Alþýðublaðið - 29.04.1989, Qupperneq 6

6
Laugardagur 29. apríl 1989
Ný viðhorf að kvikna út um allt...
arnar að draga það besta úr for-
tíðinni og leggja það við það sem
hver kynslóð hlýtur að færa fram.
Við skulum vona að við þurfum
aldrei að horfa upp á þá andlegu
stéttaskiptingu sem margar aðrar
þjóðir búa við, og sem eru afleið-
ingar af efnahagslegum ójöfnuði.
Hér er ekki gjá milli valdhafa og
almennings í þeim skilningi sem
gerist víða erlendis. íslendingar
gapa ekki upp í valdið. Flestir
hafa meiri sjálfsvirðingu en svo.
Ásmundur: Ójöfnuður er að
aukast. Með meiri sérhæfingu
eykst sérhyggja, og mannfjöldinn
hefur leitt af sér meiri einangrun.
í Reykjavík eru fjölskyldur með
góðar tekjur sem ekki umgangast
aðra en kollega sína. Þetta fólk
sem hefur nægar tekjur barmar
sér. Kannski er það hinn stóri
vandi okkar í dag að skilningur á
stöðu þess sem verður að ná end-
um saman með 40 þúsund krónur
á mánuði er ekki alls staðar til
staðar. Það er einfaldlega miklu
verra að komast af í þessu þjóðfé-
lagi með 40 þúsund krónur á
mánuði en 60 eða 100 þúsund
krónur. Þetta virðist sumum erfitt
að skilja.
Eru þeir sem eru með hærri
laun tilbúnir að slaka á til þess að
gefa þeim sem eru með 34 þúsund
krónurnar, sem eru lægstu laun,
möguleika á kjarabótum? Við
björgum okkur ekki með því að
segja að aliir séu láglaunamenn.
Það er ekki bara spurning um að
hafa í sig og á heldur að geta keppt
við alla hina. Þess vegna er jöfn-
uður í tekjum mikið grundvallar-
mál. Það brýtur gegn
réttlætistilfinningu minni að fólk
skuli hafa misjöfn laun.
þarna tókst þér að stela af
okkur orlofsdeginum____________
Ögmundur: Vandinn er bara sá
að þegar á að taka á þessu misrétti
innan samtaka launafólks, þá er-
um við að fást við aðeins lítinn
hluta samfélagsins. Við erum að
smækka samfélagið niður i þessi
samtök okkar. Og þar sjáum við
aðeins hluta af misréttinu.
Þetta er íslenska samfélagið.
Við erum ekki að tala um liðið
semraðar jeppunumí Bláfjöllum.
Hátekju-ísland er ekkert inni í
okkar samtökum. Ef við ætlum
að jafna kjörin, verðum við að
viðurkenna að það er ekki nóg að
skoða bara þessi iaunakerfi
okkar.
Það þarf að taka á skattakerf-
inu og á fjármagnsokrinu. Þjóðin
hefur í skoðanakönnununt tjáð
hug sinn unt jafnrétti. Það hefur
komið fram að yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar vill meira
launajafnrétti. Og það er i þessu
Ijósi sem ég sé framtíðina.
— En verður þá verkalýðs-
hreyfingin að verða pólitískari til
að ná markmiðum eins og launa-
jafnrétti sem meirihluti þjóðar-
innar vill að hún keppi að?
Ögmundur: Þetta er pólitík.
— En það eru allir sammála
um þetta, og þjóðin sammála, en
samt færist launamunur í vöxt..
Ásmundur: Þegar á reynir er
ekki víst að þjóðin sé sammála.
Ég segi oft sögu sem Snorri Jóns-
son forveri minn sagði af því þeg-
ar í upphafi síns ferils samdi um
Iengingu orlofs. Á þeim vinnustað
sem hann vann höfðu menn fyrir
haft lengra orlof, en nú náðist
lengingin fyrir alla. Þegar hann
kom með samninginn á sinn
vinnustað klöppuðu menn ekki á
öxlina á honum heldur sögðu við
hann: Þarna tókst þér að stela af
okkur orlofsdeginum.
Eg held að þessi hugsun sé of
ríkjandi. Það vili engin missa það
alltaf litið á hvað aðrir hafa
hækkað í stað þess að skoða kjör-
in sjálf?
Ógmundur: Ég vil árétta að það
er réttur hvers og eins að bera úr
bítum sanngjarnan hlut af verð-
mætum þjóðarinnar, okkar sam-
eiginlegu verðmætum.
Frjálshyggjudraugur að
falli kominn_________________
— Efþið ætlið inn íframtíðar-
landið góða, hvað er þá brýnast
að glíma við? Húsnœðismál,
skattakerfi, jajnvœgi í byggð
landsins.
Wincie: Ef ég á að segja frá
minni reynslu þá eru það húsnæð-
ismálin. Þau snerta öll svið.
