Alþýðublaðið - 15.03.1988, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 15.03.1988, Blaðsíða 5
Þriðjudagur 15. mars 1988 5 UMRÆÐA Vladimir Verbenko yfirmaöur APN-fréttastofunnar á islandi skrifar Ka ÁFANGI „Það sem Gorbatsjov er að berjast fyrir bœði heima og á alþjóðavettvangi er málefni sem öllum er hugstœtt, skiljanlegt og nauðsynlegst — að fólk búi við góð kjör og samkvœmt eigin vali, að alhliða samstarf á alþjóða- vettvangi sem er öllum í hag, þróist og fari vaxandi og það sem er aðalatriði — að vera áfram á lífi, “ skrifar Vladimir Verbenko yfirmaður A PN á Islandi í umrœðu- grein sinni. Nú hugsar lesandinn sennilega að þarna sé Rússanum rétt lýst: Hann sé alltaf að tala um „tímamót", eitthvað „sögulegt“ o.s.frv. Það má segja að það sé sannleiks- korn í þessari ásökun. Og á 27. þingi KFS, sem haldið var fyrir tveim árum, var réttilega minnst á „nauðsyn þess að berjast gegn hátíðleika". En sú staðhæfing að þetta þing, sem ég vil kalla „vettvang perestrojku" sé áfangi i sögu Sovétríkjanna og heimssög- unni, á ekki rætur sínar að rekja til neinnar viðhafnar, heldur hlutlægs mats — það má minna á að rússn- esku orðin „perstrojka" og „glasnost" hafa fyrir þó nokkru náð fótfestu í öll- um tungumálum og hinni alþjóölegu orðabók frá suðurpólnum til norður- pólsins. I sameinginu og í þágu hvers og eins Ég ætla ekki núna að fara út í þær byltingarkenndu umbreytingar, sem þingið staðfesti sem stefnu flokksins og landsins alls — það getur enginn gert beturen höfundur perestojkunn- ar, sem fjallar um hana á einfaldan og ítarlegan hátt í bók sinni, sem kom út i mörgum löndum samtímis og hlaut í íslenskri þýðingu nafnið „Perestrojka. Ný hugsun, ný von.” Hér er enn eitt nærtækt dæmi um að hin „nýja stefna” Gorbatsjovs, sem samþykkt var á 27. þingi KFS, hefur vakið áhuga margra og það fólks, sem býr fjarri Moskvu: í jólabókaflóðinu á Is- landi var bók sovéska leiðtogans með- al söluhæstu bókanna og hvergi seld I eins miklu magni miðað við höfðatölu. Og á þessu er einföld skýring: Það sem Grobatsjov er að berjast fyrir bæði heima og á alþjóðavettvangi er málefni, sem eröllum hugstætt, skilj- anlegt og nauðsynlegt — að fólk búi við góð kjör og samkvæmt eigin vali, að alhliða samstarf á alþjóðavett- vangi, sem er öllum í hag, þróist og fari vaxandi og það sem er aðalatriðið — að vera áfram á lífi. Það er enginn ódauðlegur, en til hvers og hvers vegna þarf að búa við stöðugan ótta við hræðilega allsherjar útrýmingu ef til kjarnorkuhörmunga kæmi? Já, og hvers vegna ætti slíkt að vera óhjá- kvæmilegt? Eftir að sovéskir ráðamenn höfðu metið það ástand, sem skapast hafði, komust þeir aö niðurstöðu og lýstu yf- ir á 27. þingi KFS, að gangur sögunn- ar og þjóðfélagsþróunin krefðist þess í æ ríkari mæli að komið yrði á raun- hæfum og skapandi gagnkvæmum aðgerðum ríkja og þjóða um heim all- an. Krefðist þess ekki aðeins, heldur skapaði nauðsynlegar forsendur fyrir því. Það er þörf á slíkum gagnkvæm- um aðgerðum til þess að koma í veg fyrir kjarnorkuhörmungar, svo að sið- menningin geti lifað af. Þaö er þörf á þeim svo að hægt sé að leysa önnur brýn vandamál í hinum mótsagna- kennda en samtvinnaða heimi, sem er að mörgu leyti ein heild, ( sameiningu og I þágu hvers og eins. Það er enginn annar kostur en afvopn- un Sovéska forystan gekk út frá því sem komið hefur fram hér að ofan og lagði fram heildaráætlun um algera útrýmingu gereyðingarvopna fyrir lok þessarar aldar — og aftur var á ferð- inni áætlun sem er sögulega merk, bæði hvað varðar umfang og þýðingu. Framkvæmd hennar mundi opna mannkyninu nýja þróunarbraut og möguleika á því að beina athyglinni eingöngu aö skapandi verki. Þess heldur sem heimurinn í dag er orðinn of lítill og brothættur fyrir styrjaldir og ofbeldisstefnu. Það er ekki hægt að bjarga honum og vernda hann, ef menn losa sig ekki í eitt skipti fyriröll viö þann hugsunarhátt, sem öldum saman hefur byggst á því að leyfa styrjaldir og vopnuð átök. Hér eru menn sem gera sér grein fyrir því að enginn getur farió með sigur af hólmi í vígbúnaðarkapphlaup- inu og því slður I kjarnorkustyrjöld. Áframhald slíks kapphlaups í heimin- um og tilfærsla þess út i geiminn, herðir enn frekar á birgðasöfnun og fullkomnun kjarnorkuvopna. Ástandið í heiminum getur