Tíminn - 22.07.1967, Blaðsíða 7

I
m. júlí IQ&L
TÍMINN
Hundrað ára í dag:
Sétnastöðum, Reyðarfirði
í dag or María Sveimbjarnar-
dóttir Beck að Sómastöðum í
Reyðarfirði 100 ára. Iíún er fædd
í Skáiaejgjum á Brciðafirði 22.
jólí 1067, dótfcix hjón-anna Sess-
eijnv Jónsdóttnr og Svombjarnar
Mag«rás&onar, sem þar bjuggu.
Affnr v ar Sveinlbjörn kvæntur
Manru, systur Sesselju. Sesselja
V@r einnig áður gift Andrési And-
n&ssymi og voru meðal barna
þe«ra hinar þjóðkunnu skáld-
teonur ÓMna og Herdis og María,
sem seinast bjó í Stykkisihólmi
og andaðist þar fyrir fáum árum
106 ára að aldri, og elizt þálifandi
felendinga. Hér er ekki rúm til
að refcja frefear ættir Maríu, þótt
af nógu' sé að tafea, því foreldrarn-
ir áttiH hvort um sig 10 börn af
fyrri hjónaiböndium, en alsystkini
át-ti María eirm bróður, Guðmund,
sem fluttist til Austfjarða eins
og hrái,- og dó þar umgur maður.
Moður sína mfesti María *ægar
hún var 12 ára gömul og flutfcist
hún þá að HvSft í Önundarfirði
til hiálfsystuT sinnar Sigrfðar
Svein'bjarnard óttur og manns
hennar Sveins Itósinkran sson ar,
skipstjóra. Hjá þeim sómalhjón-
um hlaut María gott og ástríkt
atlæti, sem væri hún þeirra eigið
bam. Hún gætfci þar frændsyst-
toina sirrnta, barna þeirra hjóna,
og batt við þau vináttu, sem
varaði æ síðan. Létu þau systkit,
sem þess átfcu toost, ekkert fcæki-
færi ónotað til að heimsækja
Matúu, en langt var á milli og
urðu því fundir færri en skyldi.
Ólafur heitinn Sveinsson, skipa-
skoðunarstjóri, hafði þó oft tæki-
færi til að heika upp á frænku
sína og fyrir fáum árum tók
Guðlaug, systir hans, sig upp og
dvaldi hjá Maríu að Sómastöðum
um tíma. Þeim Mðum til ólbland
innar ánægju. Þessi vináttubönd
bera vitni tveim af mörgum góð-
um eðlisfeostum Mariu, tryggð-
inni, og því, hve auðveldlega fólk
laðast að henni vegna glaðværðar
hennar og hlýlyndis. Veru sinnar
á Hvilft minnist María ávallt
með sérstakri ánægju. „Minning-
arnar þaðan eru eins| og bjartur
Ijósgeisli frá æskuárumim“, seg-
ir hún jafnan.
Á Hvilft átti María þess kost
að ga«nga á unglingaskóla o,g
einnig naut hún þar nokkurrar
tilsagnar í söng, en söngrödd
hafði hún óvenju góða. Þótt þetta
nám væri stutt, var það þó meira
en flestir .unglingar átto völ á
þeim fcímum. Og það sem meira
var um vert, þetta nám notaðist
þvi María hefur alla tíð verið
bókelsk og fróðleiksfús. Minnið
var lika frábært, þótt þri haíi
nú förlazt, og því varð hún um
margt vel fróð, þótt tími
iestrar væri jafnan naumur og
bókakostur takmarkaður
Þegar María fór frá I-Ivilft
réðist hún á heimili Bergs, sem
þá var verksmiðjustjóri við hval-
stöðina á Framnesi við Dýrafjörð,
og var þar í fimm ár. Hún undi
vel hag sínum hjá þessari norsku
fjölskyldu og var í ráði, að hún
færi til Noregs á þeirra vegum,
en örlögin íeiddu þó æviskeið
hennar á aðra braut. Hálfbróðir
hennar sr. lóhann Lúther Svein-
bjarnarson var um þessar mund-
ir prestur að Hólmum í Reyðar
rirði. Kona hans var þá farin að
beilsu og gat því ekki veitt
nmmilinu forstöðu. Varð nú að
'•áði. að María flviaist austur tii
nróður síns og tæki þar við bú-
stjórn. Á Reyðarfirði hafa öll
Ihennar spor legið síðan. Þar
giftist hún aldamótaárið Páli
Beck, elzta syni Hang Jakob
Beck, bónda á Sómastöðum, og
fyrri konu hans, Steinunnar Páls-
dóttur frá Karlskála. Steinunn var
þá látin og hófu þau Páll og
Mar-ía þegar búskap að Sóma-
stöðum, fyrst í sambúð við tengda
föður Maráu, en þegar. hann
kvæntist síðari konu sinni, Mekk-
ínu Jónsdóttur frá Vöðlum, sfeipt-
ist heimilið og sátu þeir feðgar
Mðir jörðina unz Ilans lézt árið
1920. Páll, maður Maríu, andað-
ist árið 1943 og síðan hefur hún
búið þar ásamt börnum sínum,
Hans og Guðrúnu, sem raunar
voru tekin við búskapnum fvrir
lát föður síns, er var farinn að
heilsu seinustu æviár sín.
