Alþýðublaðið - 12.05.1989, Qupperneq 5

Föstudagur 12. maf 1989
5
Minmng
KATRÍN VIÐAR
F 1.9.1895 — D. 27.4.1989
Katrín Viðar var fædd í Reykja-
vík, og var hún elsta barn hjónanna
Jóns Norðmanns frá Barði í Fljót-
um og Jórunnar Einarsdóttur frá
Hraunum í Fljótum. Systkini
Katrínar voru: Jón, dó ungur og
ókvæntur, Kristín, kona Páls ís-
ólfssonar tónskálds, Óskar, fram-
kvæmdastjóri og eigandi bygging-
arvöruverslunarinnar J. Þorláks-
son og Norðmann, kvæntur Sigríði
Benediktsdóttur Þórarinssonar
kaupm. í Reykjavík, Ásta, dans-
kennari í Reykjavík, kona Egils
Árnasonar kaupmanns, og Jórunn,
gift Jóni Geirssyni lækni, þau
skildu, og seinni maður hennar var
Þorkell Gíslason.
Foreldrar Katrínar fluttust til
Akureyrar og var faðir hennar þar
útgerðarmaður til dauðadags, en
hann dó ungur.
Eftir lát hans fluttist Jórunn til
Reykjavíkur með börnin, og Katrín
hóf nám í Verslunarskóla íslands.
Að því námi loknu fór hún til
Þýskalands og stundaði þar nám í
píanóleik í tvö ár. Þegar hún kom
heim frá Þýskalandi hóf hún
kennslu í píanóleik og hélt því starfi
áfram framundir áttrætt. Á fyrri
árum var hún'oft með 30—40 nem-
endur á vetri, og eru þeir því orðnir
margir sem lært hafa hjá henni,
enda var hún afburðagóður kenn-
ari.
Katrín giftist Einari Viðar,
bankaritara og söngvara í Reykja-
vik. Foreldrar hans voru Indriði
Einarsson, skrifstofustjóri og rit-
höfundur, og kona hans, Martha
María Guðjohnsen. Þau Katrín og
Einar eignuðust tvær dætur, Jór-
unni Viðar tónskáld, f. 7.12. 1918,
gift Lárusi Fjeldsted lögfræðingi.
Þeirra börn eru Lárus, Katrin og
Lovísa, og Drífu Viðar rithöfund, f.
5.3. 1920, d. 19.5. 1971, gift Skúla
Thoroddsen lækni, börn þeirra eru:
Einar, Theódóra, Guðmundur og
Jón. Katrín missti mann sinn eftir
nokkurra ára sambúð. Hún giftist
öðru sinni árið 1937 og var seinni
maður hennar Jón Sigurðsson,
skólastjóri við Laugarnesskólann.
Hann var mikill menningarfröm-
uður og hugsjónamaður og voru
þau hjón mjög samhent. Jón dó ár-
ið 1977.
Árið 1925 stofnsetti Katrín versl-
un með hljóðfæri og listmuni í
Lækjargötu 2 og rak hana í mörg
ár.
Jón Norðmann, faðir Katrínar,
var móðurbróðir móður minnar, og
var hún tvo vetur við nám á heimili
þeirra hjóna á ungdómsárum sín-
um. Þá bast hún þeim vináttubönd-
um við Katrínu frænku sina sem
ekki slitnuðu upp frá því. Fyrstu
minningar mínar um Katrínu
frænku mína eru því bréfin frá
henni, sem hún skrifaði móður
minni, og koniu eins og fréttir úr
annarri veröld inn á lítið sveita-
heimili norður í Skagafirði, en svo
langt var á milli Reykjavíkur og
skagfirskrar sveitar á þessum árum.
Þá var lika myndin af henni, sem
stóð á kommóðunni heima. Mynd
af ungri stúlku á hvítum kjól, svo
fallegri, að ég hugsaði mér að svona
myndu englarnir á himnum líta út.
