Alþýðublaðið - 06.11.1986, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 06.11.1986, Blaðsíða 4
Alþýöublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík Síini: (91) 681866, 681976 Útgefandi: Blað hf. Ritstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.) Blaðamenn: Jón Daníelsson, Ása Björnsdóttir, Kristján Þorvaldsson, Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóbannesson Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir Setning og umbrot: Álprent hf., Ármúla 38 Fimmtudagur 6. nóvember 1986 Prentun: Blaöaprent hf., Síðumúla 12 alþýðu- w Askriftarsíminn er 681866 Franskir og spánskir baskar sameinast í einum flokki Vandamál baska einskorðast ekki við aðgerðir ETA-skœruliða. Þróun mála í Navarra hefur einnig pólitíska þýð- ingu. Klofningsmenn úr þjóðernis- flokki baska á Spáni (PNV) hafa undir forystu fyrrverandi leiðtoga baska, Carlos Garaikoetxea, mynd- að fyrstu formlegu samtökin með samherjum handan frönsku landa- mæranna. Þetta var nýlega tilkynnt opin- berlega, þegar Garaikoetxea og fé- lagar hans hittust í höfuðborg baska til að velja hinu nýja félagi nafn og skipa í stjórnarstöður. Að sögn talsmanns nýja flokksins mun þessi gagnrýni armur framvegis kallast „basknesk samstaða“ og því Carlos Garaikoetea hefur myndað nýjan flokk með þátttöku franskra baska. til staðfestingar munu þrír franskir baskar taka sæti í stjórninni. Raunar hefur verið talað um það í áraraðir að franskir baskar ættu í raun réttri að sameinast spánska hlutanum, en sú staðreynd að franskir menn skuli nú hafa tekið sæti i stjórn spánsks stjórnmála- flokks er nýlunda í stjórnmálum Spánar. Aldagamlir draumar Garaikoetxea, lítur greinilega svo á að nú sé runnin upp rétta stundin til að láta aldagamla drauma um sameiningu baskneska þjóðar- brotsins rætast. Um er að ræða 2,2 milljónir í baskahéruðum Spánar og um 300.000 baska sem búsettir eru í Suður-Frakklandi. Kreppuást- andið innan þjóðernisflokks baska hefur sennilega ýtt á eftir þessari þróun mála, sem er tilraun Garaikoetxea til að finna nýjar leið- ir að framtíðarlausn í málefnum baskanna á Spáni. Carlos Garaikoetxea hefur verið leiðandi maður í málefnum baska í •10 ár, úr hægfara armi baskneska þjóðernisflokksins og var flokks- formaður frá 1979—1985, þegar upp komu deilur innan flokksins sem leiddu til afsagnar hans. Hann hefur þó hreint ekki í hyggju að draga sig í hlé, en ætlar að gefa kost á sér sem foringi í kosningunum sem verða haldnar í nóvember. Hann treystir á hið mikla persónu- fylgi sem hann hefur og nú hefur hann sem sé stuðning hins nýstofn- aða flokks, sem reiknað er með að dragi til sín um 15.000 manna fylgi frá gamla flokknum. Pólitískt lokatakmark Garaikoetxea er að mynda evrópsk samtök, þar sem áhersla er lögð á náttúrlegan rétt manna og sjálfs- ákvörðunarrétt, rétt til að standa vörð um eigin tilveru og til að halda þjóðareinkennum sínum. Þarna er mikið verk óunnið, þessi markmið geta ekki náðst nema á löngum tíma og á friðsamlegan og Iýðræð- islegan hátt. Jafnframt verður unnið að því að ná samkomulagi við stjórnvöld Spánar um réttindi baska, sem vilja gjarnan vera hluti af spánska rík- inu, ef sjálfsákvörðunarréttur þeirra er virtur. Navarra Garaikoetxea er að sjálfsögðu einnig veikur fyrir hugmyndinni um sameiningu Navarra og baska- héraðánna, en hann er einmitt frá höfuðborginni, Pamplona. Samt veit hann mæta vel að meira en 80Vo íbúanna í þessari sérkennilegu spænsku borg eru mótfallnir sam- einingu við hin eiginlegu baskahér- uð, Alava, Viscaya og Guipuxcoa. Navarra var endanlega yfirunnið af Spánverjum árið 1512, en varð að láta af hendi ævaforn réttindi sem konungsdæmi upp úr 1840. Þó hef- ur íbúum þessa svæðis tekist að halda í ótrúlega mörg sérréttindi. Navarra hefur í dag sína eigin stjórn og þingið hefur aðsetur í Pamploma. Á þingi sitja 50 fulltrú- ar. Þar á sósíalistaflokkurinn flesta fulltrúa eða 20, hægriflokkur Navarrabúa hefur 13, hægri flokk- ur stjórnarsinna hefur 8 fulltrúa. Róttækir þjóðernissinnar baska hafa 6, en þeir eru áhrifalausir þar eð þeir taka aldrei þátt i stjórnar- myndun með „flokkum sem taka