Alþýðublaðið - 10.12.1986, Blaðsíða 4
Þetta fyrirkomulag er
ekkert náttúrulögmál
Hér eru þrjú lítil dæmi úr at-
vinnulífinu.
1. Á litlum stað sunnanlands var
bílavog biluð í tvö ár. Á meðan
var engum fiski landað i pláss-
inu.
2. Nokkrir duglegir athafnamenn
hafa í mörg ár haft uppi áform
um að hefja framleiðslu sérstaks
fiskfars, surimi. Farsið er notað
til að líkja eftir humri og krabba
og hefur selst í gífurlegu magni í
Bandaríkjunum. Færeyingar
framleiða þessa vöru en ekkert
hefur ennþá gerst hér í málinu.
3. Þriðja sagan er um fyrirtæki í
vinnslu landbúnaðarafurða. Þar
voru góð áform, miklir mögu-
leikar, húsnæði og starfsfólk.
Vinnslusalirnir stóðu þó auðir,
því tækin vantaði. Þetta fyrir-
tæki er nú farið á hausinn.
Hver er samnefnari
þessara þriggja dœma?
í ölium tilfellunum þremur voru
menn að bíða fjárveitinga frá mið-
stjórnarkontórum í Reykjavík.
Stjórnarhættir sem gera eitt sveitar-
félag ófært um að greiða kostnað af
viðgerð bílavogar eru ekki í þágu
fólksins. Biðin eftir ávísuninni að
sunnan varð þessu sveitarfélagi dýr-
keypt. Fólkið þar þraukar þó enn.
Fyrirtækið í kjötvinnslunni þoldi
biðina hins vegar ekki og varð
gjaldþrota.
Ennþá þarf dugmikið athafna-
fólk í sveitarstjórnum og atvinnu-
lífi að bíða þess að sjóðaforstjórar
og fjárveitingakóngar mæti í vinn-
una, hengi jakkana sína á stólbökin
og afgreiði umsóknir um peninga.
Heimafólk, sem þekkir aðstæður
og möguleika, er orðið að bón-
bjargarmönnum á biðstofum fyrir-
greiðslufurstanna.
Hverjir bera ábyrgð á þessu fyrir-
komulagi? Hversvegna er ástandið
svona?
Svörin við þessum tveim spurn-
ingum eru náskyld. Þau liggja í
augum uppi ef við lítum á eftirtald-
ar þrjár staðreyndir.
1. staðreynd.
í stjórnarskránni er ekki lagöur
grunnur að valddreifingu til fólks-
ins i landinu eða sveitarfélaga.
Stjórnarskráin er raunar síðan 1874
og var samin um sambúð dansks
kóngs og íslenskrar þjóðar. Einu
ineiri háttar breytingarnar sem hafa
verið gerðar á henni eru þær, að
1944 var kóngur strikaður út og for-
seti settur inn í staðinn. í nokkur
skipti hafa stjórnmálaflokkarnir
líka samið um breytingar á kjör-
dæmaskipan og breytt stjórnar-
skránni í því skyni.
En eftir stendur að í stjórnar-
skrána vantar skýr ákvæði um vald
og jafnrétti þegnanna og ábyrgð og
skyldur stjórnvalda.
2. staðreynd.
í almennum lögum og reglugerð-
um er lagður grundvöllur að mið-
stýringu og samtengingu stjórn-
málaflokka, banka og sjóðakerfis.
Útkoman er sú, að sveitarfélög
verða að sækja alla hluti til ráðu-
neytanna. Þrátt fyrir loforð um að
auka sjálfstæði sveitarfélaga og
styrkja tekjustofna þeirra, hefur
ríkisvaldið tekið sífellt meira til sín.
Fólk og fyrirtæki geta ekki hugs-
að sér til hreyfings í atvinnumálum
án þess að sækja í einhvern dýrind-
issjóðiún, sem hefur viðtalstíma
einu sinni í viku milli 10 og 12 f. há-
degi og svarar ekki bréfum fyrr en
eftir dúk og disk.
Ef sveitarfélög og einstaklingar
þurfa að reka erindi hjá ráðuneyt-
um og sjóðum neyðast þeir til að
taka sér betlistafinn í hönd um leið
og þeir leita liðsinnis alþingismann-
anna sinna.
Það er ekkert náttúrulögmál að
fyrirkomulagið sé svona. Það er
ekki svona í nágrannalöndum okk-
ar. En það er svona hér af því marg-
ir alþingismannanna vilja hafa það
svona. Á þennan hátt festast þeir í
sessi.
3. staðreynd.
Aðsetur miðstjórnarkontóranna
er í Reykjavík. Þangað er öllum
völdum safnað. Þegar tilraunir hafa
verið gerðar til að flytja völd eða
stofnanir frá borginni hafa alþing-
ismenn komið í veg fyrir það. En
það er ekki þingmönnum Reykja-
víkur að kenna. Þingmenn kjör-
dæma utan Reykjavíkur hafa ólmir
viljað halda völdunum innan borg-
armarkanna.
Hvaða lœrdóm
á að draga?
Ef við tökum saman þessar þrjár
staðreyndir kemur í ljós, að
a) alþingismenn hafa komið í veg
fyrir að stjórnarskrá gæfi fyrir-
mæli um dreifingu valds,
b) þeir hafa sett lög um miðstýr-
ingu og söfnun valds og
c) Þeir hafa séð svo um að völdin
söfnuðust til Reykjavíkur, þar
sem þeir allir sitja og geta beitt
þessum völdum með setu á þingi
og í stjórnum og nefndum.
Þá kemur að stóru spurningunni:
Hvernig flokk viltu kjósa?
Viltu kjósa þingmann flokks,
sem styður núverandi kerfi og reyn-
ir að koma sér í mjúkinn hjá þér
með því að þykjast vera að ýta á eft-
ir þínum málum og veita þér sér-
stakt liðsinni? Hann er eins og
smiður, sem fyrst smíðar völundar-
hús, fullt af gildrum og rangölum,
og býður þér síðan aðstoð við að
rata í gegnum það,
eða
viltu kjósa flokk, sem hefur sagt
þessu kerfi stríð á hendur og krefst
sjálfsbjargar fyrir þína hönd? Viltu
kjósa Éokk sem vill breyta kerfinu
þannig að þú getir sjálfur rekið þín
mál, getir sjálfur séð þér og þínu
fólki farboða eins og frjáls maður,
án þess að þurfa klapp á kollinn frá
þingmanni sem er ábyrgur fyrir völ-
undarhúsinu, sem hann þykist vera
að leiðbeina þér í gegnum?
Ennþá þarf dugmikið athafnafólk í
sveitarstjórnum og atvinnulífi að bíða
þess að sjóðaforstjórar og fjárveitinga-
kóngar mœti í vinnuna, hengi jakkana
sína á stólbökin og afgreiði umsóknir
um peninga.
Guðmundur Einarsson.
Einu meiriháttar breytingarnar sem
gerðar hafa verið á stjórnarskránni eru
þær, að 1944 var KONGUR strikaður
út og FORSETI settur inn í staðinn.
• 1 n l t 1 [ t
A AUSTURLANDI
Alþýðublaðið á Austurlandi er borið í
hvert hús. Auglýsing þín í Alþýðublað-
inu nær því tilætluðum árangri.