
ar sátu um París. Þegar hún
hafði lokið snæðingi grét hún
lítiðeitt og sagði svo við eig-
inrnann sinn. „En hvað það
hefði verið gaman fyrir Snata
að borða þessi bein.“
T. E.
Lawrence
Hinn 20 maí 1935 b:
miðsíéu The Times fyi
Þar .am aðeins stóð:
rence látinn“. í>að var
þörf á að setja upph
framan við nafnið. Alli
að hér var átt við T. 1
rence, sem nú gekk
nafninu T. E. Shaw fluj
John Hu .ic Ross og
bmith Nr. 338171. Dauí
var leikrænn eins og v
Hann v-r á heimleið á
TÍMINN
■BBtbit nwmNMH
hjóli sinu, þegar hann vók
skyndilega á veginuim ti'l að
forðast tvo drengi á reiðlhjól-
um. Lawrence kastaðiist langa
vegalengd yfir stýrið á bif-
hjólinu og hlaut höfuðkúpu-
brot við faliið. L. var orðinn
arfsögn löngu áður en dauða
hans bar að höndum, og The
Times sýndi honum jafn-
mikinn heiður og væri hann
forsetisráðherra með því að
helga honum þrjá fjórðtt hluta
af diá'lki á miðsíðunni og langri
grein eftir Liddell Hart höfuðs
mann, sem nefndist „Snilling-
ur á sviði hernaðar og bók-
mennta“ og lofsyrði frá mönn
um eins og konunginum, Wins
ton Ohurchill („eitt af stór-
mennum iþessarar aldar“) og
Loyd George. Á þessum tírna
velti ég því fyrir mér, eins
og aðrir ungir menn hljóta
að hafa gert, hvaða dáðir það
væru, sem raunverulegia rétt-
lættu slíkt lof, ævisögurnar,
bréfasafn hans, hið virðulega
„T. E. Lawrence By His
Friends“. Svarið er það, að
enda þótt Lawrenoe væri at-
Daily Newis, og bætti við að
Lawnenoe væri ekki njósnari.
Sú saga var á kreiki, og marg
ir trúa henni enn 1 dag, að
Lawrenee hefði verið í breaku
leyniþjónustunni. í rauninni
var frægðarorð það, sem fór
af honum, verk samtíma-
manna hans og vina. Bernard
Shaw kallaði hann prinsinn
af Damaskuis, Liddell Hart
líkti honum við mestu her-
foringja sögunnar.
Ef litið er ó Lawrence í dag,
verða menn, að beina athygli
sinni, að hlutverki því, sem
hann lék í Araba uppreisninni.
Fynsta bókin um Lawrence frá
arabískum heimildum, bók
Suletonan Mousa „T.E. Law-
renoe, An Arab View“ sýnir
fram á, að hlutur sá sem hann
og aðrir eigna honum er
mjög ýktur. Mousa kemur
fram með sannanir, sem sýna
ljósl'ega að Lawrenoe skipu-
lagði ekki uppreisnina, sem
hafði hafizt 10 mánuðum áður
en hann tók beinan þátt i
henni. Araibaiblœði hans voru
ekki sérstakt t.ignarein-
hyglisverður persónuleiki, mað
ur, sem greinilega hafði mikla
persónutöfra, þá eru verk hans
í engu samræmi við frægð
hans. Bretar, sem sagðir eru
vera svo lítt hrifnæmir, hafa
ástríðufullt dálæti á hetjum,
hugrökbum mönnum, sem lifa
undarlega og enda líif sitt á
dapurlegan hátt, og í fyrri
heimstyrjöldinni voru fáar slík
ar hetjur. Lawrence var örugg-
lega einn af þeim. Eins og
Gordon á undan honum, var
hann fjarrœnn, sérvitur og ef
til vill kynvilitur, og hann helg
aði Austurlöndum og þjóðum
þeirra krafta sína. Hann hafði
aðstoð við að beina upp-
reisn Araba gegn Tyrkjum,
hafði átt þátt í töku Akaba
borgar við Rauðahaf, og barð-
ist seinna á friðarráðstefn-
unni fyrir má'istað Araba og
var svikinn af stjórnmiála-
mönnum. Hann var gæddur
snert af sýndarmennsku, sem
alltaf hríifiur hina daufgerðu
Breta, sem voru heillaðir af
því að frétta, að hann hafði
komið á friðarráðstefnu í hvitu
Arabaskikkjunni sinni og var
einnig í henni er hann fór
með Feiisal í Buckingham höll.
