Tíminn - 18.11.1967, Blaðsíða 12

12
TÍSVUNN
FÖSTUDAGUR 18. nóvember 1961
Zcmtaklúbbur Akureyrar
Kveðjusending
Mer er þéssi dagur þrálhelgur.
Nú eru liðin hundrað ag sextíu
ár frá fæðingu Jónasar Hall-
grímssonar, hundrað og tíu ár
frá fæðingu paters Jóns Sveins
sonar og tíu ár síðan Zonta-
systur á Ajkiureyri hófu bernsku
heimi'li hans úr lægingu og
gerSf, að helgisetri. Hugkviæmni
þeirra hefur orðið heilladrijúg
og framkyæmdin gengiið með
ágætum. Ýmsir ferðamenn héð
an að sunnan, sem komið hafa
í Nonnahús, eru hrifnir af dvöl
sinni þar, og róma mjög kom-
una þangað.
Eitt sinn var ég starfsmaður
þeirra Zointasystra í Nonna-
húsi, og á ég þaðan dýrmætar
minningar. I húsi paters Jóns
ríkti jafnan hollur andi, og
þar var alit með virðulegum
blæ — jafnvpl ofar öllum skiln
ingi. „Her getur aldrei orðið
hversdagslegt“, sagði gagn
merkur og þekktur gáfumaður
er hann hafði átt þar stuindar-
dvöl. Og ekki spilltu bær
Zontasystur andrúmslofti í
helgisetrinu, allar vel vaxnar
starfi sínu. Virðuleiki þeirra
og alúð_ hverfur mér ekki úr
minni. Ég þakka þeim á þess-
um merkisdegi liðnar samveru
stundir, og óska þeim heilla i
framtíðarstarfi.
16. 11. 1967.
Kolbeinn Kristinsson.
ÖKUMENN!
Látíð stilla í tíma.
HJÓLASTILLINGAR
MÓTORSTILLINGAR
LJÓSASTILLINGAR
Fljdt og örugg þjónusta.
BÍLASKOÐUN
& STILLING
Skúlagötu 32
Sími 13-100
JOHNS-MANVILLE
Glerullareinangrun
Fleirí og fleiri nota Johns-
Manvílle glerullareinangrun-
ma með álpappírnum.
Enda eitt bezta einangrunar-
efnið og jafnframt það
ódýrasta.
Þér greiðið álíka fyrir 4’
J M glerull og 214” frauð-
piast.einangrun og fáið auk
'pess áipappír með.
Hagkvæmir greiðsluskilmálar.
Sendum um land allt. —
M A R I L U
KVEN-PEYSUR
Jafnve' flugfragt borgax sig.
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121. Sími 10600.
! Akureyri:
j Glerárgötu 26. Sómi 21344.
Auglýsið í Tímanum
txB4
Eldhúsiö, sem allar
húsmœöur dreymir um
Hagkvœmni, sfílfegurö
og vönduö vinna á öllu
Skipuleggjum og
gerum yöur fast
verötilboö.
Leitiö upplýsinga.
~rrri i i i
ASJ5 ™
H i 11 PTI 'eB
LAUGAVEQI 133 Blml 117BB
HVERS VEGNA ....
Framhald af bls. 5
minnimáttarkennd. Skóla-
stjóri heimavistarskóla eins í
Danmörku komst að því, að
einn nemenda hans hafði geng
ið í svefni úti í skógi nálægt
skólanum tvær nætur í röð.
Hann hafði verið í náttförum
einum klæða, gengið með op-
in augu, en augsýnilega stein-
sofandi. Skólastjórinn hafði
samiband við fjölskyldu pilts-
in-s, og fékk þær upiplýsingar,
að pilturinn væri haldinn
mi'klu þunglyndi, því að hann
hefði ekki þótt tækur í knatt-
spyrnulið skólans, en knatt-
spyroa væri hans aðaláhuga-
mál. Skólalæknirinn lagði til,
að áhugi drengsins á tennis
yrði vakinn, og það kom í
ljós, að þessi íþróttagrein
hæfði honum mjög vel, og
hann náði brátt fráíbærri leikni
í henni. Hann komst brátt í
úrvalslið skólans í tennis, og
þegar þeim árangri var náð,
haf'ði drengurinn öðlazt and-
legt jafnvægi að nýju.
