Alþýðublaðið - 08.08.1987, Blaðsíða 2

2
MMBUBLMB
Sími: 681866
Útgefandi: Blaó hf.
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Daníelsson.
Blaðamenn: Ása Björnsdóttir, Elínborg Kristln Kristjánsdóttir
Kristján Þorvaldsson og Orn Bjarnason.
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson.
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir, Eva Guðmundsdóttir og
Þórdís Þórisdóttir.
Auglýsingar: Guðlaugur Tryggvi Karlsson
og Ólöf Heiður Þorsteinsdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Vítahringur
skammsýninnar
Ummæli Guðmundar J. Guðmundssonar, formanns
Verkamannasambandsins, í Alþýðublaðinu sl. mið-
vikudag, þess efnis að barnaþrældómur ríkti í frysti-
húsunum, hafavakið miklaathygli. Guðmundur sagði
meðal annars við Alþýðublaðið, að vinnuálagið í fisk-
vinnslunni væri langt umfram velsæmismörk og í
mörgum tilfellum væri um hreinan barnaþrældóm að
ræða, þarsem börn og skólakrakkar vinna frá klukkan
fjögur eða sex á morgnana og fram á kvöld. í frétta-
tíma Ríkissjónvarpsins endurtók Guðmundur J. Guð-
mundsson þessi ummæli sín og áréttaði að blessuð
börnin ynnu vel og stæðu að mestu leyti undir fisk-
vinnslunni í frystihúsunum að sumarlagi.
Barnaþrældómurinn í frystihúsunum endurspeglar
stóran þjóðarvanda. Fólksflóttinn af landsbyggðinni
er að verða ískyggilegur. Atvinnurekendur hafa þegar
brugðist við þessum vanda með hugmyndum um að
bætaaðstæðurstarfsfólks; meðal annars með því að
fjármagna að hluta byggingu leiguíbúða eða þátttöku
í kaupleiguíbúðum. Þannig hafa atvinnurekendur á
ísafirði tekið undir hugmyndir Jóhönnu Sigurðardótt-
ur félagsmálaráðherra um byggingu kaupleiguíbúða
og sl. fimmtudag birtist itarlegt viðtal við Aðalstein
Jónsson, útgerðarmann og framkvæmdastjóra á
Eskifirði, þarsem hann telurkaupleiguformið albestu
lausn á húsnæðisvanda starfsfólksins og einu færu
leiðina til að stöðva þá fólksflutninga sem eiga sér
stað frá landsbyggðinni og hafa um árabil valdið mikl-
um erfiðleikum í útgerð og fiskvinnslu. Viðbrögð
vinnuveitenda við kaupleiguforminu eru ánægjuleg,
en vissulega verður meira að koma til, ef kaupleigu-
íbúðir eiga að rísa á landsbyggðinni; rikið og lífeyris-
sjóðirnir þurfa einnig að leggja sitt af mörkum.
Vandi fiskvinnslunnarerekki allurupp talinn. Vegna
manneklu er unnið í mun ódýrari pakkningar en ella
og dregur það úr söluverðmæti fiskafurðanna svo
milljörðum skiptir. í samtali við Alþýðublaðið segir
formaður Verkamannasambandsins: „Ég tel að um
helmingur frystihúsanna vinni í 15—25% ódýrari
pakkningar en hægt væri að selja.“ Guðmundur J.
Guðmundsson er með öðrum orðum að segja okkur
þábitru staðreynd aðvegnaslæmraraðstöðu og lágra
launaverkafólks í frystihúsum, flytji þrautþjálfað fisk-
vinnslufólk suður til Reykjavíkur í leit að annarri vinnu
en frystihús landsbyggðarinnar eru mönnuð óvönu
fólki og skólakrökkum. Þetta kallar á slæma fram-
leiðslugetu sem gerir frystihúsunum ekki kleift að
selja fiskinn í söluvænlegum pakkningum sem þýðir
mun lakari sölu á heimsmarkaði. Þannig fara milljarð-
ar til spillis í vítahring skammsýninnar. Byggðar-
stefna er mál sem allir stjórnmálaflokkarnir voru
sammála um fyrir síðustu alþingiskosningar. Við höf-
um ekki efni á einhverjum hringlandahætti i kjörum
landsbyggðarfólks sem stendur undir stórum hluta
þjóðarteknanna. Flóttinn úr frystihúsum landsins er
alvarlegt mál sem skiptir þjóðarbúið miklu, ekki að-
eins efnahagslega heldur einnig menningarlega. Það
er löngu kominn timi til að vinnuveitendur og ríkis-
valdið taki höndum saman að leysa vandamál þau
sem mannekla fiskvinnslunnar hefur skapað, m.a.
barnaþrældóm og minnkandi þjóðartekjur. Fyrsta
skrefið í rétta átt er bygging kaupleiguíbúða. Um það
virðast vinnuveitendur og verkafólk sammála.