ekkert mið af sérstökum baráttu- málum þeirra“. Á þingi sitja sem sé aðeins PNV-flokksmenn, fulltrúar þess flokks sem Garaikoetxea sagði sig úr fyrir skemmstu. Tala ekki mál baska Baráttumál baska og menningar- arfleifð þeirra eiga ekki sérstöku fylgi að fagna í Navarra og það er Garaikoetxea vel kunnugt um. Þar eru heldur ekki nema um 10% íbú- anna baskar og þeir eru ennþá færri sem tala mál þeirra. Frá fornu fari hefur Navarra haft mest samskipti við Frakkland og Kastilíu, en minna við basknesku héruðin. Engu að síður er það skýrt tekið fram í stjórnarskrá Navarra að mál baska skuli verða hið opinbera mál á þeim svæðum þar sem það er móðurmál íbúanna. Navarra-vandamálið hefur upp á síðkastið fallið nokkuð í skuggann vegna annarra og stærri vandamála sem við er að stríða hjá böskum, s.s. ETA- skæruliðanna og Guernica- stjórnarskrárinnar frá 1978. Engu að síður hafa málefni Navarra stuðlað verulega að þeim klofningi sem hefur átt sér stað innan PNV- flokksins og því að hinn gagnrýni armur hans skipar sér nú um Carlos Garaikoetxea. Auk persónulegs ágreinings við gamla flokksleiðtogann, Xavier Arzallus, er einnig fyrir hendi djúp- stæður ágreiningur um heildar- skipulag í málum baska, en einnig og ekki síður um sjálfsákvörðunar- rétt einstakra flokka og hópa innan raða þeirra. Arzallus vill koma á allsherjar miðstýringu, en Garaikoetxea vill auka sjálfsfor- ræði einstakra hópa og flokks- brota. Gagnrýni hópurinn innan PNV telur sig ekki geta unað einræði Arzallus og flykkir sér því um Carlos Garaikoetxea, í þeirri von að honum takist að ná aftur fyrri stöðu sinni sem óumdeilanlegur foringi baskneska þjóðarbrotsins. Aldrei framar kvef Nú er óhætt að fleygja vasaklútn- um, því að loksins er búið að finna upp meðal við kvefi. Hósti og nef- rennsli heyrir bráðum sögunni til. Olav N. Brænden, norskur maður, hefur eftir 25 ára rannsóknir fundið upp lyf sem læknar kvef. Norskir og erlendir lyfjaframleiðendur standa í biðröð til að fá einkaleyfi á sölu undralyfsins. Brænden er frá Osló og hlaut apótekaramenntun þar. Síðar fór hann til Bandaríkjanna og tók þar doktorsgráðu í efnafræði lyfsala. Eftir það starfaði hann á ranna- sóknarstofu fíkniefnadeildar Sam- einuðu þjóðanna í Genf, þar til hann lét af störfum vegna aldurs. Skógarhöggsmenn Það voru skógarhöggsmenn í Noregi sem komu Brænden á spor- ið. Fyrir stríð gerði hann allmiklar athuganir á reyknum í fjallakofum skógarhöggsmanna og veitti því jafnframt athygli að verkamennirn- ir voru næstum aldrei kvefaðir á meðan þeir lágu við þar. En um leið og þeir komu til byggða fengu þeir kvef. Síðar, þegar Brænden kom til Genf rannsakaði hann margar teg- undir af hóstasaft og komst að því að margar þeirra innihéldu ópíum. Við vinnu sína varð honum oft hugsað til skógarhöggsmannanna heima í Noregi. Hann komst að því að í reyknum í vistarverum þeirra voru efni sem eru vörn gegn kvefi. Útfrá þessari kenningu heppnaðist honum að finna upp Iyf sem vinnur gegn kvefbakteríunni. Lyfið hefur verið reynt í þrjú ár á nemendum við háskólann í Krist- iansand. Nokkur hundruð nemend- ur voru í tilrauninni, sem bar góðan árangur að sögn Brænden. Eftirlit Niðurstöður tilraunanna hafa verið sendar lyfjaeftirliti ríkisins til samþykktar. Þegar það samþykki er fengið er hægt að setja lyfið á markað, en ekki fyrr. Svarið lætur á sér standa, því að ár er liðið án þess að nokkurt svar hafi fengist. Á meðan bíða framleiðendur óþolinmóðir, því ekki þarf að efast um að varan seljist. Atvinnurek- endur munu einnig fagna því ef kvefmeðal kemur á markaðinn, því að algengasta orsök fjarvista frá vinnu er einmitt kvef. Brænden segir að lyfið sé alger- lega skaðlaust og án aukaverkana, en áhrif þess á ung börn hafa enn ekki verið rannsökuð til fulls. Ef uppfinningin hlýtur náð fyrir aug- um yfirvalda, verður þetta lyf sér- lega ódýrt í framleiðslu svo að háir sem lágir ættu að geta notið góðs af. Hvort hann muni sjálfur auðg- ast á uppfinningunni, segir hann að sé algert aukaátriði. Olav N. Brœnden, norskur efna- fræðingur, hefur fundið upp meðal við kvefi.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.