Börn þeirra Fáls og Maríu
voru fimm: Steinunn, býr í
Reykjavík, gift Valdimar Bjarna-
syni, Sigríður, gift Birni Gott-
skálkssyni útgerðarmanni, Ilans,
Guðrún og Sveinbjörn, sem lézt
á fimmtugsaldri árið 1949. Au'k
þess ólu þau hjón upp tvö fóstur-
börn, Hrafn Sveinbjarnarson,
Hallormsstað, sem kvæntur er
Þórnýju Friðriksdóttur, og Maríu,
hálfsystur Páls, sem býr á Norð-
firði, gift Sigfúsi Sigvarðssjmi.
Ekki verður sagður æviferill
Maríu, þótt stiklað sé á stóru,
án þess að Sveinbjarnar, sonar
hennar sé minnzt. Á ungum aldri
tók hanr. fátiðan og erfiðr.n
sjúkdóm, sem engin bó* féfckst
við, þótl allt væri gert, seni u»nt
var til að leita honum bata. Um
tvítugsa'dur ’.agji sjúkáéhxn-
inn þennan gáfaða og efnis-
míkla piit að fullu í rúmið, svo
að hann átti þaðan ekki aftur-
kvæmt. Alia tíð háði María fórn
fúsa baráttu við að iétta sjúk-
tíómsstríð þessa sonar si'fcs-.
og fremur öðru var þao e*-
iaust umhyggju hennar að þakka
hverri sálavgöfgi og andlegum
þroska hann náði, þótt útsýni
hans til umhoimsins allt frá tví-
tugsaldri væri ekki annað en þnð
sem hann gat séð uin spegil á
skafti. sem hatin útbjó sér til
að geta fylgzt með því, sem fram
fór utan við stofugluggann í
gamln steinbænum, þar sem rúm
iö han.s stóð Þólt Bjössi væri rúm
fastur frá pví ég man fyrst eftir
honum, fannst mér hann aldrei
vera sjúklingur tieldur fannst
mér hann blátt áfrain vera mið-
punktur heimilisins og sál þess
meðan hans naut við. Hann var
að eðlisfari gáfaður, hafði aflað
sér góðrar sjálfsmenntunar með
nokkurri aðstoð móður sinnar
og annarra nákominna. Lífskjör-
in höifðu skapað honum dýpri
íhygli en algengt er, hann var
vitur maður og sfeapgerð hans
gulli betri. Sífellt jafnaðargeð
og æðrulaus glaðværð og vak-
andi áhugi á öllu, sem hann
komst í snertingu við, nær sem
fjær, gerðu návistir við hann
í senn skemmtilegar og u,pp-
byggjandi og lengdu mörgum
gesitinum setuna á Sómastöðum.
Að sjálfsögðu voru þessir kostir
Sveinbjarnar eðlilegir. en hvað
úr þeim vannst er fyrst og fremst
að þakka ástríki og óþreyt-
andi umönnun foreldra og
systkina, sem fórnuðu honum öllu
sem þau megnuðu.
María á barnaláni að fagna. Hjá
þeim Han.s og Guðrúnu hefur hún
notið þeirrar beztu umönnunar,
sem á verður kosið, og þau kepp
ast við að gera henni ævikvöld-
ið svo gott, sem verða má. Þa\i
hafa erft í ríkum mæli eðliskosti.
foreldra sinna og haldið uppi
þeirri reisn á heimilinu, sem til
var stofnað. Það heimili er enn
í dag miðdepiil í hugarheimi
fjölmennrar ættar og þar hafa á
undanförnum áratugum | dvalizt
fjölda margir unglingar af frænd
garði InísbæiRlanna um lengri
eða skemmri tíma.
