Alþýðublaðið - 20.10.1989, Blaðsíða 3

Föstudagur 20. okt. 1989
3
FRÉTTASKÝRING
Útuarpsrád uill annan þingfréttamann í Sjónuarpid:
Er Ingimar
, ,0F GÓÐUR"
fréttamaður?
Utvarpsráð vill losna við Ingimar Ingimarsson,
fréttamann sjónvarpsins, úr fréttaflutningi af Alþingi.
Annað verður að minnsta kosti ekki skilið af frétta-
flutningi síðustu daga. Fréttamenn útvarps og sjón-
varps munu fáu vanari en því að útvarpsráðsmenn
setji út á störf þeirra. Venjulega eru þó slíkar ákúrur
byggðar á flokkspólitískum forsendum, enda er út-
varpsráð pólitískt skipað og hlutverk ráðsmanna hef-
ur frá fornu fari einkum verið að standa vörð um hags-
muni síns flokks, þótt þessa hlutverks sé raunar ekki
getið í útvarpslögum. Það sem vekur athygli í sam-
bandi við mál Ingimars Ingimarssonar, er einkum það,
að útvarpsráð virðist allt vera hjartanlega sammála.
Ingimar átti sér ekki einn einasta forsvarsmann í út-
varpsráði þegar ráðið fór þess á leit að hann yrði ekki
Iátinn einn um þingfréttir sjónvarpsins í vetur. Við-
mælendur Alþýðublaðsins mundu ekki í fljótu bragði
eftir hliðstæðum atburðum, þar sem útvarpsráðs-
menn hafi allir verið sammála um að ávíta einstaka
fréttamenn.
Útvarpsráð er skipað full-
trúum stjórnmálaflokk-
anna eins og allir vita. Þótt
nefna megi nokkur dæmi
um að flokkarnir hafi skip-
að vana fjöimiðlamenn í út-
varpsráð, er hitt þó sýnu al-
gengara að fulltrúar í út-
varpsráði hafi lítið eða ekki
kynnst fjölmiðlum nema
sem leikmenn. Þegar tekið
er tillit til hinnar flokkspól-
itísku skipunar ráðsins er
einkum unnt að hugsa sér-
tvær mögulegar skýringar
á samhljóða ákúrum út-
varpsráðs. Annað hvort er
Ingimar Ingimarsson ein-
faldlega „lélegur" frétta-
maður sem ekki er starfi
sínu vaxinn, eða hann er
„of góður“ fyrir smekk hins
pólitíska samtryggingar-
kerfis. Þeir fulltrúar í út-
varpsráði sem fjölmiðlar
hafa rætt við að undan-
förnu, halda fram fyrr-
nefndu skýringunni en
sumir viðmælendur okkar
hölluðust fremur að hinni.
Raunar má einnig vera að
einhverjir útvarpsráðs-
menn hafi talið að þing-
fréttamennskan sé orðin
svo viðamikið starf að tæp-
ast sé á færi eins manns að
sinna því. Engu að síður
verður að líta á samþykkt
ráðsins sem vantraust á
Ingimar Ingimarsson.
Treður jafnt á allar tær
Fleiri en einn af viðmæl-
endum Alþýðublaðsins létu
í Ijós þá skoðun sína að
Ingimar Ingimarsson virtist
jafn harður við alla stjórn-
málamenn, hvar sem þeir
stæðu í flokki, træði „jafnt
á allar tær“, eins og einn
þeirra komst að orði. Út frá
sjónarmiðum hlutlausrar
fréttamennsku er auðvitað
ekkert nema gott um það
að segja að þingfréttamað-
ur sjónvarpsins skuli gera
öllum flokkum jafnhátt-
eða lágt — undir höfði. í
hinu gamalgróna sam-
tryggingarkerfi flokkanna,
kann málið hins vegar að
horfa nokkuð öðruvísi við.
Þegar tekið er tillit til þess
eignarhalds sem hinir pólit-
ísku flokkar telja sig hafa á
ákveðnum fréttamönnum,
er ekki fráleitt að t.d. sjálf-
stæðismenn séu enn hör-
undssárari en ella, þegar í
hlut á fréttamaður, sem
þeir hafa talið að ætti frem-
ur að vera hollur undir þá.
