Tíminn - 17.08.1967, Blaðsíða 3

3
FIMMTUDAGUR 17. ágúst 193*7
TÍMINN
Athugasemd við frétt um skipan
skólastjóra við Varmárskóia
í Þjóðviljanum laugardaginn
5- ágúst s. 1. birtist frétt af skip-
an Ólafs Ingvarssonar í emibætti
skólastjóra Varmárskóla í Mos-
fellshreppi.
Fréttin var sett á æði áberandi
stað í blaðinu, svo að ætla mætti
að aðstandendum fregnarinnar
væri nokkuð mikið í mun að
veitt yrði athygli opiniberlega.
Þar eð málsmeðferð á máli
þessu, frá mínu sjónarmiði séð,
er fremur ódrengileg og eitt aðal
hlutverkið leikið í því af presti
okkar, þykir mér rétt að ræða
það opinberlega, einkum þar eð
beint tilefni hefur verið til þess
gefið af fyrrverandi Þjóflviilja-
grein.
Á s.l. sumri var skólastjórastað
an við Varmárskóla auglýst laus
til umsóknar. Sóttu um stöðuna
5 menn, þar á meðal tengdasonur
fyrrverandi skólastjóra. Hefur
tengdasonurinn verið starfandi
kennari við skólann um all langt
skeið.
Fljótlega fór að kvisast, og
reyndar lengi legið í lotftinu, að
enginn kæmi til greina í stöðuna
nema fyrrgreindur tengdasonur.
Skólanefnd, undir forsæti séra
Bjarna Sigurðssonar, kennara í
kristnum fræðum við skólann tók
og þá afstöðu. — Skólanefndir
hafa þó aðeins umsagnarrétt um
ihæfni umsækjenda um stöður við
viðkomandi skóla. Riáðningarrétt
urinn «r í höndum fræðsluráðs og
menntamálaráðherra.
Einhver aráttur varð á um veit
ingu stöðunnar vegna fjarvistar
menntamálaráðherra. En nokkrum
dögum fyrir komu hans til lands-
ins birtist undirskriftarplagg, sem
sent var inn á 'heimili hreppsbúa,
þar sem farið var fram á, að íbúar
hreppsins mæltu með Tómasi
Sturlaugssyni, tnngdasyni fyrrver
andi skólastjóra í stöðuna.
Undir plaggið skrifuðu mjög
margir hreppsbúar, þar á meðal
ég. Að ég léði nafn mitt á þetta
plagg, og hygg ég að svo hafi
verið um marga aðra hreppsbúa,
kom fyrst óg fremst til af því, að
mér er vel við Tómas og hann
hefur reynzt farsæll kennari. En
að ég með þessu gerði öðrum
órétt hvarflaði ekki að mér þá.
Þegar menntamálaróðberra
fjallaði loks um málið, valdi hann
Ólaf Ingvarson til stöðunnar. —
Hygg ég að hann hafi gert það
vegna þess að Ólafur átti lengst-
an starfsferil umsækjenda að baki
sem skólamaður og hafði auk þess
hlotið meirj menntun en aðrir
Fimmtugur í dag:
Gísli Guðjónsson
bóndi, Hrygg
umsækjendur. — Þetta sjónarmið
er heilbrigt og er reyndar efst á
dagskrá stanfsmanna hins opin-
bera. að fá tiltflutning í stöðum
eftir hæfni og starfsaldri.
Ólafur hóf síðan startf sitt við
skólann 1. október s.l. og starfaði
þar í allan vetur. Einhver mein-
ingamunur mun hafa orðið í vet-
ur milli skólastjóra og kennara.
Er slikt ef til vill ekkert undar-
legt, þegar nýr blær kemur inn
i fastmótað gamalt skólakerfi.
Út atf þessrum meiningarmun
h-afa nokkrir af hinum eldri kenn-
urum skólans haft á orði að segja
stöðum sínum lausum. Það úf af
fyrir sig gerir ekki svo mikið,
því að auðvelt er að fá nýtt lið
á þennan góða skólastað.
Hins vegar er það von mín
að kennararnir rísi undir nafni
sínu að heita menntaðir menn
og taki höjidum saman við hinn
nýja skólastjóra í stað þess að
vera með heimskulegar hótanir
um að hiaupa burt.
