Alþýðublaðið - 20.09.1986, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 20.09.1986, Blaðsíða 4
alþýöu- ■ n rntm Laugardagur 20. september 1986 \lþýðublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík Sími: (91) 681866, 681976 Útgefandi: Blað hf. Rilstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.) Blaðamenn: Jón Danielsson, Ása Björnsdótlir, Kristján Þorvaldsson, Framkvæmoastjóri: Valdimar Jóhannesson Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir Setning og umbrot: Alprent hf., Ármúla 38 Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12 Áskriftarsíminn er 681866 Sálræn áföll í herþjónustu Það er algengt að þeir menn sem gegna herþjónustu þola ekki álagið og brotna saman. Gorm Odden Petersen hefur haft marga þeirra til meðferðar og í flestum tilvikum er ekkert athugavert við geðheilbrigði þeirra. Að sögn hans er eitt af því mikilvægasta að ryðja burt for- dómum sem menn eru haldnir gagnvart stofnunum þar sem unnið er að geðlækningum, því mörgum finnst þeir ekki eiga viðreisnar von ef þeir hafa þurft að leggjast inn á geðsjúkrahús. En það þarf ekki að vera slæmur hlutur í sjálfu sér að komast í tíma- bundna sálarkreppu. Fái menn að- stoð sérfræðings læra þeir að þekkja sjálfa sig og takmörk sín og eru betur færir um að hefja nýtt og betra líf. Um það bil 2% danskra her- manna lenda í þeim kringumstæð- um að læknar og sálfræðingar þurfi að taka til sinna ráða. Kring- um Vt af þeim hópi eru síðan leystir frá herþjónustu áður en tími þeirra er útrunninn. Venjulega er það gert að ráði viðkomandi læknis. Að vísu fjallar sérstök nefnd innan hersins um málið, en það er fátitt að sú nefnd ógildi dóm læknanna. Að sögn Gorm Odden Petersen er hlutfall heimsendra hermanna lægra í Danmörku en nokkurs stað- ar annars staðar. Það þakkar hann mannúðlegum herlögum og virkri aðstoð við þá sem eru hjálpar þurfi. Til dæmis eru sjálfsmorð nærri óþekkt fyrirbrigði meðal danskra hermanna, en það er næsta algengt í herþjónustu yfirleitt. Ekki gengur herþjónustan þó al- gerlega snurðulaust fyrir sig og það er m.a. hlutverk sálfræðinganna að benda yfirmönnum hersins á það ef óeðlilega mörg vandamál koma upp á tilteknum stöðum. Það veld- ur þeim nokkrum áhyggjum að ungt fólk í Danmörku hefur vax- andi tilhneigingu til að krefjast og beita sjálft ströngum aga og þess gætir jafnt í hernum sem annars staðar í samfélaginu. Hins vegar hafa margir þeirra sem nú gegn her- þjónustu verið aldir upp við mikið frelsi. í skólanum vöndust þeir hóp- vinnu og rökræðum með þátttöku allra og það veitist þeim erfitt að sætta sig við að ganga i takt og hlýða skilyrðislaust. Af því skapast ýmsir árekstrar þegar kemur að því að gegna herskyldu, en þau vanda- mál er vanalega hægt að leysa ef nógu fljótt er brugðist við þeim. Karlmannshlutverk Eitt af algengustu vandamálum sem Gorm Odden Petersen hefur rekið sig á í starfi sínu, eru erfiðleik- ar danskra hermanna að aðlagast þeirri karlmennskuímynd sem ætl- ast er til af þeim. Margir þeirra sem koma til meðferðar hafa ekki haft föðurímynd til fyrirmyndar í upp- vextinum og eiga því erfitt með að ganga inn í það karlmennskuhlut- verk sem af þeim er krafist í hern- um. Við að koma í umhverfi þar sem líf og starf er byggt á mjög rót- gróinni hlutverkaskiptingu að hætti karlmanna, missa þeir fótfestuna og tekst ekki að komast á réttan kjöl af eigin rammleik. Margir skilja alls ekki af hverju erfiðleikar þeirra stafa og það er meginástæð- an fyrir vanda þeirra. Margir leita trausts og halds í þessu fastákveðna hegðunarmynstri, en öðrum verður það um megn, hafi þeir ekki vanist því áður. Önnur tilfelli eru líkari því sem gerist í samfélaginu yfirleitt. Það eru samskiptaörðugleikar af ýmsu tagi, menn sem eru hafðir utanveltu og eru hafðir að skotspæni þar til þeir missa móðinn. í öllum tilvik- um þykir það gefast vel að koma á hópfundum manna með ýmiss kon- ar vandamál, þar sem þau eru rædd opinskátt og hreinskilnislega. Margir eru haldnir þeirri grillu að þeirra vandamál séu einsdæmi og að þeir séu öðruvísi en allir aðrir. Það er ótrúlega mikil hjálp í því einu að komast að því að svo er ekki, segir Gorm Odden Petersen. Geðlækningar markaðssettar — ágóðanum varið til að auka og bœta þjónustuna A ríkisspítalanum í Kaupmanna- höfn hefur verið tekin upp sú ný- breytni að láta viðskiptavini greiða sérstök gjöld fyrir sumt af þeirri þjónustu sem þar er látin í té. Á neyðarvakt geðdeildarinnar sem komið var á fót s.l. vor hefur