Alþýðublaðið - 30.11.1988, Blaðsíða 8

MOUILMII
Miðvikudagur 30. nóvember 1988
ENN-ARNO SILLARI
AÐALRITARIEISTNESKA KOMMÚNISTAFLOKKSINS í TALLINN:
SEGI AF MÉR EF NIOSKVA
BEITIR OKKUR FORRÆÐI
Telur að perestrojkan sé óafturkrœf og að ekkert fái stöðvað umbótastefnuna í Eistlandi
Enn-Arno Sillari á skrifstofu sinni i Tallinn: „Eistland undirbýr sig undir
að verða fullvalda þjóð og sjálfstæð og óháð í efnahagslegu tilliti. Aukin
miðstýring frá Moskvu myndi binda end0 á þann draum.“ A-mynd/IM
Eistlendingar meö kröfuspjöld fyrir framan þinghöllina í Tallinn hinn
öriagarika dag 16. nóvember sl. þegar þjóðþingið samþykkti með yfir-
gnæfandi meirihluta aö hafna breytingartillögum Gorbatsjovs á stjórn-
arskrá Sovétríkjanna og samþykkti ennfremur veigamiklar breytingar á
stjórnarskrá Eistlands. A-mynd/IM
Enn-Arno Sillari er aóalrit-
ari kommúnistaflokksins í
Tallinn, höfuðborgar Eist-
lands. Alþýðublaðið hitti
hann fyrr í mánuðinum í aðal-
bækistöðvum kommúnsita-
flokksins í Tallinn.
Kommúnistaflokkur Eist-
lands hefur vakið heims-
athygli fyrir að styðja kröfur
almennings í Eistlandi og
Þjóðfylkingarinnar um aukið
sjálfstæði landsins í innri
málum og gengið mun lengra
í að hagnýta sér umbóta-
stefnu Gorbatsjovs — pere-
strojkuna — í frjálsræöis- og
lýöræðisátt en kommúnista-
flokkarnir í öðrum lýðveldum
Sovétríkjanna.
SKILNINGUR ADALATRIÐIÐ
— Hver telur þú aö við-
brögð Æðsta ráðsins i
Moskvu verði við kröfum
Eistlands um aukið sjálfræði
i i.nnri málum?
„Ég er bjartsýnn. Eistland er
eitt af lýðveldum Sovétríkj-
anna. Og reynslan sýnir að
álit lýðveldanna er tekið til
greina i Æðsta ráðinu. Auð-
vitað væri það barnaskaþur
að ætla, að allt sem var rætt
og samþykkt á þjóðþingi
Eistlands þ. 16. nóvember sl.
yrði samþykkt í Æðsta ráðinu
f Moskvu. Ég er bjartsýnn
vegna þess að miðstjórn
kommúnistaflokksins f
Moskvu hefur rætt hugsan-
legar breytingar á stjórnar-
skránni og lagt á það áherslu
að tekið yrði tillit til þeirra
athugasemda sem kynnu að
koma frá þjóðþingum lýð-
velda Sovétríkjanna, þar á
meðal frá Eistlandi.
Eistland hefur mikla sér-
stöðu og er að öllu leyti
öðruvísi en hin lýðveldi
Sovétrfkjanna. Vandinn snýst
um kröfur lýðvelda að vera
fullvalda. Það er ekki æski-
legt að Moskva troði á rétti
lýðvetda. Og það er sjálfgefið
að kosningakerfinu verði
breytt í Eistlandi og að fólkið
í landinu komi fram með til-
lögur um nýtt kosninga-
kerfi.“
— Þarf Eistland ekki
stuðning fjögurra eða fimm
lýðvelda í Sovétrikjunum svo
að Æðsta ráðið hlusti á kröf-
ur þeirra?
„Hvert lýðveldi verður að
ákveða sín eigin málefni.
Eistland hefur ekki hug á að
taka ákvarðanir fyrir önnur
lýðveldi og ætlast ekki til
þess að önnur lýðveldi bregð-
ist á sérstakan hátt við tillög-
um Eistlands til Æðsta ráðs-
ins í Moskvu. Vandinn felst
ekki f stuðningi heldur skiln-
ingi á hugmyndum og tillög-
um Eistlands."