En það var á sólbjörtum júlídegi
sumarið 1932, að ég sá Katrínu
frænku mína fyrsta sinni. Hún kom
í heimsókn, ásamt Guðrúnu Sveins-
dóttur vinkonu sinni, en þær voru á
ferð um landið á hestum. Þá bauð
Katrín mér að koma suður um
haustið til náms, og dveljast á heim-
ili sínu. Þetta var ekki lítill fengur
fyrir námsþyrsta sveitastúlku, það
var sannarlega að detta í lukkupott-
inn.
Um haustið fór ég suður og
stundaði nám í Gagnfræðaskóla
Reykjavíkur næstu tvo vetur. Þau
ár eru mér ógleymanleg. En þó
skólinn væri þroskandi og þar lærði
ég margt sem kom mér að gagni í
lífinu var ekki síður mikilsvert að
verða þess láns aðnjótandi að fá að
dveljast á heimili Katrínar frænku
minnar. Það var menningar- og
menntaheimili, einn samofinn
heinrur lita og tóna, listar og feg-
urðar. Ég held ekki að á neinn af
samferðafólki mínu sé hallað, þó
mér finnist Katrín Viðar vera ein-
hver göfugasta manneskja sem ég
hef kynnst á lífsleiðinni. Það var
lærdómsríkt að ræða við hana, og
var þá sama um hvað var rætt, sjón-
deildarhringur hennar var víður,
þekking á mönnum og málefnum
staðgóð, og hún horfði á heiminn
hleypidómalausum augum.
Eitt af því sem Katrín bar fyrir
brjósti var að því yrði komið til leið-
ar að allar ungar stúlkur lærðu eitt-
hvert starf, sem gæfi þeim svo af-
dráttarlaus réttindi, að þær gætu
alltaf séð sér og sínum farborða,
hvað sem í skærist á lífsleiðinni.
Hún var þannig manneskja sem
kveikti í mér þann neista kvenrétt-
inda sem ég hef að leiðarljósi enn í
dag.
Þá var Katrín mikill íþróttaunn-
andi. Hún stundaði bæði skíða- og
skautaíþrótt, og það var hennar
framtíðarsýn að hér yrði byggð
skautahöll svo hægt væri að stunda
skautaíþróttina bæði sumar og vet-
ur og burtséð frá veðri. Þegar
skautahöllin var reist var Katrín
orðin 72ja ára gömul. Þá hringdi
sjónvarpið til hennar og bað hana
að vígja skautahöllina. Hún lét til
leiðast þó hún hefði ekki stigið á
skauta i fimm ár. Og þegar maður
sér sjónvarpskvikmynd frá þeirri
athöfn má sjá hvar Katrín Viðar fer
þar fremst í flokki, og verður ekki
annað séð en þar fari ung stúlka,
svo léttar voru hreyfingar hennar á
svellinu. Skautahöllin var síðar
gerð að bílastæði.
Þegar ég lít yfir farinn veg finnst
mér heimilið á Laufásvegi 35 bera
af öllum heimilum sem ég hef
kynnst, ekki aðeins að fegurð og
smekkvísi, heldur var það ekki síð-
ur sá andi sem ríkti þar innan
veggja. Það var sannarlega heimili
þar sem gleðin og bjartsýnin réðu
ríkjum. Ég held að ekki finnist sam-
heldnari fjölskylda en Katrín og
dætur hennar, þær Jórunn og
Drífa, voru. Og heimili Katrínar
stóð opið öllurn okkar vinum og
félögum. Þar var oft margt um
manninn og glatt á hjalla. Þá var
Katrín ekki síður hjálparhella allri
sinni fjölskyldu og vinum, ef eitt-
hvað bjátaði á. Á stundum gleðinn-
ar og einnig sárustu sorgarinnar var
Katrín jafnan nálæg, og það var
alltaf jafngott að finna hennar
styrku hönd.
Ég vil ljúka þessum fátæklegu
minningarorðum með djúpu þakk-
læti fyrir allt sem Katrín frænka
mín hefur fyrir mig gert, fyrir allt
sem ég á henni að þakka. Nú er hún
horfin okkur, en minningin um
góða og göfuga konu lifir í hugum
okkar. Guð blessi minningu
hennar.