Það er útlbreiddur misskiln
ingur, að svefngengla saki
aldrei, ef þeir detta eða verða
fyrir slysi. Sannileikurinn er
hins vegar sá, að það kemur
oft fyrir, að svefngenglar slas-
ast hættulega, þegar þeir detta
rekast á eitthvað, og þar fram
eftir götunum.
Það er ein.nig mjög úbreidd
ur misskilningur, að hættulegt
sé að vekja svefngengla.
Aðalrökin fyrir því eru þau,
að þeir verði svo flemtri
slegnir, þegar þeir átta sig á
aðstæðum, að þeir geti misst
vitið, eða eitthvað því um líkt.
Þetta eru gamlar kerlingabæk
ur, sem ekkert mark er tak-
andi á. Þegar svefngenglar'éru
vaktir, eru viðbrögð ' þéirra
ósköp svipuð og hjá öðrum,
sem hastarlega eru vaktir upp
ai værum blundi. Og í raun
og veru ber skylda til að vekja
fólk, sem gengur í svefni, því
það ge.tur heldur betur farið
sér að voða, eins og vitað er,
ef ekki er tekið í taumana.
Auðvitað á aldrei að vekja
svefngengil, sé hann staddur
á hengiflugi, ellegar hafi hann
klifrað upp í tré. eð:i þvi um
lí'kt, að minnsta kosti verður
að gæta ýtrustu varkárni, fum
og fát má ekki eiga sér stað.
Yfirleitt þarf ekki annað en
taka í handlegg svefngengils-
ins, hrista hann og tala ró-
lega til hans til að hann vakni
og geri sér grein fyrir að-
stæðunum.
Yfirleitt eru svefngenglar
fremur rósamir og hættuiaus-
ir, en þó getur brugðið út af
þessu, og vitað er um rnokkra
svefngengla, sem hafa framið
morð. Fyrir nokkrum árum
síðan skaut maður nokkur
eiginkonu sína í svefni. Hann
sagði fyrir rétti og virtist
mjög sorgbitinn, að hann
■ hefði ekki vaknað fyrr en
konan hef'ði legið látin í
blóði sínu margar klukku-
stundir. Kviðdómendur tóku
þetta mátulega trúanlegt fyrst
í stað, en læknar gáfu þann
úrskurð, að þetta gæti vel átt
við rök að styðjast, þar sem
sannað væri, að svefngenglar
gætu framið glæpi eða gert
annan óskunda meðvitundar-
laU'Sir, og þyrf.tu alls ekki að
vakna, enda þótt þeir fremdu
mikinn hávaða. Maðurinn var
sýiknaður.
Það þarf ekki sálarflækjur
eða geysilega örðugleika nil,
— jafn hversdagsilegir athurð
ir og heimiliserjur, geta knú-
ið fólk til að ganga í svefni.
19 ára gömul stúlka átti vanda
til þess að ganga í svefni
nokkrum sinnum í viku hverri
Hún gekk alltaf rakleiðis í
svefnherbergi móður sinnar,
beygði sig niður og kyssti
hana á vangann, og fór siðan
aftur inn í herbergi sitt og
uipip í rúm. Hún hafði galopin
augu, en þegar móðir hennar
yrti á hana og spurði hverju
þetta sœtti, svaraði hún alls
ekki. Sálfræðingur stúlkunnar
komst að raun um að sam-
komulagið milli þeirra
mæðgna hefði verið afleitt að
undanförnu, og þær hefðu
ekki talazt við í marga mán-
uði. Hann dró róttilega þá
ályktun af háttalagi stúlkunn
ar, a'ð innst inni óskaði hún
þess, að allt félli í Ijúfa löð
á heimilinu.
