Alþýðublaðið - 14.08.1987, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 14.08.1987, Blaðsíða 4
MMBUBLMÐ Föstudagur 14. ágúst 1987 Mapuche-indjánarnir er eini ættbálkur indjána S-Amerlku sem gafst aldrei upp gegn ofrlki evrópskra aðkomu manna. Þeir eru stoltir af menningu sinni og það meö réttu. Nú berjast þeir gegn ógnarstjórn Pinochets. Sameign Stjórn Pinochets hefur ekki gert neitt til að breyta ímynd mapuche- indjánanna eða færa hana til betri vegar. Þvert á móti hefur ógnar- stjórn einræðisherrans gert tilraun- ir til að mylja grunninn undan þjóðareinkennum indjánastofnsins meðal annars með því að reka þá úr heimahéruðum sínum. Grundvöllur menningar mapuche-indjánanna hvílir á þeirri hugsun að jörð þeirra sé sameigin- leg eign. Þjóðfélag þeirra er mynd- að af mörgum fjölskyldum sem vinna saman á öllum sviðum. Stjórnarsamþykkt frá árinu 1979 kippti tilverugrunni indjánanna undan þeim á einni nóttu. Þá var indjánunum gert skylt að skipta sameign sinni í minni búsetusvæði. Engu að síður tókst indjánunum að koma í veg fyrir framkvæmd lag- anna með því að sýna fádæma sam- stöðu. Mapuche-indjánarnir hafa nú stofnað sérstök samtök, AD- MAPU, sem hefur aðalbækistöðv- ar í bænum Temuco. Aðaltilgangur samtakanna er að berjast með öll- um tiltækum ráðum gegn fram- .kvæmd laganna. Maria Lucy Traipe, formaður samtakanna, lýsir afleiðingunum af uppskiptingu landsvæðisins á eftir- farandi hátt: „í fyrsta lagi er farið að berjast um uppskeru hvers svæð- is. Bróður er stillt upp gegn bróður og yfirleitt er það sá kænni sem sigrar og hlýtur betri lóð. Uppskipt- ingin hefur rústað menningu okkar og gert það að verkum að öll sam- staða hefur verið rofin í menningar- heild okkar. Það er farið að reisa girðingar og hnindranir á milli fjöl- skyldna og einstaklinga. Frá 1979 hefur 70% mapuche-indjána verið aðskilinn á þennan hátt. Og oft eru aðkomumenn látnir fá lóðar- og búseturéttinn ef indjánarnir standa saman og neita að láta skipta sér uppí' „Sjálfseignarkerfið“ gerir það kleift (og reyndar nauðsynlegt) að jarðir séu leigðar út. Það gerir aftur að verkum að jarðir eru seldar á nauðungaruppboðum og jarðar- leigjendum kastað af jörðinni ef þeir borga ekki skilvíslega og það gerist ósjaldan meðal hinna fátæku bænda. Uppreisn Að undanförnu hefur mátt merkja meiri uppreisn og harðari mótstöðu meðal mapuche-indján- anna gegn ríkjandi kerfi. Fyrr í sumar tók hópur sameignabænda sig saman og mótmælti harðlega uppskiptingu landsvæðis með þeim afleiðingum að miklar óeirðir hlut- ust af og varð að kveða her og lög- reglu á vettvang sem beitti táragas- sprengjum á indjánaana. Mapuche-indjánarnir eru með- limir í þeim þjóðarsamtökum sem krefst lýðræðis í Chile. Á 7. ráð- stefnu AD-MAPU í Temuco í apríl s.l. undirstrikuðu indjánarnir sam- stöðu með öllum þeim hópum landsins sem berjast gegn Pinochet. Indjánabálkurinn studdi einnig mótmælendaverkfallið mikla í júlí- byrjun. Á undanförnum vikum hafa mapuche-indjánarnir gert fjölda tilrauna til að „endur- heimta" jarðir sínar eins og þeir kalla það. Þá hafa indjánarnir lagt eignarhald á önnur jarðsvæði sem mapuche-indjánarnir segja að sé þeirra sögulega eign. En hér sem annars staðar hafa þeir verið flæmdir á brott með lögreglu- og hervaldi. En mapuche-indjánarnir hafa einnig barist gegn kúguninni. Þeir hafa ráðist á fangelsi og hleypt kyn- bræðrum sínum út. Einu sinni greip lögreglan í taumana en voru barðir og leiknir illa af indjánunum. Það er ekki einsdæmi að hinir kúguðu, andspyrnuhópar og einstaklingar snúi vörn í sókn og beiti líkamlegu valdi gegn her og lögreglu. En það gerist samt ekki oft. Hins vegar eru slík átök dæmigerð fyrir það sem andstaðan kallar „alls konar bar- áttu fyrir lýðræði“ og það sem her- stjórn Pinochet kallar „hryðju- verk“ rm Samkomulag stórveldanna um afvopnun langdrægra eldflauga hefur kallað á mikið pappirsflóð frá embætt- ismönnum og sérfræðingum þar sem úir og grúir af skilyrðum og varnöglum. (Teikning Det Fri Aktuelt) Chile: ÆTTBÁLKUR GEGN PINOCHET Mapuche-indjánarnir neita að hlýða stjórn- arsamþykkt um að láta skipta upp sameig- inlegum lendum sínum í minni sjálfseign- arskika. Og Pinochet á í vandræðum meö að brjóta þá á bak aftur. I suðurhluta Chile býr meirihluli frumbyggja landsins. Þar býr ætt- flokkur indjána sem ber nafnið mapuche og telur um 400 þúsund manns. Mapuche-indíánar hafa alltaf berist gegn ofríki hvíta mannsins og hin sögulega hcfð kyn- þáttarins er þekkt um alla S-Amer- íku sem ættbálkurinn sem aldrei gafst upp fyrir kúgun Spánverj- anna. I dag hafa þessar hefðir vakn- að til lífs á nýjan leik í virkri and- sp.vrnu þjóðflokksins gegn harð- stjórn einvaldsins Pinochet. Mapuche þýðir maður af jörðu. Jörðin er grundvöllur alls Iífs og menningar mapuche-ættbálksins. En þjóðflokkurinn hefur verið hrakinn frá upprunalegum lendum sínum og verður nú að skrimta á ófrjósamri jörð. Ættflokkurinn lif- ir í ægilegri fátækt. Vannæring barnanna er mikil, læknisaðstoð er varla að fá, vegirnir á svæði indj- ánabálksins eru slæmir. Indjánarn- ir hljóta ekki kennslu á móðurmáli sínu, mapundgo, og þeir verða fyrir stöðugum kynþáttaofsóknum. Það er litið á þá sem letidýr, þjófa o.s.frv. Samkvæmt hugmyndafræði stjórnvalda eru mapuche-indján- arnir annars flokks fólk. En mapúche-indjánarnir er eini ættflokkur indjána í heimsálfu S-Ameríku sem aldrei var brotinn á bak aftur af hvíta manninum. Þeir mættu árásum Spánverjanna á 16. öld með aðdáunarverðri hörku og herkænsku. Hins vegar er þeim ekki lýst á þann veg í sögubókum hvíta mannsins, heldur þvert á móti lýst sem hálfgerðum afætum í þjóð- félagi hvítra.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.