Um hlutverk útvarpsráðs
er fjallað í útvarpslögum og
þar er m.a. kveðið á um að
útvarpsráð skuli gæta þess
að hlutleysisreglur séu ekki
brotnar. Frá fornu fari hefur
þetta hlutverk verið rækt
þannig að fulltrúar í ráðinu
hafa hver um sig gætt hags-
muna síns flokks, auk þess
sem fulltrúar ríkisstjórnar-
flokka á hverjum tíma hafa
myndað meirihluta gegn
fulltrúum annarra flokka.
Tvenns konar hlutleysi
Hin pólitísku áhrif ná þó
mun lengra inn í stofnun-
ina. A fréttastofu sjónvarps-
ins virðast mannaráðning-
ar enn að einhverju leyti
gerðar á flokkspólitískum
forsendum, að minnsta
kosti telja ýmsir stjórn-
málaflokkar sig eiga þar
fulltrúa. Hér, eins og víða
annarsstaðar, er hið gamla
samtryggingarkerfi stjórn-
málaflokkanna enn við
lýði, a.m.k. að hluta. Þetta
samtryggingarkerfi á sér
langa hefð og birtist áratug-
um saman í því kynduga
formi hlutleysis að um við-
kvæmari mál á vettvangi
stjórnmálanna var oft alls
ekki fjallað. Meðan unnt
var að framfylgja þessari
tegund af hlutleysi þurftu
útvarpsráðsfulltrúar að
sjálfsögðu tiltölulega lítið
að hafa áhyggjur af flokks-
pólitískri afstöðu frétta-
manna, þótt þess væri jafn-
an gætt að viðhalda einhvers
konar pólitísku jafnvægi.
Hér eins og annarsstaðar
hefur fjölmiðlabyltingin
markað djúp spor. Sérstak-
lega með tilkomu hinna
nýju og svonefndu frjálsu
fjölmiðla, hafa ríkisfjöl-
miðlarnir neyðst út í mun
harðari umfjöllun en áður
tíðkaðist og að sjálfsögðu
fer ekki hjá því að stjórn-
málamönnum þyki iðulega
á sig hallað. A síðari árum
hefur því farið fjölgandi
þeim tilvikum þegar full-
trúar í útvarpsráði hafa séð
sig tilknúna að setja út á
umfjöllun fréttastofanna
um einstök mál. Einhverjir
ættu að muna óánægju
Kvennalistans með umfjöll-
un þingfréttamanns sjón-
varpsins fyrir fáeinum ár-
um. Þá var því haldið fram
af fulltrúa Kvennalistans í
útvarpsráði að mun minna
væri fjallað um þingmál
Kvennalistans en annarra
flokka. Enn ferskara í minni
manna er þó trúlega hið
svokallaða Tangen mál, þar
sem fréttastofa útvarpsins
fékk rækilega á baukinn.
Hin harða samkeppni
fjölmiðla á síðari árum hef-
ur í raun breytt yfirlýstu og
lögbundu hlutleysi útvarps
og sjónvarps í framkvæmd.
Ríkisfjölmiðlarnir geta ekki
lengur leyft sér láta hrein-
lega hjá líða að fjalla um
viðkvæmari mál á stjórn-
málasviðinu. Hlutleysi nú-
tímans felst því í staðinn í
því, að báðir eða — eftir at-
vikum — allir aðilar máls
hafi jafna möguleika til að
koma sjónarmiðum sínum
á framfæri. Þetta tekst
fréttamönnum auðvitað
misvel og liggja til þess
ýmsar ástæður. Vegna
hinnar hörðu samkeppni
fjölmiðla er nú á dögum
erfitt að bíða með að birta
ákveðna frétt þótt ekki hafi
náðst í alla aðila málsins.
Úr slíkum ágöllum er vissu-
lega reynt að bæta með því
að taka fram að ekki hafi
náðst í þennan eða hinn og
svo viðtölum síðar, en engu
að síður er hæpið að slíkar
fréttir standist hlutleysis-
kröfur í allra strangasta
skilningi.
Gagnrýni til að
viðhalda jafnvæginu
Gagnrýni fulltrúa ein-
stakra flokka í útvarpsráði
á störf fréttastofanna getur
m
Ingimar Ingimarsson. Er hann lélegur fréttamaður, eða kannski þvert á móti „of góður" fyrir
smekk útvarpsráðs? Útvarpsráð vill annan þingfréttamann i Sjónvarpið.
