Alþýðublaðið - 08.04.1989, Blaðsíða 5

Laugardagur 8. apríl 1989
5
ÞÁ SKALTU BARA PRÓFA
íslenska óperan frumsýndi fyrir viku
Brúðkaup Fígarós eftir Mozart og Da
Ponte, upp úr samnefndu leikriti
Beaumarchais frá 1784.
„Svona verk vill maður fá vel flutt. Að vísu er viðmiðunin vægast sagt ógnvekjandi fyrir litið islenskt þjóöfé-
lag ... Það er óhætt aö mæla meö þessari sýningu. Hún læknar efahyggju beint í æö. Prófaðu!“ segir Rik-
aröur Örn Pálsson, tónlistargagnrýnandi Alþýðublaðsins, meðal annars í grein sinni.i.
„Fígaró" er meistaraverk. E.t.v.
bezta ítalska „búffa“ — eða gam-
anópera tónsögunnar, og ofarlega
á topp tíu-lista óperuunnenda í
tvær aldir. Enda hvað ætti svosum
að trekkja betur en ómótstæðileg
blanda af laufléttum ærslum,
perlufesti af arium sem loða við
minnið líkt og hunang, glitrandi
hljómsveit og mögnuðum hóp-
söng, þegar ofan á allt bætist
galdur varanleikans? Mann lang-
ar strax að heyra stykkið aftur —
og aftur einu sinni enn.
Hinn varla þrítugi Wolfgang
Amadé kunni óneitanlega tökin á
„Kenner und Liebhaber“ eftir
reynslu undangenginna æsku-
ópera, er enduðu á Brottnáminu
úr kvennabúrinu (1781). Hann sá
um þarfir lærðra sem leikra ein-
faldlega með því að skrifa fyrir
hvoratveggju. Hvargetur sterkari
„formúlu" í músík en röð af
dúndursmellum með þeim ósköp-
um samin, að sífellt koma ný
atriði í Ijós við hverja endur-
heyrn? Það hefði mátt handjárna
Fenrisúlfinn með jafnmjúkum og
jafnmögnuðum ráðum. Hljóm-
sveitarstjóri ÍÓ líkti styrkleika
áhrifanna við eiturlyf. Ég lái hon-
um ekki.
Svona verk vill maður fá vel
flutt. Að vísu er viðmiðunin væg-
ast sagt ógnvekjandi fyrir lítið ís-
lenzkt óperufélag. Fjöldi framúr-
skarandi uppfærslna og hljóm-
plötuútgáfna af Fígaró er mikill.
Hérlendir leikhúsgestir ganga inn
um dyr með kliðinn af túlkun Te
Kanawa, von Stade og álíka stór-
stjarna í eyrunum og ætlast til að
fá að heyra annað eins, vitandi að
það er ekki hægt.
Auðvitað. Kiri, Placido, LSO
og allt þetta lið er einhversstaðar
úti í löndum, ekki hér. Sambæri-
legt apparat mundi kosta aðskilj-
anleg prósent af vergri þjóðar-
framleiðslu okkar. Til að byrja
með vantar sjö—fjórtánhundruð
milljónir í viðunandi óperuhús —
jafnvel þótt það snúist ekki . . .
Maður ætti að vera farinn að
þekkja aðstæðurnar og leggjast í
skilyrta naflaskoðandi sjálfs-
ánægju yfir því að við yfirhöfuð
skulum láta okkur detta í hug að
bjástra við svonalagað í stað þess
að einbeita okkur að þorskveið-
um og öðru sem við ráðum við.
Og menningarneytandinn skrúfar
ósjálfrátt niður fyrir væntingar
og fer að miða við fólksfjölda.
Það er því meiriháttar sjokk að
labba inn í Gamla bíó og upp-
götva, að maður getur alltíeinu
leyft sér þann munað að miða við
eilífan stormbeljandann erlendis,
sem svo sjaldan nær að rjúfa æð-
ardúnalognið hér á klakanum.
Við getum alltíeinu hætt að miða
við þann marglúna paternoster,
fólksfjöldann, og skellt okkur
beint við hlið nágrannalandanna í
suðri. Það þarf ekkert local boy-
dekur hér. Það er meira í boði.
Sýningin er útflutningshæf.
Á köflum greip maður andann
á lofti. Það byrjaði þegar í for-
leiknum. Upphafsstefið, sem iðar
pianissimo eins og kappsfull hús-
fluga, er erkidæmi óperubók-
menntanna um eftirvæntingar-
sköpun. Spilurum gefst enginn
tími til að hita sig upp í ró og
næði, öðru nær. Þeir þurfa að
halda á öllu sínu frá fyrstu nótu.
Og viti menn — þetta hljómaði
eins og á alvöru sinfóníutónleik-
um. Enginn skjögrandi leikhús-
hljómsveitarbragur hér, þökk sé
Mr. Anthony Hose, sem gaf inn
og í með eldmóði og nákvæmni
frá byrjun til enda, rífandi allt
með sér. Tempó, tempó, tempó.
