Alþýðublaðið - 29.04.1989, Síða 2
2
030; íi'ins iU^ciriSGueJ
Laugardagur 29. apríl 1989
JjmilBIAÐffl
Útgefandi: Blað hf.
FramKvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Auglýsingastjóri: Steen Johansson
Dreifingastjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: ’ Filmur og prent, Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hfSlöumúla 12
Áskriftarslminn er 681866
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö-
MANNGILDI LEITT TIL
HÁSÆTIS
1 ■ maf er óumflýjanlegur einu sinni á ári. Deilur um kaup og kjör
eru aðrar í dag en er fyrstasinni var gengið niður Laugaveginn 1923.
Þá hljóöuðu kröfur jafnaðarmanna: „Framleiðslutæki þjóðareign"
og „Vinnan ein skapar auðinn“. Slagorðin um brauð og vinnu hafa
snúist upp í „réttláta skiptingu þjóðarkökunnar". Kakan sjálf er
löngu bökuð.
Nýgerðir kjarasamningar setja svip sinn á verkalýðsdaginn, og
sem fyrr eru samningar milli aðila vinnumarkaðarins ekki gerðir án
þess að ríkisvaldið komi inn í. Alþýðublaðið birtir i dag viðtal við for-
ystufólk ( samtökum launafólks. Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ
minnir á að velferðarkerf ið sé af rakstur baráttu verkalýðshreyf ingar-
innar og samninga við ríkið. Það sé hins vegar háð (jeim þrýstingi
sem er úti i þjóðfélaginu hvort samningar um félagsleg réttindi
haldist til lengdar. Ögmundur Jónasson formaður BSRB segist full-
viss um ný og breytt viðhorf í þjóðfélaginu í kjölfar þess að frjáls-
hyggjan lenti á flæðiskeri. Samningar BSRB beri vott um bjartsýni
fólks. Sú samstaða sem hafi komið í Ijós staðfesti að fólk líti svo á
að ekki séu eintómar ófærur á leiðinni inn í framtíðarlandið. Og í
framtíðarlandinu þar sem manngildið er leitt til hásætis.
Skilaboð tveggja forystumanna langstærstu verkalýðssamtaka
landsins beinast í tvær áttir. Annars vegar til ríkisstjórnarinnar um
að leiða deilur til lykta með því að stíga frekari skref á velferðar-
braut, og hins vegar til almennings í landinu um að halda vöku
sinni.
Það hafa engin skref verið stigin né áunnin réttindi haldið án vöku
okkar. Sú lýðræðislega skylda hvílir á hverjum og einum að hann
stuðli sjálfur að framgangi þeirra mála sem brýnust eru. Viljum við
aukinn jöfnuð kemur hann ekki af sjálfu sér. Verkalýðsfélög geta
aldrei skrifað upp á réttlæti í eitt skipti fyriröll. Og öll félagsleg rétt-
indi sem ávinnast kosta sitt.
Ríkisstjórnin er ekki allt of vel haldin um þessar mundir. Það er er
ekkert gamanmál að hafaþurft að Ieggja7 milljarðaskattaáþjóðina
til þess að koma ríkisbúskapnum á kjöl eins og stjórnin varð að
gera. Það erauðvelt að dragafram eitt og annað sem væri skemmti-
legra að draga fram úr pússi sínu. Það hefði t.d. verið æskilegra að
taka stærri skref í átt til réttlátara þjóðfélags en við höfum efni á
miðað við aðstæður. Við kæmumst lengra, ef þeir sem í dag greiða
ekki sinn hlut til samfélagsþjónustunnar endurgreiddu gamlar
skuldir — vegna barnanna, vegna aldraðra, vegna sjúkra — og til
allra hinna sem minna mega sín. En sem ekki njóta þeirrar þjónustu
sem ‘jeppakynslóðin" ætti að geta veitt þeim sem minna mega sín
í dag. En því miður, sumir telja það til sérréttinda að greiða ekki
skatta sem þeim ber. „Skattsvikastigið" er það hátt á íslandi, segir
forseti ASÍ í viðtalinu í blaðinu (dag, að við getum ekki nýtt skatta-
kerfið til að ná fram meira réttlæti.
