Tíminn - 22.07.1967, Side 9
LAUGA&DAGUR 22. júli 1967.
Utgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkv«stndastjóri: Kristján Bet.ediktsson, Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsaon (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur Bankastrætl 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Norrænt æskulýðsár
Einn mikilvægur þáttur arangurs af norrænu sam-
starfi kemur betur og betur í Ijós með hverju sumrinu
sem líður. Hann er tíðari og meiri samfundir norræns
fólks, og árangurinn frá sjónarhóli íslendinga er ekki
aðeins sá, að þeir geri tíðreistara til annarra Norður-
landa, heldur fer þeim Norðurlandabúum sífjölgandi,
sem hingað koma. Þetta er auðvitað einnig tímanna tákn
um stórbættar samgöngur.
Dagana 1.—8. ágúst í sumar verður haldið hér eitt-
hvert fjölmennasta norrænt mót, sem hér hefur verið
háð. Það er norræna æskulýðsmótið, sem haldið er á
vegum norrænna æskulýðssamtaka. Þetta mót
er sérstaklega ánægjulegt fyrir það, að það sýnir aukna
áherzlu á þátttöku unga fólksin,- í norrænu samstarfi, en
bæði starf norrænu félaganna og Norðurlandaráðs hefur
um of verið í höndum eldra fóiks og við það miðað, og
forysta æskumanna verið þar allt of lítil. Þetta þarf að
breytast, því að finni æskan ekki sjálfa sig að einhverju
leyti í þessu samstarfi, nær það aldrei viðhlítandi ár-
angri, verður aðeins barátta fyrir góðri en týndri hugsjón.
Nú er reynt að kalla a æskuna ■ norrænt samstarf með
því að efna til norræns æskulýðsárs.
Á þetta æskulýðsmót i sumar munu koma hingað
allt að 300 manns, flest fólk á aldnnum 20—30 ára. Þetta
fólk mun leggja sig fram um að kynnast íslenzkum jafn-
öldrum, íslenzkum menningarháttum, sögu þjóðarinnar
og nútímabúskap, og síðast en ekki sízt landinu sjálfu.
Mót þetta er undirbúið af dugnaði og forsjá hér, séð
fyrir fræðslu og ferðum, tundum og kynningu, en þó
nær það alls ekki tilgangi sínum nema með mikilli og
virkri þátttöku íslenzks æskufoiks a sama reki. Þess
vegna er ástæða til þess að hvetja íslenzkt æskufólk til
þátttöku í dagskrá mótsins, hjáipsenn við gestina og
leiðbeiningum. Slík kynni eru 1 senn góð þjónusta við
þjóðina, gestina og norræna samvinnu, og kynning
við gott fólk verður okkur sjálfum óblandin ánægja.
Eitt hið bezta, sem ungt fólk með góðar heimiilsástæður,
getur gert í þessu sambandi er að bjóða norrænum jafn-
aldra til heimilisdvalar meðan mótið stendur. Forstöðu-
menn mótsins hér hafa óskað eftir slíku liðsinni, og
ástæða til þess að hvetja fólk, ?em þetta getur, til þess
að verða við beiðninni.
Kvikmyndir Ósvalds
Það er margra dombærra rnanna mál, ekki aðeins
íslenzkra, heldur og erlendra ærkunnáttumanna, að
Surtseyjarmynd Ósvaldar fínudsen með hinni sérkenni-
legu nýtízkutónlisi Magnúsar Rióndals Jóhannssonar sé
mjög gott verk og raunar aívek. þegar iitið er á að-
stæður. Sú mynd hefur og fengið verðuga viðúrkenn
ingu erlendis
Nú hefur Ósvaldur gert aðra neimildarkvikmynd um
hverí, og hefur sú rnvna fengið góða vjður
kenningu á kvikmyndavikn Evmpuráðs oe dreifist nú
um Evrópu skólum og fræðsiustofnunum
Ósvaldur Knudsen er ein.srakur áhugamaður um
kvikmyndagerð, þótt ekki sé sermenntaðu) á þvi sviði
Reynslan og áhuginn hafa nins vegar orðið honum góðir
kennarar. Ósérplægni hans oe iugnaður hafa borið ár-
angur, sem við erum pll í mikilli þakkarskuld fyrir.