Vinnuþrælkunin vegna ófull-
nægjandi húsnæðismála dregur
allt annað með sér. Við sinnum
ekki fjölskyldunni, ekki gamla
fólkinu og hyggjum ekki að sjúk-
um og öldruðum. Og margir
verða undir í hringiðunni.
Ögmundur: Húsnæðismál,
skattabreytingar, dagvistarmál.
Allt skiptir þetta miklu máli. En
stóra málið núna held ég að sé að
komast út úr kreddunum og
kveða frjálshyggjudrauginnend-
anlega niður. Ög ég held að hann
riði til falls.
Ásmundur: Ég held að það sé
erfitt að draga eitt nauðsynjamál
fram fyrir annað. En húsnæðis-
málin eru eitt af því allra stærsta.
Ég hef verulegar áhyggjur af því
að ætla markaðskerfinu að leysa
þau mál eins og ráðherra leggur
til. Það verður okkur dýrkeypt.
Við þurfum félagslegan þátt í al-
menna kerfið, ekki bara félagslegt
húsnæðiskerfi. Ég held að dag-
vistarmál séu líka stórmál, því að
við erum að leggja á börnin
hættulegan skatt af útivinnu
beggja foreldra. Erfiðleikar eldra
fólks eru líka miklir, sérstaklega
hjá því sem ekki býr við góða
heilsu og þarf viðvarandi þjón-
ustu. Það býr í mörgum tilfellum
við óhugnanlegar aðstæður. Og
enn má nefna skattsvikin sem
verður að taka á. Það er engin leið
að reka skynsamlega skattheimtu-
pólitík við það skattsvikastig sem
við búum við.
Verkefnin eru gífurleg. Það
skiptir mjög miklu máli að við
rekum áróður fyrir því að það
þurfi að sinna þeim. En við verð-
um að gera okkur grein fyrir því
að þetta kostar sitt, og að við
verðum að fórna einhverju fyrir
það.
Vandamál að virkja félaga
Öginundur: En við verðum líka
að sjá til þess að okurbransinn
fari núna að fórna. Að sá hluti
þjóðarinnar sem hefur komist
upp með það að axla enga ábyrgð
árum saman. Sem hefur sogað til
sín fjármagn og sérréttindi, og
hefur aldrei þurft að herða neinar
ólar á sama tíma og almenningur
hefur þurft að búa við oft á tíðum
kröpp kjör og erfið skilyrði.
Það er kominn tími til að þessi
hluti þjóðarinnar fari að sýna
ábyrgð. Og það er krafa á stjórn-
völd að þetta verði gert. Þetta er
hin pólitíska ábyrgð sem hvílir á
þeim.
— Kostar ekki barátta fyrir
iífskjarajöfnuði aukna samstöðu
samtaka í milli.
Ögmundur: Ég held að á því sé
vaxandi skilningur.
Ásmundur: Ég ætla ekki að
draga úr nauðsyn þess að vinna
saman, en ég held að það sé ennþá
meiri nauðsyn að það sé unnið
betur innan samtakanna. Vanda-
málið er að okkur tekst ekki að
virkja félagsmenn nógu vel.
Ögmundur: Ég held að einmitt
þetta sé að gerast. Fólk vill mann-
eskjulegra samfélag og menn gera
sér grein fyrir því að öflugt lýð-
ræðislegt átak þarf til að sporna
gegn sérgæsku peningahyggjunn-
ar. Fólk vill þessar breytingar og
það ætlar sér að ná þeim fram.
Wincie: Það liggur við að þú
sért farin að sannfæra mig um að
betri tíð sé í vændum. Er það ekki
sameiginlegt keppikefli okkar
allra?
Hringborðið i miðstöð ASÍ. Upphaf að víðtækara samstarfi?
„Velferðarkerfið sem við búum við er afrakstur verkalýðsbaráttu."
sem hann hefur umfram aðra.
Þess vegna eigum við í reynd erf-
iðara með aðganga í þessa jöfnun
en tala um hana.
Þóaðþaðsé auðvitaðgrund-
vallaratriði samtaka launafólks
að auka hlut launafólks á kostnað
gróðaaflanna í þjóðfélaginu, get-
um við ekki litið fram hjá því að
launamunurinn i þjóðfélaginu
skiptir máli. Við verðum að beita
okkur fyrir jöfnuði alls staðar,
þar sem við getum. Jöfnuður er
forsenda þess að einstaklingurinn
hafi jafna stöðu til að njóta sín og
taka þátt í Iýðræðislegu starfi.
Þú spurðir hvort verkalýðs-
hreyfingin þyrfti að vera pólitísk-
ari. Ég held það. Hún þarf að reka
miklu markvissari áróður fyrir
jöfnuði. Kröfunni um jöfnuð hef-
ur verið ýtt til hliðar hjá stjórn-
málaflokkunum.
Wincie: Er verkalýðshreyfingin
tilbúin að jafna kjörin? Er ekki