Alþýðublaðið - 07.04.1989, Blaðsíða 5

Föstudagur 7. apríl 1989
5
takar hafa á fáum árum aukist svo
að umfangi að þeir eru nú á meðal
stærstu fyrirtækja landsins.
Heræfingin sem nú er hvað
mest rætt um er því aðeins einn
angi af stórauknu umfangi varn-
arliðsins og ráðstöfunum til efl-
ingar varnar- og eftirlitsgetu þess
hér á landi. Þessi æfing eins og
fyrrnefndar framkvæmdir og
ákvarðanir bera því ótvírætt vitni
að verið er að búa landið undir
möguleg stórátök: Öflugri vélar,
styrkt skýli, styrkt stjórnstöð,
auknar eldsneytisbirgðir, fjölgun
ratsjárstöðva og svo framvegis.
Því er staðfastlega neitað að eðli
starfseminnar hafi breyst við
þessar ákvarðanir, en sem fyrr sé
fyrst og síðast um eftirlitshlutverk
að ræða.einungis sé verið að g<;ra
varnarliðið betra I þvi hlutverki.
Við ræddum þessi mál við Albert
Jónsson i Öryggismáladeild og
birtist viðtalið hér á opnunni.
ein sveit sem hefur meðal sinna
verkefna að fara hingað og gert
ráð fyrir því, en hún kynni þó að
verða send annað og yrði þá að
kalla til einhverjar aðrar sveitir úr
fastahernum eða senda varaliðið
strax. Þetta er stórfylki um 3 þús-
und manna sem hefur aðsetur í
Californiu, en í varaliðinu sem
kemur frá Massachusettes eru um
4 þúsund manns.“
— Þetta gera 7 þúsund manns
og fyrir eru yfir 3 þúsund her-
menn. Er þá reiknað með 10 þús-
und manna herliði hér á
hættutimum?
„Meiningin er sú, að ef talið
væri nauðsynlegt á hættutíma að
senda hingað landhersveitir með
skjótum hætti og áður en forset-
inn hefði tekið ákvörðun um
neyðarástand, þá kæmi fastaher-
inn hingað fyrst en síðan, ef
hættutíminn þróaðist þannig að
neyðarástandi væri lýst yfir, kæmi
varaliðið og tæki við af fastahern-
um. Það gæti tekið 2-3 vikur eða
skemmri tíma eftir atvikum. Sú
staða gæti einnig komið upp að
fastasveitirnar yrðu ekki nauð-
synlegar, t.d. gæti aðdragandinn
allur orðið það langur að þær
kæmu aldrei, heldur aðeins vara-
liðið“.
— Hvað er nánar tiltekið verið
að æfa, er gert ráð fyrir vörnum
gegn innrás?
„Nei, það er síst verið að æfa
varnir gegn innrás. Innrás er talin
fjarlægur möguleiki, sem þó er
ekki útilokaður. Sovétríkin eru
langt í burtu. Til að koma hingað
liði, hernema landið og halda því
þyrftu Sovétmenn að sigra Atl-
antshafsflota NATO og geta var-
ist árásum flugvéla frá Skotlandi
og öðrum stöðum.“
— Hvað er þá talinn helsta
ógnin sem þyrfti að verjast?
„Aðrir möguleikar væru auð-
vitað loftárásir, sem yrðu einnig
mikið hættuspil fyrir Sovétrikin,
þar sem flugvélar þeirra yrðu að
fara i gegnum svo öflugar varnir,
ef áætlanir um liðsauka til íslands
og þar með fjölgun flugvéla hefði
verið hrundið í framkvæmd. Auk
þess sem gera mætti ráð fyrir því
að flugvélamóðurskip væru i ná-
munda við landið."
— Núerekkibaragertráðfyr-
ir innrás eða loftárás. Þaö er einn-
ig gert ráð fyrir nokkrum átökum
á landi ekki satt?
„Landhersveitirnar eiga að
verja fyrst og fremst herstöðina
og aðra mikilvæga staði gegn
hugsanlegum árásum Sovéskra
skemmdaverkaflokka. í Sovéska
hernum eru svo kallaðar
„Spetznaz-sveitir". Það er talið að
það sé hugsanlegt, sérstaklega ef
landherssveitirnar væru ekki
komnar hingað, að Sovétmenn
myndu í átökum reyna að koma
hingað til lands skemmdaverka-
sveitum sem myndu auðvitað ekki
geta tortímt herstöðinni, en gætu
unnið þar skemmdaverk sem í það
minnsta gætu tafið og truflað
starfsemi stöðvarinnar. Ef t.d.
væri talið að - Spetznaz-sveitir
væru einhversstaðar í nágrenninu,
sem m.a. væru búnar vopnum til
að granda flugvélum, þá væri
hættulegt að senda flugvélar á
loft frá Keflavíkurflugvelli þar til
komið væri í veg fyrir þá ógn.“
— Hvað þarf að gerast til þess
að farið yrðl að fjölga mannskap
og búnaöi á þennan hátt?
„Það yrðu alls kyns skipulags-
legar kringumstæður og atburða-
rásir sem of flókið mál væri að
fara út í. ( grundvallaratriðum er
miðað við að á hættutímum, áður
en átök hæfust, yrði viðbúnaður
herstöðvarinnar efldur verulega,
til að fæla frá árás á landið."
— En hvað gerist þá ef átök
eru hafin?
„Það er annar handleggur, því
þá fer atburðarrás átakanna að
skipta svo miklu máli. Við getum
t.d. gefið okkur að Atlantshafs-
flotinn færi halloka í norðurhöf-
um og að Atlantshafsbandalagið
færi halloka í Noregi, þá ykjust
auðvitað möguleikar Sovétmanna
á þvi að gera árás á ísland eða
Keflavíkurherstöðina og i versta
tilfelli ykjust möguieikar þeirra á
því að hernema landið. Þegar tal-
að er um átökin sjálf er verið að
tala um atburðarrás sem er svo
hlaðin óvissu að það er útilokað
að ganga út frá einhverju sér-
stöku. Eg hef hér einkum rætt um
kringumstæður á hættutimum
fyrir átök eða við upphaf átaka.
Þróun þeirra gæti síðan auðvitað
breytt mörgu.“
FRIÐRIK ÞÓR
GUOMUKlDSSON