Það er algengara, að börn
gangi í svefni, heldur en full-
orðið fólk. Ótti baraa og sekt-
artilfinning getur orsakað
svefngöngur, þótt ekki sé það
beinlínis algengt. Lögreglu-
þjónn einn í smálbæ í Dan-
mörk-u varð nótt eina var við
derngsnáða, sem gekk um
kjökrandi og hélt á undirskál
með mjólk í. Hann tautaði:
— Fyrirgefðu kisa mig, fyrir-
gefðu, héraa er ég með mjólik
hanida þér. Lögregluþjónninn
sá engan kött og fannst eitt-
hvað athugavert við þetta.
Hann gaf sig á tal við dreng-
inn, en hann sinnti honum
ekki í neinu, heldur starði
stjörfum augum fram fyrir
sig. Löareglulþjónninn áttaði
■ sig á því, að drengurinn gekk
í svefni, og vakti hann gæti-
lega og keyrði hann heim, en
það kom upp úr kafinu, að
drengurinn hafði gengið með
undirskálina meira en kíló-
meters vegalengd. Foreldrar
drengsins urðu sem steini lost
in yfir þessu, því að þetta
háfði aldrei kopiið fyrrr áður.
’ Nofckru síðár ehdúrtók þetta
sig á alveg sama hátt, en for-
eldrarnir urðu þess varir og
náðu í hann. Þegar þetta
vildi til í þriðja skiptið fóru
þau með drenginn jtil læknis.
Jafns'kjótt og hann haðfi unn
ið traust drengsins, fékk hann
skýringu á þessu atferli hans.
Það kom upp . úr kafinu, að
drengurinn hafði í ógáti drep
ið kött með smábyssu, sem
hann hafði fengiö í afmælis-
gjöf. Hann hafði grafið kött-
inn, en fleygt byssunini, en á
hverri nóttu hafði hann
dreymt köttinn. Drengnum
leið strax miklu betur, þegar
hann hafði létt á sér, og smám
saman róaðist hann og gekk
ekki oftar í svef ni.
Það liggja margar fleiri or-
saikir fyrir því, að börn ganga
í svefni, til að mynda myrk-
fælni, innilokunarkennd, skort
ur á aðlögunarhæfni, ýmis kon
ar vonbrigði og margt margt
fleira. Ekki er mikil hætta á,
að börn, sem í flestu tilliti
eru heiílbrigð og í sálrænu
jafnvægi, verði haldin þessari
áráttu til frambúðar. þótt
það komi fyrir einu sinni eða
tvisvar vegna sérstakra at-
vika. En ef þetta verður að
áráttu, og kemur fyrir oft og
reglulega, er það _ greinilegt
merki um, að bannið sé ekki
í sálrænu jafnvægi, og þá er
ekki annað að gera en leita
læknis
En yfirleitt geta foreldrar
leyst málið, ef þeir taka það
réttum tökum, og fara ekki
• sjálfir úr jafnvægi fyrir bragð-
ið. Þaö á að tala rólega um
þetta við börnin, reyna að fá
það til að láta uppi ástœðuna
fyrir því, sem þau hrjáir. For-
eldrar mega ekki láta sem
þetta sé eitthvað hræðilegt,
sem verði að draga dul á, á
þann hátt er ekki haegt að
gera barninu úrlausn.
( Þýtt og endursagt).
MINNING
Framhald af bls. 6.
Sjó stundaði Einar lengi fram-
an af á árabátum, en síðari ár-
in á opnum vélbát. Oft þurfti
langt að sækja á mi'ðin og vinnu-
dagur var langur og erfiður. Mest
an hluta ævi sinnar var Einar
fatlaður á fæti og oft þjáður af
jþrautum í fætinum. Aldrei varð
þess þó vart, að hann drægi af
sér við vinnu, og þaðan af síð-
ur að hann kvartaði um lasleika.