Um afstöðu skólanefndar, sem
sagt hefur af sér störfum, er það
að segja, að leitt er til þess að
vita að slíkur atburður hefur gerzt
og það undir forsæti prests. Hefði
ég þó haldið að hlutverk klerka
í sveitum landsins væri frekar að
vera sáttasemjarar en hitt.
Með einstrengingslegri afstöðu
sinni í skólanefnd hefur prestin
um okkar tekizt að kveikja ófrið-
arbál, sm væntanlega lægir þó
innan tíðar, því að tíminn græðir
öll sár. Og sjálfsagt jafnar klerk-
ur sig einnig eftir að hafa verið
hætfilega stund á eintali við sál
sína.
Að lokum skal þess getið að
ósatt er, að almenn óánæg.ia sé hjá
hreppsbúum með störf skólastjór-
ans, það er þvert á móti. Skóla-
stjórinn sýndi ýmis góð tilþrif á
síðasta vetri, sem lofa góðu í starfi
hans. Ljúfmannleg framkoma,
skilningur og þolinmæði við bald
in ungmenni, og sparnaður í
skólarekstri, eru sannarlega at-
riði, sem við metum.
Ég býð hinn nýja skólastjóra
velkominn til okkar og fullvissa
hann um að fólkið í Mosfells-
sveit er honum ekki andstætt.
Örn Steinsson.
Fullveldisdagur
Hirm 17. ágúst 1917 fæddist
hjóniunum Uáru Gásladóttur og
Guðjóni Sigurðíssyni, sem lengi
bjuggu að HTygg í Hraungerðis-
hreppi tvíburar, drengur og
stúlka. Voru þau í skíminni lát-
in heita Gísli og Ásta. Ásta fór
til fósturs hjá góðu skyldfólki og
starfar nú við iðnrekstur í Reykja
vík, en Gísli ólst Uipp í foreldra-
húsum og tók við búi á Hrygg
í félagi við bróður sinn þegar
faðir þeirra hætti, en hann divel-
ur nú háaldraður hjá Gísla. Por-
eldrar Gfsla voru starfssöm og
framfarasinn-uð, reglusöm og gest
risin. Þessar fornu dyggðir eru
enn vel ræktar á báðum heimil-
um að Hrygg, en nú eru tvö
heimili og stórbú á litlu jörðinni,
sem varla var talin geta fram-
fleytt búi til lífsbjargar einni fjöl
skyldu.
Öll var f jölskyldan á Hryg-g sam
taka undir forystu húsbóndans
Guðjóns föður núverandi bænda
þar Gdisla og Ágústs um að bæta
og fegra jörðina og hefuT því
starfi verið haldið áfram með
miklum árangri síðan þeir brœð-
ur tóku við ifúsforráðum.
Fimmtuga afmælisbarnið Gísli
á Hrygg er maður hógvær og hlé-
drægur, háttvís og prúður í dag-
fari, búþegn góður og snyrti-
menni. Starfsmaður mikill og
vandvirkur. Hlonum er mjög sýnt
um allt er lítirr að byggingum og
hfbýlaprýði. enda er hann hagur
vel. Mun lengi búa að handtökum
hans við byggingar á Hrygg og
viðar því að margir hafa notið
hjálpar hans á því sviöi. Hefur
hann jafnan reynst ráðhollur um
slík málefni og hvorki sparað1 hug
eða hendur mönnum til hjálpar
þegar öl hans hefur verið leitað
um aðstoð.
Félagshyggjumaður er Gísli
og starfaði allmikið um skeið f
ungmennafélagi sveitar sinnar.
Hann er samvinnumaður og er
óhvikull í stuðningi við þau mál-
efni er hann telur til heilla horfa.
Með þessum fáu línum vil ég
óska hinum góða dreng os ásæta
vini mínum allra hei-lla á fimmtugs
afmælinu og þakka honum liðna
daga.
Ágúst Þorvaldsson.
Frá árinu 1918 hetfur það verið
venja, að gera sér dagamun
1. desember ár hvert, og siðan
Ríkisútvarpið tók til starfa, hefur
það útvarpað frá þeim hátíðahöld
um i Reykjavík út á landshyggð-
ina. Þetta til'hald hefur oftast
verið með líku sniði: Ræða um
miðdegisleytið, en síðan í kvöld-
dagskrá frá „fullveldis“-tfagnaði
stúdenta. *
Það er vel til fundið, að taka
fram í tilefni af hverju er verið
að gleðjast, svo enginn þurfi að
vera ! vafa um það.