María Þorsteinsdóttir
Norðurlöndin
samtaka um
bann við
útbreiðslu
kjarnavopna
Norðurlöndin fimm
greiddu fyrirfram hluta sinn
af kostnaðinum við að halda
fjórðu endurskoðunarráð-
stefnu aðildarríkja samnings-
ins um bann við útbreiðslu
kjarnavopna (NPT) og af und-
irbúningi hennar. Fyrirfram-
greiðslur þessar voru inntar
af hendi fyrir 1. maí sl.
Norðurlöndin voru meðal
fyrstu ríkja til að staðfesta
samninginn um bann við út-
breiðslu kjarnavopna, en
hann var lagður fram til und-
irritunar í Washington 1968.
Þau hafa undanfarin ár geng-
ið fram fyrir skjöldu um að
hvetja öll ríki til að gerasta
aðilar að honum. Á þriðja
auka-allsherjarþingi S.Þ. sl.
sumar dreifðu þau t.d. sam-
eiginlegu minnisblaði um
mikilvægi NPT-samningsins.
Rúmlega 140 ríki hafa gerst
aðilar að honum.
Ríkisstjórnir Norðurland-
anna telja samninginn mjög
mikilvægan í viðleitninni til
að hefta útbreiðslu kjarna-
vopna og til að tryggja að
kjarnorkan sé aðeins þróuð I
friðsamlegum tilgangi. Samn-
ingurinn er mikiivægasta al-
þjóðlega samkomulagið, sem
náðst hefur um takmörkun
vopna hingað til. Samningur-
inn hefur svo um munar auk-
ið stöðugleika og öryggi á al-
þjóðavettvangi.
Norðurlöndin leggja
áherslu á að samningurinn
um bann við útbreiðslu
kjarnavopna verði við lýði um
ókomin ár og að öll ríki ger-
ist aðilar. Fyrirframgreiðsla
Noröurlandanna er tákn um
þennan norræna áhuga.
UWBÆÐfl
I ÖFUGU HLUTFALLI
Sú var tíðin að Alþýðuflokkurinn var stór í sniðum hér á
landi. Ekki bara við kjörkassann heldur lika út um allar
koppagrundir. Flokkurinn var loðinn um lófana og hélt fast
um hinn þétta leir eins og hver annar alvörukapitalisti.
Jafnaðarmenn stóðu fyrir margvíslegum atvinnurekstri á
myndarlegan hátt og nálguðust umsvifin næstum þvi sjálf-
an Framsóknarflokkinn um tíma. Aðeins nokkrar fjöl-
skyldur í Sjálfstæðisflokknum stóðu krötum á sporði í þá
daga og formenn allaballa voru þá almennt ekki komnir í
tauvörubransann.
Eldri kratar muna vel eftir fyr-
irtækjum jafnaðarmanna á borð
við Alþýðuhúsið og Alþýðuprent-
smiðjuna jafnt sem Alþýðubrauð-
gerðina. Seinna kom svo Alþýðu-
bankinn til sögunnar en fæst orð
bera minnsta ábyrgð í því sam-
bandi. Alþýðublaðið var stórveldi
í þá daga, með Hannes á horninu
og glæsilegt happdrætti ásamt
krossgátu. Sjálfur Steinn Steinarr
orti meira að segja soltinn og
klæðlaus í blaðið og fékk skálda-
laun, en allur heimurinn fyrirleit
bæði blaðið og hann. Reykvíking-
ar drukku líka morgunkaffið í
Ingólfs Café og fengu sér loks
einn snúning fyrir háttinn í Iðnó.
Það má því með sanni segja að
sólin hafi varla sest til viðar í
heimsveldi jafnaðarmanna á ís-
landi.