Hér á jörðu sem á himnum?
Okkur er sagt að svokölluðum
sértrúarsöfnuðum fari fjölgandi
hér á landi. Með því er átt við þá
kristnu söfnuði sem starfa utan
þjóðkirkjunnar, þó ekki kaþólsku
kirkjuna, af undarlegum söguleg-
um ástæðum.
Sjónvarpið sagði okkur frá þessu
um Ieið og það sýndi brezka heirn-
ildamynd um uppgang bókstafstrú-
ar i Bandaríkjunum. Þar í landi
hafa frjálslyndir menn nokkrar
áhyggjur af uppreisn bókstafstrú-
arinnar. Hún á rætur að rekja til 5.
og 6. áratugarins, þegar stór hluti
bandarísku þjóðarinnar komst úr
örbrigð í áinir á skömmum tíma og
tók með sér bókstafstrúna eða
öfgatrúna, sem alltaf hefur þrifist
vel meðal fátækra og örvæntingar-
fullra.
Nú er sagt að þeir séu að taka
vöidin þar. Og þeir eru komnir
hingað. Er ástæða fyrir okkur að
örvænta?
Svindlið
Mörgum hættir til að bregðast
harkalega við þessari trúarhreyf-
ingu, enda hefur ýmislegt skraut-
legt tengzt henni í gegnum árin. Ný-
ir söfnuðir velta gífurlegu fjármun-
um og hafa því stundum orðið
gróðavegur óprúttinna glæpa-
manna.
Okkur nægir að líta á ævintýrið
um draumabæinn Heritage U.S.A.
og fjárglæfrana í kring um Bakker-
hjónin nú nýlega. Við brosum að
illa dulinni hræsninni og barnalegu
sakleysinu. Við reiðumst því að síð-
ustu aurarnir eru sviknir út úr
gömlum konum og notaðir í loft-
kældan kofa fyrir hund prédikar-
ans. Við undrumst hversu einfeldn-
ingslegur áróður hrífur á milljónir
sjónvarpsáhorfenda.
Niðurstaðan verður sú að þarna
séu á ferð svindlarar og falsspá-
menn sem notfæra sér trúgirni og
guðsótta fólks. í mörgum tilfellum
er sú niðurstaða rétt.
Trúin
En bíðum nú við. Við skulum
gæta að því að dæma ekki trúna
vegna einhvers sem óheiðarlegir
sjónvarpsprédikarar gera. Það
kemur í raun trúnni sem slíkri ekk-
ert við.
Einnig er rétt að muna að ekkert
af þessu væri mögulegt ef ekki
væru til milljónir fólks sem er
reiðubúið að fórna tíma sínum og
fjármunum fyrir ákveðna trú.
Trúna á Guð og Biblíuna og allt sem
þetta stendur fyrir. Við getum svo
sem haft ýmsar skoðanir á þessari
trú, samt sem áður. Mér finnst hún
t.d. of klisjukennd til að vera „trú-
verðug“. Setningar sem heyrast sí og
æ hjá ólíku fólki, t.d. „að öðlast líf
með Jesú“ eða „hleypa Guði inn í
líf mitt“, benda að mínu mati frekar
til sefjunar en sjálfstæðrar hugsun-
ar.
Hvað sem því líður, þá telur
fjöldi fólks sig hafa þörf fyrir þessa
trú. Það megum við ekki vanmeta
eða vanvirða. Þjóðfélagsaðstæður
eru slíkar, bæði hér og í Bandaríkj-
unum, að fólk sækir í trúna hugg-
un, von og hjálp. Það lifir í ótta;
ótta við ofbeldi og mannvonzku,
jafnvel ótta við fjölskyldu sína og
nágranna. Það finnur líka til van-
máttar síns í fjöldasamfélaginu.
Marx gamli kallaði þetta firringu,
þótt í öðru samhengi væri.