Seinni hluti ævi hans var
goðsagnakenndur á sinn hátt,
en tilraunir hans til að fara
huildu 'höfði komu honum allt-
af í sviðsljósið. Flutningur
Smith flugmanns til Indlands
vildi til um sama leyti og
uppreisn var gerð í Afgnamst-
an. Það er tími til korainn,
að menn fái að vita sannleik-
ann. sagði hið frjálslynda blað
kenni, heldur voru ýmsir
aðrir útlendingar, sem voru
með Emir (sednna konungi)
Feisal, kiæddir á sama hátt.
Hann var ekki yfirmaður ara-
bíska hersims, heldur tengilið-
ur milli Peisal og Allenby hers
höíðingja. Hann sprengdi ekki
79 brýr í loft upp eins og
hann sagði sjóifur, heldur að-
eins sjö. Þetta eru allt saman
smáatriði, en Miousa dregur
fram eitt aðalatriðið. „Yfir-
burðaxmaðurinn í her-
stjómarlist“, edns og Liddell
Hart kaiiaði hann, tók aðteins
þátt í einni orustu, þ.e. við
Tafiieh, þar sem um 700 Tyrk-
ir voru teknir höndum eða
feiidir. Þetta virðist vera lítið
tilefni til að krefjast mikils
heiðurs, en krafan byggist á
lýsingu Lawrenoe sjáliis á or-
ustunni. Hann skrifaði frá-
sögn, sem var mjög aukin í
Seven Pillars of Wisdom en
það er á þeirri sögu,
®em lýsing LidcLeil
Bfart á þessu „minniháttar
sniildarverki“ er byggð. Sam-
kvœmt uppiýisingum, sem
Mousa fékk fró mönnum, sem
tóbu þátt í orustunni, virtust
ailar aðgerðir óskipulagðar
eins og í skæruhernaði yfir-
leitt og varð atbúrðarásin
ekki árangur fyrirframgerðr-
ar skipulagningar, heldur
vegna þess, að atburðirnir
tóku óvænta stefnu. En hvað
um Lawrence? Enginn þeirra
manna, sem ég talaði við
mundi eftir því að hafa séð
Lawrenoe gefa fyrirskipan-
Framhald á bls. 22.
19
ÞÁTTUR KIRKJUNNAR
Ævikvöldshreyfingin
Nókkrir söfnuðir hér í
Reykjiavík og ef tii vill víðar
á landinu hafa nú þegar haf-
ið nokkra starfsemi til aðstoð-
ar og glaðningar eldra fólki og
einstæðingum.
Er allt hið bezta um þetta
að segja, en þörfin fyrir slíka
hjálp eykst, þótt ótrúlegt megi
virðast í slíku velferðarrílki,
sem íisland er nú, með hverju
ári.
Nú ná miklu fleiri háum
aldri en áður var, en það mó
þakka iæknavísindum og upp-
götvunum í lyfja- og mieina-
fræði.
Fótsnyrting fyrir eldra fólk,
sem oft á örðugt um gang,
er nú í safnaðarheimiliuim sumra
kirkna og jólaglaðningi er út-
býtt til einstæðinga, dagur
eldra fólks undirbúinn einu
sinni eða tvisvar á ári með
samkomu í kirkjunni og sam-
eiginlegri hótíðiarstund með
hátíðlegri og skemmtiiegri dag
skró, þá er farið í skemmti-
ferð með því á sumrin og
styrktarsjóðir stofnaðir og
styrktir.
Samt er þetta eklki annað en
byrjunin. Hver söfnuður þyrfti
ef vel ætti að vera að eiga
hús með nokkrum vel útbún-
um herbergjum og eldhúsi,
þar sem hægt væri að skjóta
skjólshúsi yfir ellimóða einstæð
inga.
Og þetta væri enginn vandi,
ef réttlát aðstaða til lánveit-
inga og byggingastyrkja ríkti
gagnvart kirkjubyggingum í
landinu.
En nú er það svo, að fiestir
og allir yngri söfnuðir í höf-
uðborginni verða að rem'bast
eins og rjúpa við staur að koma
sér upp þa'ki yfir höfuðið ár-
um og áratugum saman. Hið
eiginlega s'afnaðarstarf til líkn-
ar bágstöddum og aukinnar
kristilegrar fræðsiu og menn-
ingar verður því að sitja á
hakanum.
Samt sinna hin ýmsu stafn-
aðarfélög siíkum störifum af
dug og framsýni ásamt fjár-
öflun til kirkjuþygginga, svo
það gengur kraiftaverki næst,
og sannar betur en allt annað
vaxtanmátt og líf íslenaku kirkj
unnar.
