Alþýðublaðið - 31.10.1986, Blaðsíða 4

alþýðu-
blaðið
Föstudagur 31. október 1986
4lþýðublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík
Sími: (91) 681866, 681976
Útgefandi: Blað hf.
Ritstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.)
Blaðamenn: Jón Daníelsson, Ása Björnsdóttir, Kristján
Þorvaldsson,
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setning og umbrot: Aiprent hf., Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12
r
Askriftarsíminn
er 681866
Það hefur ríkt styrjaldarástand í
El Salvador í sex ár. Herinn heldur
uppi striðsaðgerðum á hendur íbú-
um landsins og það er hinn almenni
borgari sem verður fyrir mestum
skakkaföllum af völdum stríðsins.
Nú hafa bæst við nýjar hörmungar
af völdum jarðskjálftanna og neyð-
arhjálpin sem berst erlendis frá skil-
ar sér ekki til þeirra sem hún er ætl-
uð.
Herinn í E1 Salvador er þekktur
að harðneskjulegum aðgerðum.
Morð, mannrán og pyntingar eru
daglegt brauð. Reiknað er með að
61.000 manns hafi látist vegna styrj-
aldaraðgerða. Samt er það ekki það
versta. Það versta er að íbúar lands-
ins eru orðnir útpíndir og merg-
sognir vegna langvarandi ófriðar-
ástands. Neyðin er orðin svo yfir-
þyrmandi að hjálp verður að berast
þegar í stað, að sögn Fransiscu
Romero, sem er hjúkrunarkona í
SALVADOR
San Salvador og þekkir því vel til
heilsufarsástands og kjara almenn-
ings.
Deyja úr sulti
— Fátæktin er að gera útaf við
okkur — segir Fransisca Romero.
Daglega deyja börn úr hungri og
ennþá fleiri deyja vegna þess að þau
eru vannærð og hafa ekki mót-
stöðuafl gegn sjúkdómum. Mörg
börn eiga hvorki föt né skó og þau
eru auðveld bráð fyrir hvers konar
smitsjúkdóma.
Það eru ekki aðeins börnin sem
svelta. Margir eiga ekki málungi
matar og úti á landi eru margir sem
lifa á rótum og jurtablöðum. Ann-
að er ekki að hafa.
Atvinnuleysi er um 60% og þess
vegna reyna margir að framfleyta
sér með því að selja varning á göt-
unum, jafnvel þeir sem eru starfs-
menntaðir. Heilsufarsástand er að
sjálfsögðu mjög bágborið. Heil-
brigðiskerfið er aðeins fyrir þá sem
hafa vinnu. Atvinnuleysingjar og
fjölskyldur þeirra eru algerlega ut-
an við hið félagslega og efnahags-
lega kerfi og það eru raunar ekki
nema um 10% þjóðarinhar sem
hafa tryggingu fyrir læknishjálp.
Skólum lokað
Auk líkamlegra þjáninga og fé-
lagslegrar niðurlægingar hefur rétt-
urinn til menntunar einnig verið
tekinn frá fólkinu. Háskólinn í San
Salvador var opnaður aftur fyrir ári
síðan og þar er aðeins tekið við fá-
um nemendum.
Skólakerfið er svo til alveg í mol-
um. Stjórnin hefur látið loka 1.500
skólum í sveitaþorpum og einnig
hefur hún látið loka eina hjúkrun-
arskólanum í landinu og breytt
honum í herspítala.
Engar viðræður
Fátt eitt bendir til að breytingar
til batnaðar séu í nánd. Fyrir
nokkrum mánuðum leit út fyrir að
aftur yrðu teknar upp viðræður
milli frelsishreyfingarinnar,
FMLN, og stjórnarinnar, en ekkert
varð af þeim viðræðum. Andstæð-
ingar forsetans, Jose Napoleon
Duarte, segja að beiðni hans um
viðræður hafi aðeins verið her-
bragð hans til að styrkja ímynd sína
sem friðelskandi forseta og liður í
áróðursherferð hans um meintar
úrbætur í mannréttindamálum í EI
Salvador.
Sú áróðursherferð hefur þegar
skilað nokkrum árangri í fjölmiðl-
um. Þó nokkrar sjónvarpsstöðvar,
þ. á m. danska sjónvarpið hafi birt
fréttir af umbótum í mannréttinda-
málum í E1 Salvador, þótt ekkert
hafi breyst og herinn haldi öllu í
járngreipum á sama hátt og fyrir
4—5 árum.