__TÍMINN______________________________________9
-----------------------------------------------j
Joseph Alsop:
Upplausnin í Kína magnast
með hverjum deginum sem líður
Framvindan bar kann að hafa veruleg áhrif á niðurstöðu styrjaldar-
innar í Vietnam
HETJUMÁLVERK
AF MAO FORMANNI.
Freistandi er að vara menn
við að líta upp og draga á-
lyktanir af því, sem við aug-
um blasir í Kína. Á ýmsu velt
ur og hæpið að auðið verði
að álykta rétt. Með hverjum
deginum sem líður auikast þó
horfurnar á því, að alger upp-
lausn í Kína kommúnistanna
ráði að verulegu leyti úrslit-
um um niðurstöðu styrjaldar-
innar í Vietnam.
Naumast þarf að fara mörg
um orðum um útsikýringu
þeirra áhrifa, sem alger upp-
lausn í „hinu víðáttumikla
Kína“ handan landamæranna
hlýtur að hafa á allan gang
mál í Norður-Vietnam. Hitt
er miklu meira í óvissu,
hverja stefnu rás viðburðanina
í Kina sjá-lfu kunni að taka
í framtíðinni
Enginn er þess umkominn,
að segja fyrir, hvort auðið
verði eða ekki að halda þar
uppi einihvers konar mála-
myndastjórn uim ófyririsjáan-
lega framtíð. Æ fleiri fróðir
menn leiða þó getur að því,
eða allt taumhald stjórnarvalda
verði að heita má horfið áður
en þetta ár er liðið í aldanna
skaut. Og margt bendir tii að
svo fari.
í fyrsta lagi virðist orðið
langlaegt í Kina undangengn-
ar vikur að járnbrautarkerfið
bregðist gersamlega hlutverki
sínu hér og hvar. Verkföll og
borgaraleg átök virðast ráða
hér mestu um. Enn hefir eng-
in flutningastöðvun staðið
lengur en örfáa daga í senn
en undangenginn mánuð hefir
aldrei verið um minna en
tvær stöðvanir að ræða í senn
á mikilvægustu jámibrautar-
leiðunum. Sú ógnun vofir hér
bersýnilega yfir, að þessi ó-
lestur magnist af sjálfu sér.
í öðru lagi hefir komið til
opinberra átaka borgaranna
innbyrðis i öðru hverju fylki
i Kína síðustu þrjár vikurnar.
Ólgan hefir smátt og smátt
magnazt og orðið að blóðug-
um átökum. e‘n hjaðnað svo
aftur. „Byltingarsinnar" hafa
barizt inbyrðis, eða við and-
stæðinga Maos, og herinn hefir
tekizt á við fylkingarnar sitt
á hvað. eítir því um hvaða
fylki er að ræða i það og það
sinnið. Óeirðirnar virðast
einnig orðnar landlægar eins
og járnbrautarstöðvanirnar, og
þessi framvinda gæti ekki síð-
ur magnast af sjálfu sér.
í þriðja lagi virðist öll borg-
araleg stjórn farin út um þúf-
ur i tólf fylkjum í Kína. Þjóð
frelsisherinn gegnjr þar þeirri
stjórnsýslu. sem borgaraleg
vfirvöld annast að dllum jafn-
aði. En þarna blasir einmitt
við torskilin gáta. Svo undar
lega bregður við. að herinn
virðist búa við samfellda innr'
skipan og sæmilega einingu
Þó fylgir nerinn í einu fyík-
ingu Mao að málum, í öðru er
hann á móti Mao og ef til
“ili blut.laus í þ’-iðja fvlkinu
og keppir að þvi marki einu,
að halda uppi einihvers konar
reglu.