Torfur og glædur_____________
En nú er öldin önnur í Alþýðu-
flokknum. í dag má þakka fyrir
ef sólin skín á hluta flokksins part
úr degi. Að vísu eigum við soltnir
og klæðlausir ennþá nokkurt
skjól í Alþýðublaðinu, en skálda-
laun eru öll upp urin fyrir löngu
og krossgátan týnd. Allur annar
atvinnurekstur með nafn sem
byrjar á orðinu Alþýða er ýmist
kominn undir græna torfu eða til
borgarfógeta: Nár var þá prentið,
nár var brauðgerðin, burtu var
kaffihúsið, brunnið ballhúsið,
höggvið Alþýðuhúsið. Bankinn
stóð einn, tepptur við Seðlabank-
ann og glotti við tönn.
En þó er eins og lengi lifi í
gömlum glæðum þrátt fyrir allt.
Stundum grípur því eðalkrata
óslökkvandi löngun til að stofna
ný og ný fyrirtæki um svo sem
ekki neitt sérstakt. Þar sem gömul
brunasár hafa kennt brenndum
krötum að forðast eldinn um sinn
eru þessi fyrirtæki nú stofnuð
undir pilsfaldi ríkisins frekar en
úti í hálfhvimleiðri samkeppni í
atvinnulífinu.
Bilaskoðun og bréfahús
Þannig gafst Alþýðuflokknum
gullið tækifæri til að leggja niður
Bifreiðaeftirlit ríkisins fyrir fullt
Ásgeir Hannes Eiríksson
og fast og færa bifreiðaskoðun
inn á bílaverkstæðin i landinu.
Spara ríkissjóði þar með stórfé og
efla einkaframtakið að sama
skapi. En allt kom fyrir ekki og
kratar stofnuðu nýtt bákn í kerf-
inu. Bifreiðaskoðun íslands hf. er
öldungis óþarft apparat á hjólum
og meira að segja þannig í laginu
að rífa þarf bæði staura og brýr
og breikka jarðgöng til að það
komist leiðar sinnar um landið.
En þar með er ekki öll sagan sögð:
Nú stendur Alþýðuflokkurinn
frammi fyrir því einstæða tæki-
færi að geta lagt niður alla Hús-
næðisstofnun ríkisins eins og hún
leggur sig með manni og mús.
Draga umtalsverða burst úr nefi
báknsins og koma loksins skikki á
lánamál húsbyggjenda landsins,
eins og grannar okkar gera í
næstu löndum. En allt virðist ætla
að koma fyrir ekki og kerfið kall-
ar á nafna sinn. Þess í stað er verið
að hella yfir þjóðina dularfullu
húsbréfakerfi með engan sérstak-
an botn. Stofna enn eina nýja og
óþarfa deild við Húsnæðisstofn-
un ríkisins og innrétta nýjan
vinnustað fyrir fleiri skjólstæð-
inga að hreiðra um sig.
í öfugu hlutfalli_____________
Húsbréf heita þau plögg sem nú
eru óðum að hasla sér völl í Al-
þýðuflokknum. Á þann pappír
yrkja klæðlaus skáld ekki lengur
sína þakkargjörð fyrir fengin
skáldalaun á ■ fastandi maga.
Meira að segja má búast við að
allur heimurinn haldi áfram að
fyrirlíta bæði blaðið og skáldið
eins og forðum og nú húsbréfin
líka. Þó er enn tími til að breyta
vörn í sókn og tæplega vill Al-
þýðuflokkurinn gera þessar loka-
línur skáldsins að erfiljóði sínu í
fölnandi ríkisstjórn:
— Þau bláköldu sannindi, að alll
sem innt er af hendi,
í öfugu hlutfalli borgast við gildi
þess.
Með flokkskveðju!
Ásgeir Hannes Eiríksson
„Þannig gafst Alþýðuflokknum gullið tækifæri til að leggja niður Bif-
reiðaeftirlit rikisins fyrir fulit og fast og færa bifreiðaskoðun inn á bila-
verkstæði i landinu. Spara rikissjóði þar með stórfé og efla einkafram-
takið að sama skapi," segir Ásgeir Hannes Eiríksson m.a. i grein sinni.