Duarte forseti leitar eftir auknum
fjárstuðningi frá Bandaríkjunum
til að geta staðið straum af kostnaði
við herinn og í þinginu var nýlega til
umræðu stríðsskattur, lagður á í
sama tilgangi, svo að ekki virðist
neitt vopnahlé vera í nánd.
Fjöldaaftökur
Þeir peningar sem þannig safnast
til hermála munu aðeins auka á
þjáningar fólksins í landinu. Þeir
verða m.a. notaðir til að fremja
fjöldaaftökur i hverju þorpinu á
fætur öðru, eins og oft hefur borið
við á undanförnum árum. Heilum
þorpum er eytt með loftárásum og
innrás fótgönguliða í kjölfarið, sem
sýna oft ótrúlega grimmd, höggva
t.d. höfuðin af börnum sem verða á
vegi þeirra.
Gegn slíkum aðgerðum á FLMN
engin svör. Þeir geta ekki verndað
þorpin, allra síst gegn loftárásum
og þeir hafa viðurkennt að þeir geti
ekki unnið vopnaðan sigur í barátt-
unni. Þeir vilja semja, en ekki um
algera uppgjöf.
Stjórnin hefur hins vegar ekki
gefið upp alla von um að vinna
hernaðarlegan sigur og leitar þess
vegna eftir stuðningi Bandaríkja-
manna til að kveða niður skæru-
hernað „vinstrisinnaðra byltingar-
manna“, eins og þeir kallast vana-
lega I fjölmiðlum. En enginn virðist
gera sér það ljóst að stríðið bitnar
fyrst og fremst á börnum og varnar-
lausu fólki, sem annaðhvort fellur
fyrir byssukúlum eða verður hungr-
inu að bráð.
Jarðskjálftar
Eftir jarðskjálftana í E1 Salva-
dor, sem stóðu yfir óslitið í heila
viku, er ástandið vægast sagt
hörmulegt. Höfuðborgin, San
Salvador, er sögð enn verr útleikin
en Mexico City í fyrra. Það hafa
komið a.m.k. 1000 skjálftar og af
þeim 10 mjög kröftugir. Alger.
ringulreið varð í borginni og yfir-
völd höfðu enga stjórn á hlutunum.
Sprengjum varpað
Skæruliðar hafa lýst yfir vopna-
hléi vegna jarðskjálftanna, en yfir-
völd halda styrjöldinni áfram.
Flugherinn varpaði sprengjum á
þremur stöðum í landinu, aðeins fá-
um dögum eftir að jarðskjálfta-
hrinan var gengin yfir. I höfuðborg-
Á meðan bæjarbúar í San Salvador grafa ihúsarústum eftir fólki sem kynni að vera á lífi, standa alvopnaðir her-
menn hjá og hafast ekki að. Alþjóðlegar hjálparstofnanir telja að milli 5000 og 6000 manns hafi týnt lífi í jarð-
skjálftunum.
inni eru hermenn með alvæpni, sem
einungis er ætlað að standa vörð, en
hreyfa ekki hönd til hjálpar þeim
sem reyna í örvæntingu að ná þeim
sem enn eru á lífi út úr rústunum.
Sagt er að einn verkalýðsforingi
hafi verið skotinn til bana úti á
götu, sakaður um gripdeildir. Erki-
biskupinn, Rivera Y Damas, hefur
beðið ríkisstjórnina að virða
vopnahlé skæruliða, en Duarte for-
seti svaraði því til að stríðið yrði að
hafa sinn gang.
Hver flugvélafarmurinn eftir
annan af hjálpargögnum, berst til
herflugvallarins Ilopangi, en nú
þegar hafa margar kvartanir borist
um að herinn leggi hald á vörurnar
til eigin þarfa. Þeir nota tækifærið
til að birgja sig upp af tjöldum, lyfj-
um og matvöru. Lyfjabirgðir hafa
borist til hersjúkrahússins, en ekki
til almennra sjúkrahúsa. Forsetinn
segir að á sjúkrahúsin vanti nauð-
synleg gögn vegna náttúruhamfar-
anna, en það sanna er að sjúkrahús-
in hefur vantað allt til alls í langan
tíma.
Sendingar með hjálpargögnum
erlendis frá hafa sést í og við stöðv-
ar hersins, en erfitt er að hafa eftir-
lit með sendingum vegna þess að
flugvöllurinn er stranglega vaktað
hersvæði.
Duarte forseti hefur gefið þau
fyrirmæli að hjálpargögn erlendis
frá skuli afhenda aðiljum atvinnu-
lífsins, sem „hafi mesta reynslu af
dreifingu". Nú þegar hafa borist all-
margar tilkynningar um að erlend
hjálpargögn séu seld fullu verði.