— Hvert er samband
kommúnistaflokksins í Eist-
landi og Þjóðfylkingarinnar?
„Ég myndi segja að sam-
band þeirra sé eðlilegt milli
flokks og hreyfingar sem
hafa forystu í málefnum þjóð-
ar. Fólkið sem safnaðist sam-
an fyrir framan þinghöllina þ.
16. nóvember sl. þegar þing
Eistlands hafnaði breytinga-
tillögum Gorbatsjovs, bar
skilti og kröfuspjöld þar sem
meðal annars voru á ritaðar
stuðningsyfirlýsingar við
kommúnistaflokkinn í Eist-
landi og helstu leiðtoga
hans. í huga alþýðunnar og
fjöldahreyfingarinnar í Eist-
landi vinnur flokkurinn og
Þjóðfylkingin að sömu mark-
miðum.“
AUKIN MIÐSTÝRING BINDI
ENDA Á LÝÐRÆÐISÞRÓUNINA
— Á sama tima og um-
bótastefna Gorbatsjovs
Sovétleiðtoga — perestrojk-
an — boðar aukið lýðræöi og
valddreifingu, eru breytinga-
tillögur hans á stjórnar-
skránni túlkaðar sem skerð-
ing lýðræðis og aukin mið-
stýring frá Moskvu. Er ekki
þversögn þarna á ferðinni?
„Þegar við lásum uppkast-
ið að breytingartillögum
Gorbatsjovs leið okkur
nákvæmlega þannig; okkur
fannst um þversögn að ræða.
Ég trúi hins vegar á orð Vikt-
or Chebrikovs, (formaður
stjórnmálaráðs kommúnista-
flokksins í Sovétríkjunum,
fyrrum yfirmaður KGB og ná-
inn samstarfsmaður Gorbat-
sjovs) sem hingað kom fyrir
nokkrum dögum til að út-
skýra hugmyndir Gorbat-
sjovs, að þeir menn sem
skrifuðu uppkastið að breyt-
ingatillögunum við stjórnar-
skránna hefðu alls ekki haft
það að sjónarmiði að auka
miðstýringuna frá Moskvu.
Ef við höfum í huga sam-
þykktir 19. flokksþingsins í
sumar, þá kemur það fram í
ályktunum þingsins að
minnka beri miðstýringu og
auka valddreifingu í flokkn-
um og í valdakerfi Sovétrikj-
anna. Og þetta er afar mikil-
væg ályktun fyrir Eistland
sem nú undirbýr sig að verða
fullvalda þjóð og sjálfstæð
og óháð í efnahagslegu tilliti.
Aukin miðstýring myndi
binda enda á þann draum."
— Ef miðstýring á sér
stað engu að síður?
„Þá munum við bregðast
mjög harkalega við því. Ég
finn það á hug alþýðunnar i
landinu að aukin miðstýring
frá Moskvu myndi kalla á
geysilega sterk viðbrögð."
BREYTINGAR Á
STJÓRNARSKRÁNNI
— Þú og flestallir þing-
menn Eistlands hafið sam-
þykkt breytingar á einstökum
greinum stjórnarskrár lands-
ins sem gerir hana i mörgum
ákvæðum æðri stjórnarskrá
Sovétríkjanna?
Sallari hlær: „Eistlendingar
eru mjög yfirveguð og æðru-
laus þjóð. Þeir eru einnig
raunsæir, og þótt einstaka
breytingar hafi verið gerðar á
stjórnarskrá Eistlands, hef ég
enn ekki séð nein merki þess
að stjórnarskrá landsins hafi
verið gerð æðri stjórnarskrá
Sovétríkjanna eða að stjórn
Eistlands telji sig yfir mið-
stjórn sovéska kommúnista-
flokksins hafin. Við höfum
breytt 74. grein stjórnarskrá
Eistlands á þann veg, að í
vissum tilfellum geta yfirvöld
landsins hafnað eða frestað
framkvæmd á ýmsum lögum
sem samþykkt eru í Sovétríkj-
unum og Æðsta ráð Eist-
lands er ósátt við. Lög sem
samþykkt eru í Æðsta ráði
Sovétríkjanna verða að lögum
í Eistlandi eftir að Æðsta ráð-
ið í Eistlandi hefur fjallað um
þau og samþykkt þau. Æðsta
ráðið í Eistlandi getur nú
neitað að samþykkja lög frá
Moskvu, ef þau lög ganga í
berhögg við stjórnarskrá eða
lög Eistlands. Ennfremur höf-
um við gert breytingar á 4.