þannig iðulega verið á
nokkrum rökum reist. Á
hitt er þó einnig að líta að
eðlilega hefur gagnrýni út-
varpsráðs eða einstakra
ráðsmanna nokkur áhrif á
störf fréttamanna. Þannig
má gera ráð fyrir að ein-
stakur fréttamaður sem sí-
fellt er gagnrýndur fyrir
vinstri sinnaðan fréttaflutn-
ing, muni smám saman
taka tillit til þeirrar gagn-
rýni, þótt ekki sé til annars
en að losna við skammirn-
ar. Slíkt er ekki nema
mannlegt. Sama gildir að
sjálfsögðu um fréttamann
sem að staðaldri má sæta
gagnrýni frá vinstri. Af
þessum sökum er kannski
ekki nema eðlilegt að ein-
stakir útvarpsráðsmenn,
sjái ástæðu til að gera at-
hugasemdir við fréttaflutn-
ing annað slagið til að við-
halda jafnvæginu.
Á fréttastofu sjónvarpsins
hafa ítök Sjálfstæðisflokks-
ins raunar farið verulega
vaxandi hin síðari ár. Þegar
staða útvarpsstjóra losnaði
í ráðherratíð Ragnhildar
Helgadóttur, skipaði hún
flokksbundinn sjálfstæðis-
mann, Markús Örn Antons-
son, í stöðuna. Á ferli sínum
í þessu embætti hefur
Markús ráðið tvo frétta-
stjóra að sjónvarpinu. Ingvi
Hrafn Jónsson, sem Mark-
ús neyddist raunar til að
segja upp störfum, og Bogi
Ágústsson, núverandi
fréttastjóri, eru báðir taldir
tii sjálfstæðismanna.
Engin pólitísk
staðarákvörðun
Það er hins vegar athygli
vert, að erfitt reynist að
finna Ingimar Ingimarssyni
staðarákvörðun í hinu pól-
itíska litrófi. Því fór fjarri að
viðmælendum Alþýðu-
blaðsins kæmi saman um
það hvort þessi fréttamað-
ur sjónvarpsins væri vinstri
eða hægri sinnaður. Það
eru hins vegar fulltrúar
flokkanna til hægri, Sjálf-
stæðisflokks og Borgara-
flokks sem harðast hafa
gengið fram í málinu. Þetta
bendir ótvírætt til þess að
Ingimar hafi nýlega troðið
á tær hægri manna. Einn
þeirra sem Alþýðublaðið
ræddi við um þetta mál,
nefndi sem dæmi að um
það leyti sem Júlíus Sólnes,
formaður Borgaraflokksins
tók við ráðherraembætti á
dögunum hefði Magnús Er-
lendsson, útvarpsráðsmað-
ur, skrifað grein um Júlíus í
Morgunblaðið og farið þar
ófögrum orðúm um Július.
í þessa grein vitnaði Ingi-
mar Ingimarsson í sjón-
varpsfréttum og taldi við-
mælandi okkar að slík um-
fjöllun gæti sem hægast
nægt til að Borgaraflokks-
mönnum sárnaði.
Miðað við hefðbundna
pólitíska stýringu útvarps-
ráðs skyldi maður ætla að
skoðanir útvarpsráðs-
manna enduspegluðu ríkj-
andi viðhorf í viðkomandi
stjórnmálaflokkum og þá
sérstaklega skoðanir þing-
manna. Hvergi ætti þetta
að eiga betur við en einmitt
þegar um er að ræða þing-
fréttamann sjónvarps. Svo
bregður hins vegar við aö
meðal þingmanna almennt
virðist ekki vera að finna
tiltakanlega harða afstöðu
gegn Ingimar. Gagnrýnin
virðist þannig vera upp-
runnin innan útvarpsráðs,
fremur en að andstaðan
gegn honum eigi rætur inni
á Alþingi.
Hitt er svo annað mál að
sífelld afskipti útvarpsráðs
af störfum fréttastofa ríkis-
fjölmiðlanna eða einstakra
fréttamanna, veikir auðvit-
að tiltrú þessara stofnana
og gerir þeim erfiðara fyrir
í samkeppninni. Nú eru
upp hugmyndir um breytta
skipan í þessum málum, en
meðan útvarpsráð verður
við lýði í núverandi flokka-
pólitískri mynd má hiklaust
reikna með að fréttamenn
útvarps og sjónvarps muni
halda áfram að sæta gagn-
rýni sem ekki þarf alltaf að
vera reist á réttum rökum.
JÓN DANÍELSSON