Hann var alia tíð farsæll for-
maður og aflasæll, og mér er
ekki kunnugt um. að honum hafi
nokkru sinni hlekkzt á íróðri.
Við sunnanverða Austfirði eru
straumar harðir, þokur tíöar og
veður ótrygig. Það var ekki heigl-
um hent að leggja í róður í
svarta þobu, sigla marga klukku-
tsíma út fyrir yztu nes, láta reka
daglangt við handfæraveiðar og
ná svo landi á réttum stað. Mér
er til efs, að margir hinna lœrðu
sjóstj órnarmanna lékju slíkt eft-
ir nú í dag án nokkurra sigl-
ingatækja annarra en ólei'ðrétts
áttavita og heillbrigðrar skyn-
semi. En austfirzku sjómennirn-
ir á fyrstu áratugum þessarar
aldar lærðu af lamgri reynslu að
átta, sig á veðri, vindi og sjó-
lagi, fylgjast með faHaskiptum
og meta straumhraða. Með Ein-
ari á Ekru er fallinn í valinn
einn slíkra kiU'nnáttumanna.
Ég, sem þetta rita, átti því
láni að fagna á mínum unglings-
árum, að vera eitt sumar sjó-
maður hjá Einari. í minningunni
er einstaklega bjart yfir þessu
sumri. Ég get vart hugsað mér
betri vinnuskóla fyrir ungling,
en vera í skiprúmi hjá homum.
Hanm umgekkst unglinga með
mærgætni og hlýleik. Hann var
(þéim sem öðrum til fyrirmyndar
um tillitsseimi, fágaða framkomu
og vanda® orðbragð. Hann hafði
megna ó'beit á illu umtali og
ruddaskap. Á bátnum hjá Einari
riikti ávaillt glaðværð og gott
sa'mkomulag. Hann kunni þá list,
að stjórna öðrum án þess að vera
valdsmannsleg'Ur eða fráhrind-
andi. Hjá honum urðu því flest
stö:f sem leikur, og voru þó af-
köstin ekkert minni fyrir það.
Á uppvaxtarárum Einars áttu
fátæk ungmenni þess lítinn kost
að afla sér menntunar, sízt þeir,
sem ólust upp hjá vandalausum.
Eins og nœrri má geta, varð lít-
ið urn skólanám hjá Einari, enda
þótt hann hefði til þess mikla.
löng'un og góða hæfileika. Hann
lærði a® skrifa eftir forskriftum'
ýmissa manna, sem voru honum
samtíða, og síðan æfði hann sig
eftir gömlum sendibréfum. Hann
skriíaði sérkennilega en stílfal-
lega rithönd og gott mál ritaði
'hann og talaði. Hann var vel að
sér í fornsögunum, enda hafði
ihann verið látinn lesa upphátt
úr fslendi'ngasögunum, þegar
hann var drengur. Hann var
mjög góður upplesari.
Einar var meðalmaður á hæð,
sviphreinn og eygður vel. Hann
var greindur maður og sikýr í
hugsun. Framikoma hans ein-
kenndist af prúðmennsku, jafn-
lyndi og einstakri hlýju. Hann
var æðrulaus og grandvar svo af
bar, hafði næma kímmgáfu og
sagði einstaklega skemmtilega frá
ŒCímni hans var þó ávallt laus
við græzku eða biturleik. Enga
átti hann sér óvildarmenn og
lagði ætáð gott til mála. Sem
heimilisfaðir var hann frábær og
börnum sínum sönn fyrirmynd.
Harnn var um flest sannkallaður
igæfumaður. Ævikvöld sitt naut
hann líka hlýju og ástríkis i
sfcjóli konu sinnar, baraa og
barnabarna. Við, sem kynntumst
honum munum ávallt minnast
hans með vinðingu.
Unnsteinn Stefánsson.