grein laga Eistlands, þar
sem nú er kveðið á um, að
landið, jarðefpi þess, skógar
og aðrar náttúruauölindir
skuli vera ótviræð eign lýð-
veldisins. í stjórnarskrá
Sovétríkjanna er hins vegar
kveðið á um að land, jarðefni,
vatn og skógar lýðveldanna
séu eign allrar sovésku þjóð-
arinnar en ekki einstakra lýð-
velda.“
PERESTROJKAN MISMUNANDI
EFTIR LÝDVELDUM
— Þama stangast á
stjórnarskrá Eistlands og
stjórnarskrá Sovétríkjanna.
Munu ráðamenn í Moskvu
ekki bregðast hart við þess-
um breytingum sem þið hafið
gert á stjórnarskrá ykkar?
Hafið þið ekki farið einfald-
lega of hratt í sakirnar?
„Ef þetta væri perestrojka
númer tvö, þá gæti ég talað
af reynslu. En það get ég
ekki, þar sem þetta er í fyrsta
skipti sem við upplifum um-
bótastefnu í anda pere-
strojku. Fjölmargir í öðrum
lýðveldum Sovétríkjanna
spyrja mig: Hvað er aö gerast
i Eistlandi og í hinum Eystra-
saltslöndunum? Og ég svara
einfaldlega: Perestrojka! Ég
er sannfærður um, að pere-
strojkan getur ekki verið eins
i öllum lýðveldum vegna mis-
munandi sögu, menningu og
stjórnmálalegra og félags-
legra hefða lýðveldanna.
Eflaust mun umbótastefn-
an ganga líkt fyrir sig í mörg-
um lýðveldum eins og í Eist-
landi og ég er sannfærður
um að perestrojkan verði enn
átakameiri og róstursamari í
sumum lýðveldum en í Eist-
landi. Þaö er vegna þess að
perestrojkan er bylting. Það
takast á tvö andstæð öfl; þau
sem vilja halda I stöðnunina
og þau sem vilja framþróun
og umbætur. Þessi átök eru
stríð um hugi fólksins."
ENGINN GETUR STÖÐVAÐ
PERESTROJKUNA
— Þannig að þú hefur
fulla trú á því að perestrojkan
gangi upp í Eistlandi?
„Við munum halda áfram
umbótastefnunni hvað sem
hver segir. Það getur enginn
stöðvað perestrojkuna. Hver
ætlar að gefa þá skipun að
perestrojkan í Eistlandi sé
bönnuð? Perestrojkan er
óafturkræf; það er ekki hægt
aö snúa við á braut umbóta-
stefnunnar úr því sem komið
er. Auðvitað verður brautin
þyrnum stráð. En lífið erallt-
af erfitt. Það er ekkert líf án
erfiðleika. Viö föllum, rísum
uþþ aftur og höldum áfram
göngu okkar uns við hrösum
á nýjan leik, stöndum aftur
uþp og svo koll af kolli.“
— En hvað gerist ef
Moskva virðir að vettugi allar
ykkar samþykktir?
„Þingmenn Eistlands ríg-
halda ekki í stóla sína. Ef
slfkt gerist mun ég persónu-
lega segja af mér þing-
mennsku og öllum skyldu-
störfum fyrir flokkinn," segir
Enn- Arno Sillari, aðalritari
kommúnistaflokksins í Tall-
inn við Alþýðublaðið.
ALÞÝÐUDLADID
í TALLINN^
^ 'F R
Ingólfur Margeirsson ^
skrifar |