í fjórða lagi hefir komið til
óeirða og alvariegra átaka í
allmörgum hinna stærri.borga
í landinu og sérstaka athygli
vekur, að sú hefir orðið raun-
in í Shanghai, en talið var, að
Mao-istar hefðu tekið þar við
völdum og framkvæmt nauð-
synlegar „Hreinsanir". Óeirðir
í Wuihan gengu það langt
fyrir skömmu, að hinni frægu
brú yfir Yangtse — einu
brúnni yfir þetta stórfljót neð
anvert, — var lokað um tíma,
að því er virðist til að að-
skilja stríðandi fylkingar í
borgunum tveimur.
Með hverri vikunni, sem
líður, virðist æ minna .almennt
vitað um, hvað er að gerast,
einkum vegna þeirra ofbeldis-
iaðgerða, sem gripið hefir
verið til í Peking gegn jap-
önskum stjómarrindrekum og
fréttamönnum, en þeir lásu
áður hinar endalausu, upp-
límdu tilkynningar og greindu
umheiminum frá efni þeirra.
Og þetta er í sjálfu sér ugg-
vænlegur fyrirboði. Það bend-
ir til þess að frá þvi megi
skýra erlendis.
Hafa verður hliðsjón af
þessu almenna ástandi þegar
fregnir berast um nýja tilraun
Maos og fylgifiska hans, til
þess að lægja öldumar, hefta
útbreiðslu upplausnarinnar og
koma á ein'hverri reglu að
nýju. Slíkar tilraunir hafa
áður verið gerðar.
Chou En-lai var til dæmis
hvattur til þess í vetur, að
reyna að koma á einhvers
konar málamiðlun, svo *ð
leiðtogar mennin.garbylting*ar
innar gætu tengið ráðrúm til
að átta sig. En ekki voru nema
nokkrar vikur liðnar þegar að
hafnar voru grimmilegustu á-
rásir a teiðtogana í þjóðstjórn
Chous. Varaforsætisráðherrarn
ir voru helztu aðstoðarmenn
hans, en nú er sagt, að þeir
hafi allir með tölu orðið al-
varlega fyrir barðinu' á „Rauð-
um varðliðum" og fleiri kúg-
unaröflum.
Svo var gripið til þess sem
önþrifaráðs, að senda þjóð-
frelsisherinn fram til átaka.
Nú starfar herinn eftár að
minnsta kosti fjórum loka-
fyrirskipunum, sem allar
hljóða um að „koma á reglu
að nýju, hvað sem það kosti"
Þar við bætast svo enn fleiri
jafn eindregnar skipanir, sem
allar ganga út á það, að ekki
megi „með neinu móti stemma
stiigu við menningarbylting-
unni“, en hún er frumorsök
allra óeirðanna.
Kína hefir í hartnær tvö ár
gengið líkt og eins konar
dragspil, ýmist verið dregið
út til upplau'snar eða þrýst
saman að röð og reglu á ný.
En sérhver sundurdráttur hef-
ir nálgast algera upplausn, ör-
lítið meira en hinn næsti á
un<jan, og hver nýr samþrýst-
ingur að röð og reglu hefir
reynst erfiðari og áhrifaminni
en hinn sáðasti.
Fregnirnar frá Peking gefa
manni helzt til kynna, að
Mao og nánustu samstarfs-
menn hans hamist við að gefa
þjóðinni fyrirskipanir, sem
hún hlusti alls ekki á. Klíka
Maos jg aðrar leyfar fyrri
forystu virðast berjast heiftar-
lega, bæði með slægð og harð
fylgi um völdin, sem verða æ
síður eftirsóknarverð með
hverjum deginum, sem líður.
.Svo virðist helzt sem verið sé
að leika óraunverulegan sjón-
leik, eða þann hinn sama og
leikinn var við hirð Mings,
þegar Manshuríumenn biðu
fyrir utan hliðin, eða við hirð
Sings, þegar Mongólar voru
handan múrsins mikla.
En sú er raunin á, að í
þetta sinn eru óvinirnir ekki
erlendir innrásarmenn. Óvin-
irnir eru kínverska þjóðin
sjálf og þau öfl í flokknum.
ríkisstjórninni og heraum, sem
hneigjast að skynsemi, hag-
sýni 'og efnalegum framförum.