Saga húsmóður er í rauninni
saga heimilis hennar. Húri ó
efe-kv minni þátí í að mótn ands
heimilisins op varðveita það en
bóndinn. Saga Sómastaðaheimilis-
ins er því jafnframt saga Maríu
þau 67 ár sem húr; hefur búið
þar Svo má segja, að bærinn
liggi um þjóðbraut þvera
miili Súðareyrarkauptúns ag
Eskifjarðar, er því ekki að undra
þótt þar hafi verið gestkvæmt um
dagana, sérstaklega þegar það
fylgir. að húsráðendur eru af-
burða gestri.snir, enda munu fáir
dagai hinni löngu búsetu þess-
arar fjölskyldu á Sómastöðum
hafa liðið svo, að ekki haifi einn
eða fleiri gestir setið með heim-
ilisfólkí til borðs. Þar hefur
aldre þrotið föng né tíma til
til að sinna gestuun, og veit ég þó
óvíða moira unnið.
Fyrir nokkrum árum er ég var
snm oftar í heimsókn hjá Marítt
og "ið vorum að minnasi þess
sem íiðið - a» <|v éftj e- nana.
hvor’ hana hefði aldrei langað
\
affcur vestur. „Nei,“ sagði hún,
„rnér hefur aldrei leiðzt einn ein
asfca dag á Sómastöðum á minni
löngu ævi. Hvergi hefði ég frekar
feostið að festa rætur en hér.
Heilsu Maríu 'hefur hnignað
mjög hin síðari ár og hefur hún
legið rúmifiöst undanfarið. Henni
he&ir verið gefið mikið þrek
og góð heilsa eins og frænd-
fólki hennar mörgu og það eru
naumast meira en þrjú ár síðan
María vann létt verk hvern dag
í eldhúsinu, ekki vegna þess, að
hún þyrfti heldur var ævilang-
ur vani svo ríkur í 'eðli hennar,
að ellin sjálf fékk vart bugað
bann.
Eg veit, að Reyðarfjörður hyll-
ir í dag afmælisbarnið, þetta vest
firzka blóm, sem um svo langan
aldur hefur prýtt byggðarlagið.
Þegar Maria er gengin, heyr-
ist enginn tala vestfirzku lengur
á Reyðarfirði, því að þótt hún
diveldist meðal Austfirðinga í
meira en 70 ár, hélt hún fram-
burði sínum, vestfirzkum.
Um leið og ég, Maria, óska
iþér af öllu hjarta lil haminvj'i
með aldarafmælið, þakka ég fyrir
mig og hönd frændfólks míns öll
þau ár, sem við höfum fengið að
njóta návistar þinnar.
Páll Eiríksson Beck.
Myndin er af Maríu áttræðri.
KOVA er hægt að leggja
beint í jörð
KOVA röreinangrun þol-
ir mesta frost, hitabreyt-
ingu og þrýsting KOVA
þolir 90°C stöðugan hita
Verð pr. metra:
3/8" kr.25.00 l"kr.40.00
1/2” kr. 30.00 1%" kr.50.00
3/4" kr. 35.00 V/2" kr.55.00
ROREINANGRUN
Einkaleyfi d
fljót virkri
siólflæsinau
KOVA Umboðið
SIGHVATUR EINARSSON&CO
SÍMI 24133 SKIPHOLT 15
Eldhúsiðr.,sem .aliar
húsmceður dreymir um
Hagkvœmni, stíifegurð
og vönduð vinna a öllu
Skipuleggjum og
gerum yður fast
verðtilboð.
Leiiið upplýsinga.
akstri
BRIDGESTON E
HJÓLBARÐAR
BARJNALEIKTÆKl
•*
ÍÞRÓTT AT ÆKI
t/éiaverkstæði
Bernharðs Hannessonar,
Suðurlandsbraut 12
Simi 35810.
Síaukin sala
sannai gæðin
BRIDGESTONE
ávaPt fyrirliggjandi.
GOÐ ÞJONUSTA —
»ferzlun op viðgerðir
Simi 17-9-84
Gúmmíbarðinn hf.
tirautarholti 8
TRÚLOFUNARHRINGAR
Fljót atgreiðsla.
Sendum gegn póstkrötu.
Guðm. Þorsfeinsson
gullsmiður,
Bankastræti 12.