Hinum brezka maestró hefur tek-
izt að gæða þurslund okkar suð-
rænni snerpu. Það lá við, að mað-
ur gleymdi augnayndinu af frá-
bærum búningum og leiktjöldum
út af high fidelityinu neðan úr
hljómsveitargryfju. Það tæki
aldrei enda, ef farið yrði út í til-
greiningu smáatriða í jafnviða-
miklu verki, en þó hefði fagottið
mátt berast betur út í sal, einkum
er leikið er staccato.
Kór íslensku óperunnar er góð-
ur og gegnir furðu, að jafnmikið
skuli fást úr aðeins 12 hræðum.
Hreyfingar hans og einsöngvar-
anna voru hraðar og hnitmiðaðar
og ágætur vitnisburður um færni
leikstjórans, Þórhildar Þorleifs-
dóttur. Dansinn í hinum kostu-
lega menúett, þar sem Mozart
skreppur vísvitandi 50 ár aftur í
tíma, var skemmtilegur, og yfir-
leitt mörg tiltæki bráðfyndin, sem
of langt yrði upp að telja. Samspil
hreyfinga, Ijósa, búninga og leik-
tjalda gekk upp í eftirminnilega
heild, er minnti á e.k. jónsmessu-
næturdraum frá rókokótíma,
leiftrandi kviksjá í bleikum og
gljábláum aðallitum.
Einsöngvararnir eru einatt þeir
sem mest lenda milli tanna leik-
húsgesta, og við hæfi að enda á
þeirra framlagi. John Speight sá
um titilhlutverkið. Verandi tón-
smiður sjálfur ætti hann öðrum
einsöngvurum fremur að skilja
hugsun Mozarts sem kompónista.
Víst er túlkun Johns lifleg, og
sjónrænt séð vel af hendi leyst. En
röddin er fulllitil fyrir safaríkar
ariur einsog Si vuol ballare og
Non piu andrai.
Kristinn Signtundsson söng
Almavíva greifa með glæsibrag,
eins og við mátti búast. Það hefði
ekki verið slor að heyra hann sem
Fígaró. Einkennilegt, að bari-
tónaekla skuli vera svo mikil, að
ekki skuli finnast jafningi Krist-
ins í öðru aðalkarlhlutverkinu.
Sigrún Hjálmtýsdóttir söng
súbrettuhlutverkið, Súsönnu
þjónustu, af krafti og gáska.
Maður getur varla beðið eftir að
heyra hana takast á við nætur-
drottninguna í Töfraflautunni.
Hér er rétta röddin í það. Auðvit-
að þolir Sigrún vel meiri reynslu,
en frammistaða hennar i krefj-
andi spintórullu Súsönnu er
meiriháttar áfangi.
Segja má, að ÍÓ hafi teflt djarf-
lega með því að láta debútant í
stórt hlutverk hirðsveinsins Kerú-
bínós. En Hrafnhildur Guð-
mundsdóttir stóð sig undravel
miðað við þessar taugatrekkjandi
aðstæður. Röddin er tær og furðu
þroskuð, og söngurinn var hreinn,
sem er lygilega óalgengt. Hví í
ósköpunum uppgötvaðist þetta
efni ekki 10—15 árum fyrr?
Prímadonna íslensku óperunn-
ar, Ólöf K. Harðardóttir, túlkaði
greifafrúna af fágun og tíginni
innlifun. Leikræn tjáning hennar
hýtur sín vel á sviði, hlutverkið er
sem skapað fyrir hana að öllu
leyti nema einu: víbratóið er í
stærra lagi. Ólöf hefur það mik-
inn raddstyrk afgangs, að hún
getur leyft sér að draga úr val-
kyrjutitringnum, sem veldur „of
mörgum (auka-)nótum“, eins og
Jósep II gefði getað sagt með
réttu.
Öll minni hlutverk voru í góð-
um höndum, þar sem einkum
hinn dásamlegi bolmsbassi Viðars
Gunnarssonar stóð uppúr. Svona
rödd, gegnheil og þykk eins og
koppafeiti, fyllir hvaða sal sem er.
Viðar söng reyndar tvö hlutverk
(er aldrei eru á sviði samtímis),
Dr. Bartóló og garðyrkjumann-
inn. Sama fyrirkomulag gilti um
Sigurð Björnsson, er auk Don
Basilíós söngkennara fór með
hlutverk hins þurrpumpulega
dómara, Don Kúrziós, af öryggi
atvinnumanns. Hrönn Hafliða-
dóttir og Sigríður Gröndal voru
ljómandi góðar sent Marsellina
og Barbarína, og gerðu jafnvel
enn meira gagn í hinum stórkost-
legu hópsöngsatriðum en hlut-
verk þeirra gáfu tilefni til.
Sem betur fer virðist hafa verið
lögð mikil áherzla á vandaða út-
færslu þessara flóknu „ensemble"-
atriða i lok hvers þáttar, enda tón-
sköpunarleg þungamiðja verks-
ins. Hinar stórbrotnu (en á ytra
borði fisléttu) söngfléttur sátu
eftir í huganum, ekki sízt fyrir
framúrskarandi góða samvinnu
hljómsveitar og einsöngvara. Mr.
Hose hefur ekki legið á liði sínu
þar.
Það er óhætt að mæla með
þessari sýningu.
Hún læknar efahyggju — beint
í æð. Prófaðu!
— RÖP