Þetta eru staðreyndir sem við
okkur blasa. Þær hafa óhjákvæmi-
lega áhrif á samfélagið allt, hvað
við gerum sem þjóðfélag og hvernig
við leysum vandamál saman.
Stjórnmálin
Og þá komum við að pólitíkinni.
Er ástæða til að óttast eða amast
við virkri þátttöku trúarhreyfinga í
stjórnmálum? Er eitthvað svipað
að gerast hér á landi og hefur gerzt
í Bandaríkjunum?
Sumir segja að trú og stjórnmál
eigi ekki samleið. Þetta er rangt að
því leyti að trú eða trúleysi hafa, eðli
málsins samkvæmt, mikil áhrif á
skoðanir okkar og þetta tvennt
verður líklega aldrei aðskilið, þótt
vissulega líti fæst okkar á Biblíuna
eða önnur trúarrit sem pólitískar
handbækur.
Hitt er aftur mikilvægt að gera
greinarmun á trú og skoðún. í trú
felst vissa um sannleiksgildi ákveð-
inna setninga, t.d. „Guð er til“ eða
„Guð skapaði heiminn". Skoðun er
hins vegar, eða ætti að vera, ályktun
dregin að staðreyndum eða sterk-
ustu líkum. Til að draga rétta álykt-
un þarf skynsemi, en til að trúa þarf
einungis að vilja.
Lýðræðið byggist á þeirri hugsun
m.a. að það sé samfélaginu fyrir
beztu að þegnarnir rökræði málefni
þjóðfélagsins sín á milli og komist
að sameiginlegri niðurstöðu, dragi
saman ályktun. Þetta er gert í
trausti þess að fólk sé nógu skyn-
samt til að draga ályktanir af þeim
upplýsingum sem það hefur. Með
rökræðum, deilum og skoðana-
skiptum fæst niðurstaða.
Trúin hafnar hins vegar þessari
aðferð. Samkvæmt trúnni er aðeins
til einn sannleikur, óháður mannin-
um, óumbreytanlegur og eilífur.
Þennan sannleik hefur Guð boðað
og hann stendur óhaggaður og
óhagganlegur. Það þjónar engum
tilgangi að rökræða eða skiptast á
skoðunum — það er tímasóun, því
sannleikurinn stendur skrifaður
eins og Guð hefur kennt hann.
Þess vegna er óhjákvæmileg mót-
sögn á milli bókstafstrúar og lýð-
ræðis. Umburðariyndið, sem ætti
að vera einkunnarorð hvers lýðræð-
issamfélags, nær ekki til hinna
óumburðarlyndu. Ekki má misnota
lýðræðið til þess að eyðileggja það.
í þessu felst hættan á uppreisn
bókstafstrúarinnar í stjórnmálum.
Hún er ekki yfirvofandi hér á landi,
en hennar verður greinilega vart í
Bandaríkjunum. Þar eru þeir of
áberandi sem höndlað hal'a hinn
eina rétta sannleika og hafa tekið að
sér að framfylgja honum og
þröngva upp á aðra. Hamingjan
forði okkur frá þeim ósköpum.
Búvörusýningin 1987
Búvörusýningin BÚ ’87 verð-
ur opnuð föstudaginn 14. ágúst.
Margt forvitnilegt verður að
finna á sýningunni, m.a. sögu-
sýningu, kynningu á nýgreinum
í landbúnaði, landgræðslu,
skógrækt og jarðrækt. Á sýn-
ingunni verður einnig til sýnis
kjötvinnsla; flokkun og
vinnslurás. Þá eru allar tegundir
búfjár á útisvæði, mjaltir, hest-
ar og hestamennska sýnd, mat-
arkynningar, skemmtiatriði og
óvenjuleg. atriði eins og fjár-
hundar sem smala fé og af-
burðanautin Stakkur og Spori
frá Hvanneyri skreppa í bæinn.
Á myndinni sjást nokkrir að-
standendur sýningarinnar BÚ
’87 kynna sýninguna fyrir
fréttamönnum. Frá vinstri:
Gunnar Bjarnason sem hannaði
sýninguna, Magnús Sigsteins-
son, framkvæmdastjóri sýning-
arinnar, Hákon Sigurgrímsson,
framkvæmdastjóri Stéttarfé-
lags bænda og Jónas Jónsson,
búnaðarmálastjóri.