að- sóknin verið svo mikil, en fjármun- ir til rekstrarins af svo skornunt skammti, að sjúklingar hafa verið látnir greiða allt að 720 Dkr. (um 3000 ísl.) fyrir einnar klst. læknis- þjónustu. Að sögn yfirlæknisins, Gorm Odden Petersen, sem jafnframt er forstöðumaður deildarinnar, eru uppi áætlanir um að markaðssetja meðferðina gegnum auglýsingar í fagblöðum. Rekstur deildarinnar yrði þá sjálfstæður, með eigin síma- þjónustu og starfsliði, aðgreindur frá annarri starfsemi stofnunarinn- ar. Tilgangurinn með starfseminni er að sögn yfirlæknisins ekki ein- göngu sá að koma þvi fólki til að- stoðar, sem hefur fengið taugaáfall eða orðið skyndilega fyrir andlegri truflun, heldur í og með að afla fjár til að halda uppi annarri starfsemi sjúkrahússins. Með þeim tekjum sem aflast er ætlunin að auka og bæta þjónustuna á öðrum sviðum. Meðferðin ber árangur Nú þegar hafa ýmsar stofnanir, t.d. bankar og sparisjóðir gert samning við sjúkrahúsið um að starfsmenn þeirra fái meðhöndlun á deildinni í neyðartilvikum, t.d. eftir rán eða morðhótanir og ætla fyrirtækin að greiða allan kostnað. Þetta starf er nú þegar hafið. Neyðarhjálpin ber árangur. Um það er Gorm Odden Petersen ekki í nokkrum vafa, en hann hefur langa reynslu af að meðhöndla fólk með tímabundna, sálræna erfiðleika, einkum þau sálrænu áföll sem menn varða fyrir á meðan þeir gegna herþjónustu. í sumum tilvik- um getur eitt einasta viðtal nægt til að koma fólki yfir erfiðasta hjall- ann. Ástæðurnar fyrir því að menn leita sálfræðilegrar aðstoðar eru margar og mismunandi, en með- ferðin byggist í grundvallaratriðum á því sama; að rifja upp atburðinn sem upphaflega kom þeim úr jafn- vægi. Þá skiptir ekki meginmáli hvort menn hafa orðið fyrir líkams- árás, sprengjuárás, fengið slæma reynslu í herþjónustu eða verið teknir sem gíslar. Flestir þurfa á að- stoð að halda til að geta náð and- legu jafnvægi eftir að hafa lent í slíkum hörmungum. Það er mikilvægt að komast und- ir læknishendur sem allra fyrst. Stundum nægir að sjúklingurinn komi í viðtöl á göngudeild, en þeir sem eru sérlega illa haldnir eru lagðir inn um stundarsakir, sérstak- lega þeir sem búa einir og hafa eng- in fjölskyldu- eða vinatengsl. Gorm Odden Petersen, yfirlœknir við Ríkisspítalann í Kaupmanna- höfn. Molar Landslög Nokkuð hefur verið óljóst upp á síðkastið hverjir fara með löggjaf- arvald í landinu. Fram að þessu hefur verið talið að það sé fyrst og fremst Alþingi, og má reikna með að sú skoðun sé enn nokkuð al- menn. Einnig hefur ekki verið á hreinu hver lögsagan er né hvort einhverjir íslendingar á íslandi kunni að vera undanþegnir lög- um. Fulltrúar minnnihlutans í borg- arstjórn hafa séð ástæðu til að út- skýra þessi mál fyrir ríkjandi meirihluta í borgarstjórn. Mun það tilkomið vegna ákvörðunar meirihlutans um að setja á lagg- irnar í Reykjavík sérstakt skóla- málaráð. En samkvæmt landslög- um, nánar tiltekið grunnskólalög- um er það fræðsluráð Reykjavík- ur sem fara skal og farið hefur með þau mál sem skólamálaráði er ætlað að sinna. Fulltrúar minnihlutans vilja að Skólaskrif- stofu menntamálaráðuneytisins verði falið að kveða á um lög- formlegan úrskurð. í greinargerð reyna síðan fulltrúarnir að út- skýra málið fyrir lögfræðingnum Davíð Oddssyni og öðrum lög- lærðum sem ólöglærðum fulltrú- um meirihlutans. „Landslög gilda fyrir alla landsmenn. Þau gilda því fyrir meirihlutann í Reykjavík jafnt sem aðra. Lög um grunnskóla eru lands- lög, sem gilda fyrir alla þá sem undir þau falla. Þau gilda fyrir börn og ungmenni í grunnskólum Reykjavíkur og ákvæðin í kaflan- um um stjórn grunnskóla gilda auðvitað á sama hátt um þá, sem um þau mál fjalla hér í Reykja- vík...“ • Slys í nýútkominni skýrslu Umferðar- ráðs kemur í Ijós að ágústmánuð- ur er slysaflesti mánuður ársins fram að þessu. Alls urðu 69 slys með meiðslum og 2 dauðaslys. Þetta er töluverð fjölgun frá því í júlí, en þá urðu 51 slys með meiðslum og 2 dauða- slys. Þá eru þetta líka fleiri slys en urðu í sama mánuði 1985, en þá urðu 52 slys með meiðslum, en ekkert dauðaslys. Þegar á heildina er litið hefur umferðarslysum fækkað, frá því í fyrra, á tímabilinu janúar — ágúst, en 1985 höfðu orðið 397 slys með meiðslum, en á árinu 1986 hafa orðið 327 slys. Dauða- slysum hefur fjölgað úr 13 í 17 og er það ógnvænleg þróun. Þa skal á það bent að enn stend- ur yfir umferðarátak lögreglu og Umferðarráðs gegn hröðum akstri og ölvunarakstri.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.