Alþýðublaðið - 15.03.1988, Blaðsíða 7
Þriójudagur 15. mars 1988
7
UTLOND
Umsjón:
Ingibjörg
Árnadóttir
Andrej Gromyko hefur ritaö endurminningar sínar. í bók Gromyko segir, aö hún hafi barist fyrir mannréttindum
GROMYKO FÉLL
FYRIR MARILYN
Andrej Gromyko er orðinn 78 ára gamall, þessvegna fyrirgefur eiginkona hans Lidija
Dmitrijevna, honum það að vera einn af mörgum sem féll fyrir töfrum Marilyn Monroe.
Stjórnmálamaöurinn og sá
sem þjónaöi föðurlandi sinu
sem utanrikisráðherra lengur
en nokkur annar, Andrej
Gromyko, hefur birt endur-
minningar sínar. Þar segir
hann á opinskáan hátt frá
kynnum sinum af einræðis-
herranum Josef Stalin,
Franklin D. Roosevelt, for-
seta Bandarikjanna og frægu
fólki eins og Marilyn Monroe
og Charlie Chaplin.
I lok verksins sem er gefið
út í tveimur bindum, og er
um 900 blaðsíður, kemur
Gromyko trúlega alþjóð á
óvart.
Hann lýsir aðdáun sinni á,
og vináttu sinni við Boris
Pasternak, rithöfundinn sem
skrifaði „Dr. Zhivago" ásamt
öðrum verkum. Þetta vekur
undrun vegna þess að Boris
Pasternak og verk hans voru
„bannorð og bannvara" í
Sovétríkjunum um árabil.
Hollráð Stalin
Árið 1939 var Gromyko,
sem þá var ungur maður í
utanríkisþjónustunni, sendur
til Washington sem sendi-
herra Sovétríkjanna. Áður en
hann hélt til Washington, var
hann kallaður á fund Stalin.
Hann vildi fá að vita hvernig
Gromyko gengi að læra
enskuna. „Ég er að basla við
tungumálið“, sagði Gromyko
varlega. Stalin ráðlagði
honum þá, að sækja af og til
kirkju í Bandaríkjunum.
„Prestarnir tala nefnilega
gott enskt mál“, sagði Stalin.
Gromyko segir í bókinni, að
trúlega sé þetta í eina skiptið
sem sovéskur sendimaður
fór ekki eftir ráðleggingum
Stalin. Gromyko leist ekki á
það, að einhver rækist á
hann í kirkju. Ástæðan var sú
að hann var fulltrúi rikis sem
var yfirlýst, trúlaust samfélag
Hann varð þrumulostinn
þegar hann kom til New York
i fyrsta sinn, fannst hún yfir-
þyrmandi. Kaflinn um fyrstu
heimsóknina til New York,
ber yfirskriftina „Babylon
okkar tíma“. Það var eins og
allt og allir, að undanteknum
skýjakljúfunum, væri á iði og
gæfi frá sér einhverjar
drunur, skrifar Gromyko.
Sonur hans Anatolij litli
spurði föður sinn, hvort fólk-
ið ætti virkilega heima í
þessari borg, eða hvort það
væri kannski bara þarna á
daginn!
Engin leyndarmái
Gromyko flettir ekki ofan
af neinum pólitískum leynd-
armálum þegar hann segir frá
mörgum fundum með forset-
um og utanríkisráðherrum
Bandaríkjanna. í þeim málum
eru endurminningarnar frekar
yfirborðskenndar. Aftur á
móti er töluvert um skrýtlur
sem þó byggja á sannleika.
Hann staðfestir til dæmis
gömlu söguna um að hann
hafi beðið Nancy Reagan
forsetafrú, að hvísla orðinu
„friður" i eyra forsetans,
þegar þau færu að sofa á
kvöldin, og segir að hún hafi
raunverulega gert það!
Greinilega heillaður, segir
hann frá kynnum sínum af
Marilyn Monroe, á tveimur og
hálfri blaðsíðu. Hann segir
hana hafa verið filmstjörnu af
fyrstu gráðu, og að hún hafi
við eitthvert tækifæri, setið
nokkra metra frá sovéskri
sendinefnd. „Eftir smástund
kom hún til mín og spurði
mig hvernig ég hefði þaö og
hvort ég segði ekki allt gott.
Það var eins og við værum
gamlir kunningjar, en þetta
var í fyrsta skipti sem við
hittumst", skrifar Gromyko.
Til þess að réttlæta hrifn-
ingu sina á Marilyn Monroe,
virðist honum finnast nauö-
synlegt að finna pólitíska
ástæðu. Hann segir hana
hafa verið „baráttukonu fyrir
mannréttindum". Gromyko
heldur því fram, að Marilyn
Monroe hafi átt vini í háum
pólitískum stöðum og hafi
haft vitneskju um ýmsar upp-
lýsingar um áriðandi mál.
Hann veltir fyrir sér þeirri
sögusögn að Marilyn hafi
ekki framið sjálfsmorð heldur
hafi hún verið myrt. Hann
segir framtíðina skera úr því
hver sannleikurinn sé.
„Pýramída — pygmi“
Gromyko er miskunnarlaus
i lýsingu sinni á forseta
Egyptalands Anwar Sadat,
sem myrtur var árið 1981. Það
var einmitt í stjórnartið Sadat
sem sambandið milli Egypta-
lands og Sovétríkjanna fór
niður í algjört lágmark.
Gromyko lýsir Sadat sem
„pygmi frá skugga pýra-
mídanna". (Pygmiar eru sér-
staklega lágvaxinn kynþáttur
í Afríku.)
Sárafáir leiðtogar erlendra
ríkja voru viöstaddir jarðaför
Sadat, og Gromyko finnst
það bera vott um að Sadat
hafi ekki notið virðingar á
alþjóðlegum vettvangi.
Forsætisráðherrar Vestur-
Þýskalands fá sumir hverjir
harða dóma hjá Gromyko.
Hann virðist ekki hafa verið
aðdáandi Konrad Adenauer,
svo ekki sé meira sagt. Þó
fær Helmut Schmidt ennþá
verri útreið hjá Gromyko.
Hann segir að Schmidt hafi
ekki eingöngu verið sósíal-
demókratískur stjórnmála-
maður, hann hafi einnig verið
prússneskur herforingi með
íhaldssamar skoðanir. Eink-
um virðist það vera afskipti
Schmidt, sem framkvæmdar-
aðila hjá NATO um staðsetn-
ingar meöaldrægra kjarna-
flauga, sem hafa komið illu
blóði í Gromyko.
Willy Brandt aftur á móti,
fær mikið lof fyrir „Austan-
tjalds pólitik" sína og for-
dómalausa línu, gagnvart
Sovétríkjunum og banda-
mönnum þeirra.
Gromyko, sem er þekktur
fyrir að vera harðneskjulegur
og orðhvass maður, fer ekki
dult með það, að hann varð
hrærður þegar fyrrverandi
utanríkisráðherra Vestur-
Þýskalands Walter Scheel, lét
skíra dóttur sína Andrea —
til heiðurs Gromyko.
(Arbeiderbladet.)