Hvert sem vörurnar lenda, þá er
það a.m.k. staðreynd að heil bæjar-
hverfi í San Salvador, sem urðu
mjög illa úti í jarðskjálftunum,
hafa enga aðstoð fengið, hvorki
vörur né björgunarfólk. Það var
fyrst fjórum dögum eftir að ósköp-
in byrjuðu, sem það uppgötvaðist
að 200 fjölskyldur lágu grafnar í
einu af fátækrahverfunum. Stór
hluti bæjarins er án vatns og raf-
magns og mikill matarskortur.
Það er ekki gott að segja hver
verða langtímaáhrif þeirra hörm-
unga sem nú hafa bæst við það
slæma ástand sem fyrir var. Mönn-
um er enn í fersku minni jarð-
skjálfti í höfuðborg annars Mið-
Ameríkuríkis, Managua, en eitt af
því sem stuðlaði að byltingunni í
Nicaragua var einmitt það hvernig
Somoza misnotaði hjálpargögn
sem bárust erlendis frá. Haft er eft-
ir stjórnarandstæðingum í E1 Salva-
dor að jarðskjálftarnir verði til þess
að enn fjölgar í röðum hinna blá-
snauðu, efnahagsstaða landsins
versnar og óánægjan sem kraumar
undir niðri kunni að brjótast út fyrr
en varir.
Molar
Lögfræðiráðgjöf FÍB
Félag íslenskra bifreiðaeigenda
hefur til skamms tíma rekið sér-
staka lögfræðiráðgjöf, félags-
mönnum að kostnaðarlausu.
Það fer ekki hjá því að í jafn al-
gengum viðskiptum og bifreiða-
viðskiptum komi upp alls konar
lögfræðileg vandamál. Reynslan
hefur sýnt, að þar eru aðallega
tveir málaflokkar, sem skera sig
úr. Annarsvegar kvartanir vegna
galla í notuðum bifreiðum og hins
vegar ágreiningur við vátrygg-
ingafélög vegna sakarskiptingar í
árekstursmálum. Lögfræðiþjón-
usta FÍB er aðallega fólgin í
munnlegum ráðleggingum, og
eftir atvikum skriflegum til fé-
lagsmanna varðandi réttarstöðu
þeirra. Hins vegar koma fjöl-
margir aðrir málaflokkar einnig
til kasta félagsins á ári hverju, en
vandamál í viðskiptum við aðra
bifreiðaeigendur svo og við vá-
tryggingafélög, verkstæði og op-
inbera aðila eru yfirgnæfandi.
Þjónusta þessi er félagsmönn-
um að kostnaðarlausu og er
persónulega veitt hverjum félags-
manni sem þess óskar á mánudög-
um og fimmtudögum á skrifstofu
FÍB í Reykjavík og á miðvikudög-
um á Akureyri. Hægt er að ná
sambandi við lögfræðingana með
því að hringja, koma á staðinn
eða skrifa sendibréf.
•
Elín Ósk
Á föstudagskvöldið syngur Elín
Ósk Óskarsdóttir hlutverk Toscu í'
fyrsta sinn í Þjóðleikhúsinu. Þær
Elísabet F. Eiríksdóttir munu síð-
an skiptast á að syngja hlutverkið,
þegar sýningar hefjast að nýju
s.hl. nóvember.
Söngkonan Floria Tosca er að-
alpersónan í óperunni og þetta
hlutverk hefur verið mörgum
sópransöngkonum eitt af óska-
hlutverkunum, enda býður það
jafnt upp á mikinn söng og mik-
inn leik. Af frægum söngkonum í
hlutverki Toscu má nefna Renate
Tebaldi, Mariu Callas, Mariu
Jeritza, Ljubu Welitsch, Birgit
Nilson og fyrstu Toscuna,
Hariclea Darclée.
Tosca er fyrsta óperuhlutverk
Elínar Óskar. Hún hóf nám í
Söngskólanum haustið 1979 og
var Þuríður Pálsdóttir kennari
hennar þar. Hún lauk ein-
söngvaraprófi 1984 og hélt þá til
framhaldsnáms hjá Pier Miranda
Ferraro í Mílanó. Fyrir nokkrum
árum hlaut hún önnur verðlaun í
keppni ungra einsöngvara í sjón-
varpinu og hélt sína fyrstu ein-
söngstónleika í Gamla bíói á liðnu
hausti. Hún söng í G-dúr messu
Schuberts í Mílanó og víðar á
Ítalíu, auk þess að taka þátt í tón-
leikahaldi þar. En frumraun Elín-
ar Óskar á óperusviðinu verður í
Þjóðleikhúsinu á föstudagskvöld.