En mólefni aidra fóiksins
þola enga bið. Og þar hefur
einn maður unnið öllum öðr-
um meira og má teljast vöku-
maður og brautryðjandi á
þessu sviði hér á 20. öld. En
það er Gísli Sigurbjörnsson,
forstjóri á Eili- og Hjúkrunar-
heimilinu Grund.
Og á dáiitlu blaði, sem gefið
er út á Grund og heitir Heim-
ilispósturinn, er sagt frá starf-
semi safnaða í Vestur-Þýzíka-
landi og félagssamtökum, sem
hafa þar forystu og heita Le-
bensabend — Bewegung eða
ÆMIkvöldshreyfingin.
En vegna þess hve hugmynd
þessi og frásögn er merkileg,
en Hetonilispósturinn í fárra
höndum, langar mig til að
birta nokkur aðalatriði úr
grein Gísla hér í þættinum.
Nú er hvitasunnan, sjáif af-
mædishátíð kirkjunnar á næstu
grösum, og því ful ástæða til
að minna á það starf sem kraft-
ur heilags anda þarf að efla í
hiverjum söfnuði við hverja
kirkju.
GMi segir:
Starfrækt eru e-lli- dvaiar-
og hj'úkrunarheimili fyrir eddra
fóik, einnig heimili tii sumar-
dvalar og margt fleira.
Þá eru víða í borguim lands-
ins sérstök dagheimili, h'eima-
hjúkrun og aðstoð í heimahús-
urr, mangvísleg, einnig heim-
sendur heitur matur til bág-
staddra.
Þá er hafður sá hóttur á, að
eldra fóik, sem þarfnast ásj / ■
hengir mynd af fiski út í glugg
ann á íbúð sinni sem tókn um
hjiálparbeiðni.
Ævd'kvölfsihreyfingin leggur
aðaláherzlu á það, að hjálpa
eldra fólki til sjálfshjálpar.
Þessi hreyfing var vakin eða
stofnuð 10. apr. 1958 í Kassel
og aðalhvatamaður hennar var
Ed. Ziehmó, en hann hafði
áður verið framikvæmdastjóri
K.F.U.M. og haft mikið með
starfsemi æskufólks að gera.
ávo mikil er gróskan í starfi
þessa manns, að nú er slík
starfsemi í 70 borgum og LAB
— en það er skammstafun á
þýzku heiti starfseminnar fær-
ir sífellt út í kvíarnar.
Og LAB mun halda lands-
fund sinn hinn þriðja í röð-
inni í Saarbriicken í septem-
ber í haust.
Hvarvetna hefur þessi starf-
semi látið gott af sér leiða, og
eldra fólkið sj'álft sýnt og sann
að, að það getur ótai margt,
þrátt fyrir háan aldur.
GSisli segir svo síðar í grein-
inni frá beimsókn í svokallað
,vopið húis“ fyrir eldra fólk:
„Það var á sunnudegi. Um
50 manns, flest konur voru að
dnelkka kaffi í samkomusalnum
og voru þar fjörugar umrœður.
Sá ég strax, að þetta
fólk þekktist vei, enda kemur
það sumt alla daga vikunnar.
Alls konar handavinna er
þama unnin undir leiðsögn
kennara, síðan selt.
Söngflolekur er starfandi og
óspart tekið lagið. Umræðu-
fundir eru oft um ýmis vanda-
mál.
M eru skemmtanir ýmiss
bonar, upplestrar, myndasýn-
ingar og sér eldra fóikið um
þetta sjáift að miklu leyti.
Einu sinni í mánuði er hald-
in skemmtun í samkomuhúsi
og kemur þá eldra fólk þan-gað
víðsvegar að úr borginni.
Farið er í göngutferðir vi'ku-
lega og stundum í smáhópum
í skemmri eða lengri ferðir í
langferðabifreiðum.
Ótal margt annað er gert —
en rauði þróðurinn í þessu er
só, að fóikið sjálft annist allt
starfið — aðeins hjálpa starfs-
menn LAB við skipulagningu
og undirbúning. ÓMklegt er að
GMi yrði betur þöktouð þessi
bvatningargrein og fræðsda um
Ævikvöldshreyfinguna þýzku,
með öðru en því að söfnuðir
hér reyndu að feta þar í fót-
spor Edvard Ziehmo og hér
yrði stofnað til svipaðrar
staríls'emi í sem flestum söfn-
uðum bæði í kaupstöðum
landsins og höfðuborginni.
Bara að byrja, þá kemur það.
Gefið íslenzku kirkjunni
slíka afmælisgjöf um hvíta-
sunnuna, ef ekki nú þá á næstu
árum.
Árelíus Nielsson.
I