orðið slíkt að það sé ekki komið undir skynsemi eða vilja stjórnmálamanna. Það verður gísl her- tæknilegrar rökfræði. Þar af leiðandi getur hvorki kjarn- orkustyrjöld, né heldur undirbúningur fyrir hana, þ.e. vígbúnaðarkapphlaup og vióleitni til aö ná hernaðaryfirburð- um, fært neinum pólitískan ávinning. Leiðin til friðar Allt þetta leiðir til einnar niður- stöðu: í dag er mikilvægara en nokkru sinni fyrr að feta braut nánara og ár- angursríkara samstarfs milli rikis- stjórna, flokka almenningssamtaka og hreyfinga, sem láta sérannt um örlög heimsins, milli allra þjóða i því skynf að koma á allsherjar öryggiskerfi á alþjóðavettvangi. A þinginu voru meginákvæði slíks kerfis mótuö á eftirfarandi hátt: 1. Á hernaðarsviöinu: — að kjarnorkuveldin hafni styrjöld, bæði kjarnorkustyrjöld og hefðbund- inni styrjöld, hvert gegn öðru eða gegn þriðja aðila; — að koma í veg fyrir vígbúnaðar- kapphlaup í geimnum, að hætta öllum tilraunum með kjarnorkuvokpn og eyðileggja slik vopn, svo og efnavopn og hafna smíði annarra gereyðingar- vopna; — að minnka hernaðarstyrk landa verulega og koma honum niður i skyn- samleg mörk og bað skal gert undir eftirliti; — að leysa upp hernaðarbandalög og skal tekið skref i þá átt með því að hafna möguleikanum á að.stækka þau og mynda ný; — að skera niður hernaðarfjárlög á skynsamlegan máta. 2. Á stjórnmálasviðinu — skilyrðislaus viröing á alþjóðavett- vangi fyrir rétti hverrar þjóðar til að velja leiðir og form sjálfstæðrar þró- unar; — réttlát pólitísk lausn alþjóðlegra deilumála og svæðisbundinna átaka; — að gera ráðstafanir, sem miða að því að byggja upp traust milli rikja og skapa áhrifaríka tryggingu gegn því að árás verði gerð á friðhelgi landamæra þeirra; — að gera áhrifaríkar ráðstafanir til að koma í veg fyrir alþjóðlega hryðju- verkastefnu, þar á meðal að geröai séu ráðstafanir til að gæta öryggis i sam- göngum á landi, sjó og lofti. 3. Á efnahagssviðinu: — útiloka öll form mismununar í al- þjóðasamskiptum, hafna stefnu efna- hagsbanna og refsinga ef ekki er mælt með sliku af hálfu samfélags. heimsins; — leita sameiginlega að leiðum til að leysa skuldavandann; — að koma á nýju efnahagskerfi í heiminum, sem tryggir jafnt efnahags- öryggi allra landa; — móta reglur til aö nýta hluta þess fjármagns, sem losnar í kjölfar niður- skurðar hernaðarfjárlaga í þágu heimssamfélagsins, fyrst og fremst þjóðanna í þróunarlöndunum; — samræma aðgerðir við rannsóknir og nýtingu geimsins í þágu friðar og vinna að því að leysa heimsvandamál- in sem mannkynið á örlög sin undir; 4. Á sviði mannréttinda — vinna saman að því að dreifa hug- myndum friðar, afvopnunar og al- þjóðaöryggis, auka flóð almennra óvil- hallra upplýsinga og samskipta milli fólks í því skyni að það kynnist, efla anda gagnkvæms skilnings og ein- drægni í samskiptum þeirra á milli; — útrýma þjóðarmorðum, aöskilnað- arstefnu, fasisma og alls kyns formum útilokunar vegna kynþáttar, þjóðernis eða trúar og einnig mismununar á sama grundvelli; — efla alþjóðlega samvinnu við fram- kvæmd pólitiskra, félagslegra og persónulegra réttinda fólks, samfara viröingu fyrir lögum sérhvers lands; — taka ákvaröanir i mannúðlegum og jákvæðum anda þegar um er að ræða endursameiningu fjölskyldna, gifting- ar og stuðla að samskiptum milli fólks og samtaka; — efla og leita nýrra leiða í samvinnu á sviði menningar, lista, vísinda, menntunar og læknisfræði. Á 27. þingi KFS var lögð áhersla á að þessi ákvæði ættu rót sina að rekjatil Stefnuskrár flokksins. Þau væru fyllilega í samræmi við markmið utanríkisstefnu hans. „Með þau að leiðarljósi væri hægt að gera friðsam- lega sambúó að æðstu reglu i sam- skiptum milli ríkja. Aö okkar mati gætu þessar reglur orðið upphafs- punktur og leiðarljós í beinum og skipulögðum viðræðum milli leiðtoga landanna í samfélagi heimsins, bæði tvíhliða viðræðum og fjölhliða," sagði Míkhaíl Gorbatsjov. Þessi orð væru mælt fyrir tveim ár- um. Á þessum tíma hafa leiðtogafund- irnir i Reykjavík og Washington verið hluti af þróun þessarar áætlunar. Og Moskvufundurinn, sem fram undan er, hlýtur að vera eðlilegt framhald, sem viö skulum vona að verði enn eitt tímamótaskref í átt til afvopnunar, friðar og samstarfs i heiminum.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.