Þessar „fullveldis“-ræður eru
oftast i líkum anda — þ.e. hlý-
lega minnzt Jóns Sigurðssonar, og
jafnvel fleiri ágætra manna, sem
flestir eru gengnir, en börðust
þjóðhollri baráttu fyrir sjálfstæði
okkar, — sem lauk með því að
heimta þetta dýrmæta fjöregg og
fá okkur það í hendur.
Að kvöldinu er svo skálað ótæpt
fyrii þessum sigri — eins og
skrifað stendur: „Et nú og drekk,
sála mín, og ver glöð“ — og síðan
sungnir hástötfum stúdentasöngv-
ar, — nær undantekningarlaust
útlendir.
Það skal sízt lastað, að þakka
þeim sem heimtu fjöreggið okkur
til handa -- en í eldri tíð var því
trúað, að ekki væri minni vandi
að gætu fengins fjár, en að afla,
og mœttu ræðumenn okkar gjarn-
an minnast þess, að flestum verð-
mætum er auðvelt að tapa úr hönd
um sér, ef gálauslega er með þau
íarið — en slíkt sjónarmið virðist
ræðumönnum oftast sjást yfir.
Ræðurnar eru o-ftast sléttar á-
ferðar, meinlausar og gagnslitlar
— en líklega nauðsynlegar til þess
að menn freistist ekki til að halda
að gleðskapurinn á eftir sé aðeins
til þess að gleyma ekki alveg
blessuðum Bakkusi kóngi.
Ég sagði meinlausar, en verið
getur það o-fmælt, þvi það hlýtur
að rýra mjög traust alþýðunnar
á forustu sinni, þegar þeir sem
hún hugði málsmetandi menn —
og þykjast áreiðanlega vera það,
standa á viðhafnarstað á hátíðlegri
stundu með orðagjálfur eitt til
vegsemdar fullveldi okkar, en
látast ekki sjá' alvarlegar hættur
sem ógna því bæði innan frá og
utan, — eins og þeir ætli að kveða
niður með glasaglaumi hverja
slíka grunsemd. Balthazar konung
ur sat líka dýrðlega veizlu með
höfðingjum sínum, þar til Persar
tóku hús á þeim, og glaumurinn
fékk skjótan enda.
En þessi ræðuhöld eru, því mið-
ur, í töluverðu samræmi við það,
þegar menn í æðstu stöðum kepp-
acst við að telja okkur trú um
bað, að þjóðernistilfinning okkar
og þjóðleg menning séu svo traust
og ódrepandi að alves gildi einu
hvernig með sé farið, — enda
hafi þær aldrei staðið traustari
fótum en nú! Og þó sjá sömu
menn okkur ekki annað vænlegra
en að fá að hengja prammann okk
ar aftan í línuskip eða bryndreka
einhvers stórveídis. En væri þá
ekki miklu fullkomnara,, að fá
hann heldur tekinn um borð, og
náðugra að skála þar fyrir full-
| veldinu, en í kjölfarinu rétt við
’ skrúfuna?!!
Þó er bæði ljúft og skylt að
minnast þess, að ein ræða hefur
þó verið haldin á fullveldisdegi,
sem kvað mjög við annan tón —
jþ.e. ræða Sigurðar Líndal, hæsta-
! réttarritara; væru margir af ráða
! mönnum okkar honum sammála,
jvaári bjartara framundan hjá okk
jur, en nú er.
Finnst t.d. engum neitt atihuga-
vert við það, þegar verið er hátið
lega að skruma af fullveldi okk-
ar, að kyrja nær eingöngu útlenda
söngva? Ekkj er þó svo að skilja
að þeir sænskn séu ekki snntrir
— en verið hefði sú tíð að íslenzk
skald hefðu verið fær urn að koma
.-.amar, sönghæfum kvæðum, sem
hvorki hefði þurft að skammast
sín fyrir þennan dag eða aðra —
meira að segja áður en nokkur
fékk skáldalaun. Nú ver ríkið tölu
verðri upphæð árlega til skálda-
launa — og Ríkisútvarpið auk þess
fé til eins konar lárviðar-verð-
launa handa afburða skáldum, svo
varla verður öðru trúað, en að
skáld séu þo til. En — hvað vant-
ar þá? Vonandi er það ekki þjóð-
erniskenna eða metnaður og virð-
ing fyrir móðurmáli sínu, hjá hin
um verðlaunuðu og viðurkenndu
skáldum.