Jón Baldvin formaður Alþýðuflokksins viöurkenndi í eldhúsdag-
sumræðunni í síðastliðinni viku að ríkisstjórnin hefði fram að
þessu einbeitt sér fyrst og fremst að skammtímavandamálum. Þýð-
ingarmikil umbótamál væru á óskalistanum og ríkisstjórnin væri
staðráðin í að snúavörn í sókn. Mörg mikilvæg mál væru áóskalist-
anum, eitt af þeim er samræmd fjölskyldustefna. Jón Baldvin sagði
um hana: „Það er veigamikill þáttur i þeirri viðleitni að festa velferð-
arrfkið í sessi og gera það manneskjulegra. Fjölskyldustefna hlýtur
að taka á þáttum eins og vinnutíma, hlut kvenna á vinnumarkaði,
dagvistun barna, átaki við byggingu félagslegra íbúða, samræm-
ingu á lífeyrisréttindum aldraöra o.fl.“ Það er viðbúið að verkalýös-
hreyfingin geti á 1. maí skrifað upp á þessi fyrirheit leiðtoga jafnað-
armanna. En til þess að árangur náist verðum við öll að leggjast á
eitt og styðja stjórn til góðra verka.
Alþýðublaðið flytur launþegum bestu kveðjur í tilefni dagsins.
Guðný Þóra Árnasóttir: „Mamma gerði allt til að við systurnar værum
penar og finar.“
EG ER SATT
VIÐ GUÐ OG
l.maí er framundan. Kröfurnar
um bætt kjör eru ekki hinar
sömu. Mörgum svíður þó órétt-
lætiö. „Þetta eru bara öðruvísi
Bjarnarborgir í dag,“ segir Guð-
ný Þóra Árnadóttir, sem ég heim-
sótti í tilefni dagsins.
„Maður heyrði það að pabbi
væri krati. Hann var stoltur af
því, og ég fann það að pabbi naut
þess að vinna fyrir þá sem voru
minni máttar.“
Guðný Þóra er fædd í Reykja-
vík 1915. „Það var afskaplega
gaman að alast upp við Laugaveg-
inn og þægilegt að finna straum
mannlífsins enn í dag á sömu
slóðum.“
Penar og fínar
Enn í dag er hún sami jafn-
réttissinninn og þegar hún var að
hjálpa pabba sínum. Guðný
minnist þess t.d. er pabbi hennar
var að skrapa sér aukavinnu. Einu
sinni aðstoðaði hún hann er hann
var að steypa yfir leiði í Gamla
kirkjugarðinum við Suðurgötu.
Þetta var um miðja nótt. Faðir
hennar sem var steinsmiður í
Reykjavík varð að vinna langan
vinnudag.
„Mamma gerði allt til að við
systurnar værumpenarogfín-
ar, en hvað átti það fólk að gera
sem bjó við krappari kjör en við.
Ég man t.d. eftir því að ég var send
til fólks sem bjó á Bergstaðastræti
þar sem var moldargólf. Og það
mátti fjölskylda með átta börn
gera sér að góðu. Ég er sannfærð
um að það vantar eitthvað þegar
aðstæður eru svona. Og maður
vorkenndi þeim sem bjuggu í
Bjarnarborg. Maður skilur það
núna hvers konar óréttlæti þetta
var,“ segir Guðný.
Ég er nefnilega krati________
„Mamma nefndi ekki pólitík en
pabbi var mikill jafnaðarmaður.
Ég man eftir því að í kreppunni
var verið að afhenda atvinnuleysi-
smiða. Þetta voru tilkynningar
um vinnu og nákvæmlega sagt frá
hvað hver og einn mátti vinna
Iengi. Pabba fannst óskaplega
leiðinlegt, ef aðrir sem þurftu að
metta fleiri fengu minna skammt-
að en hann.“
— Þetta hafa verið erfiðir tím-
ar en fyrir hverja er barist núna?