Þegar menntamenn fóru að bjnd
ast hér samtökum, var ekki svo
Framhaid a oií,
Á VÍÐAVANGI
Efling iðnaðarins
Mbl. vék nýlega að því í
skrifum sínum um gjaldeyris-
varasjóðinn, að Helgi Bergs
hafi lagt til á síðastl. vetri, að
nokkrum hluta hans yrði var
ið til að efla atvinnuvcgina,
einkum iðnaðinn. Þykir rétt í
tilefni af þessu að rifja upp
grein, sem Helgi Bergs skrif
aði um þessi mál í Tímanum
24. janúar síðastl. f grein þess
ari rakti Helgi fyrst nauðsyn
þess að auka framleiðni og af
köst iðnaðarins, en þessu verk-
efni hefði ekkl verlð nægilega
sinnt undanfarín ár vegna
'tfímunnar við vcrðbólguna,
eins og hefði komið fram í
skýrsiu Efnahagsstofnunarinn-
ar til Hagrá^s á síðastl. sumri.
Síðan sagði Helgi:
,,Ljóst er að til ráðstafana
af þessu tagi, sem að haldi
mættu koma, þarf mikið fé til
þess að afla bætts vélakosts
og auka tæknibúnað og sjálf
virkni. Af þeim ástæðum höf-
um við Framsóknarmenn á Al-
þingi þrívegis á undanförnum
árum lagt fram frumvörp um
nýja tegund af útlánastarfsemi,
sem við höfum nefnt fram-
Ieiðniián. Ekki hafa þessi frum
vörp okkar fcn"ið undirtektir
hjá meirihlutanum og því helzt
borið við að aukin útlán, eink-
um til kaupa erlendis frá,
mundu rýra gjaldeyriseign þjóð
arinnar."
1?
Tvær leiðir
í framhaldi af þessu sagði
Hclgi:
,,Nú er hins vegar komið í
Ijós að gjaldeyriseignin getur
rýrnað án þess. Á nýliðnu ári
nam hallinn á vöruskiptunum
við útlönd á annað þúsund
milljónum króna, sem ekki
verður nema að nokkru leyti
unnið upp af duldum greiðsl
um og lántökum. Efnahagsstofn
unin áætlar að hallinn verði
ekki minni á nýbyrjuðu ári.
Gjaldeyrisei"nin er því óðum
að rýrna og endist ekki lengi
með þessu háttalagi. Leiðir til
að breyta því eru tvenns kon-
ar. Annars vegar að efla fram
leiðni og afköst innlendra
framleiðslugreina og auka þann
ig gjaldeyrisöflunina og
minnka innflutningsþörfina og
hins ve"ar að takmarka inn-
flutnlng mcð öðruni opinber-
um ráðstöfunum. Varla munu
áliöld um það að fyrri leiðin
sé gæfulegri, en sitthvað bend
ir til að ríkisstjórnin ætli að
fara þá síðari. A. m. k.’er það
staðreynd, að þegar hún ioks
tekur sig til að hjálpa inn-
lendri framleiðslugrein, sem á í
miklum erfiðleikum, veiðar-
færaiðuaðinum, þá eru úrræðju
innflutningshöft. Innflutt veið
arfæri gerð háð leyfisveiting-
um.“
„Áður en gjaldeyris-
eignin rvrnar meira"
I.oks sa"ði Helgi:
„Óðaverðbólgan og aðgerða-
leysi ríkisvaldsins að því er
iýtur að eflingu innlendra
framleiðlslugreina, hafa nú
skapað þeim svo stórfeild
vandamá! að ekki verður hjá
því komizt að taka málefni
þeirra til róttækari meðferðar.
Einn veieamesti liður í því er
að ráðctsf** miVl” lánsfé tii
aukinnar framleiðni, bætts
R’'-amha!ci » hls 1 fr