„Fólk býr enn við allt of kröpp
kjör. Það eru öðruvísi Bjarnar-
borgir í dag , eða hvað á að kalla
það þegar gamla fólkið hýrist eitt
í kjöllurum í dag? Og hvað er það
annað en misrétti þegar fólk
kemst ekki að í leiguíbúðir eða
þjónustuíbúðir nema þekkja ein-
hvern? Ég var til dæmis spurð að
því þegar ég kom hingað í þessa
dásamlegu leiguíbúð borgarinn-
ar: Hvern þekktir þú? Ég sagði
bara að ég hlyti að hafa rétt á þess-
ari íbúð eftir að hafa lokið mínu
dagsverki," segir Guðný og bætir
við: „Ég er nefnilega krati og það
hljóta allir að vera jafnir.“
Guðný hefur unnið hörðum
höndum um ævina. 1959 skildi
hún við mann sinn, og varð að
berjast til að halda íbúðinni sem
þá var að mestu í skuld. Maðurinn
neitað' að borga meðlag og þar
við sat. Næstu tíu árin vann hún
öllum stundum til að borga af
íbúðinni. Guðný bjó á Suðureyri
um tíma. Þar flakaði hún á dag-
inn og vann við útskipun á nótt-
unni — ein kvenna.
íbúðina eignaðist Guðný.
„Þetta gat gamla konan,“ segir
Guðný stolt. En hún viðurkennir
að brauðstrit sitt hafi byrjað þeg-
ar hún fór að vinna úti, eftir að
hún stóð ein uppi með þrjú börn.
Það elsta reyndar að mestu farið
að heiman.
Ég er sátt við guð og menn
Nú nýtur hún efri áranna í
þægilegri íbúð í Furugerði í
Reykjavík. Fjölskyldumyndirnar
á sínum stað, börnin og barna-
börnin — og pönnukökur bakað-
ar í tilefni viðtals.
Guðný sækir fundi reglulega
hjá gamla verkalýðsfélaginu sínu,
Framsókn. Þar tekur hún í spil.
Og tvisvar í viku er hún í leikfimi
með gamla fólkinu.
Endurminningarnar eru úr
sama umhverfinu. Réttlæti, jöfn-
uður: „Pabbi fylgdi Jóni Bald-
vinssyni að máli og ég æxlaðist
inn í Félag ungra jafnaðarmn-
anna. Við gengum 1. maí í dökk-
bláu pilsi, blárri skyrtu og með
rautt bindi. Allir gátu séð að þar
fóru ungir jafnaðarmenn. En ein-
um af kunningjum okkar fannst
nóg um. „Þú ert foreldrum þinum
til skammar,“ sagði hann, og átti
þá við klæðaburð minn á 1. maí.
Það var víst eintómt íhald í kring-
um mann, þar sem við bjuggum á
Fjölnisveginum."
Að lokum spyr ég hana fyrir
hverju jafnaðarmannaflokkur
eigi að berjast í dag?
„Eru ekki málin hin sömu og
áður, að berjast fyrir rétti þeirra
sem minna mega sín. Margt er vel
gert, þó að mér finnist að margt
megi betur gera. Og eitt skil ég
ekki. Ég er akaflega hrifin af
henni Jóhönnu en mér finnst ein-
kennilegt að konur geti ekki stað-
ið saman í þingsölum.
Sjálf er ég afskaplega ánægð
með mín dagsverk. Ég skulda eng-
um neitt og er sátt við guð og
menn,“ segir Guðný Þóra Árna-
dóttir.
íbúar Garðabæjar og
Bessastaðahrepps
Aöalfundur Rauðakrossdeildar Garöabæj-
ar og Bessastaðahrepps verður haldinn
þann 8. maí kl. 20.00 að Goðatúni 2.
Rk-deild Garðabæjar og Bessastaðahrepps.