Alþýðublaðið - 11.11.1989, Page 1

Miklir atburðir gerast nú í Austur-Evrópu. Samtímis tifar klukkan á þá miklu breytingu sem framundan er 1992 er
sameiginlegur, innri markaður EB verður að veruleika. Alþýðublaðið fjallar ítarlega um skipulag og starf EFTA og
tengslin við EB og hvaða áhrif umbyltingin í Austur-Evrópu og tengslin við EB og hvaða áhrif umbyltingin í Austur-
Evrópu og Sovétríkjunum gæti haft á hagkerfi Vesturlanda og framtíð Evrópu. Sjá bls. 6—7
Markús Möller hagfrœöingur um ókeypis kvóta:
Færir útgerðarmönn-
um 300 milljarða
„Gorkúlu
ævin-
týrið11
Fiskeldisfyrirtækin hafa
sprottið upp „eins og gorkúlur á
haug“ hérlendis að undanförnu.
Nú virðist komið að skuldadög-
um. Allmörg fyrirtæki eru þegar
gjaldþrota eða í greiðslustöðvun
og þeir sem til þekkja eru sam-
mála um að fleiri gjaldþrota sé
að vænta. Þrátt fyrir erfiða stöðu
greinarinnar eru þó til fyrirtæki
sem standa nokkuð traustum
fótum.
Fimm til sex skuldugustu fyrir-
tækin skulda samtals um þrjá af
þeim sex milljörðum sem grein-
in skuldar í heild. lnnan greinar-
innar hafa menn nú áhyggjur af
því að gjaldþrotin bitni á öðrum
fiskeldisfyrirtækjum. Um fisk-
eldið er fjallað í fréttaskýringu.
Sjá bls. 5
Markús Möller hagfræðing-
ur í Seðlabankanum segir að
með óbreyttu kvótakerfi sé
verið að úthluta útgerðar-
mönnum 300 milljörðum
króna. Hann miðar við að út-
gerðarmönnum sé gefinn kvót-
inn til eilífðar og þeir geti spar-
að sér 16 milljarða á einu ári
með ákveðnum aðgerðum. Sú
upphæð jafngildir því að hægt
væri að taka 300 milljarða lán
með 5% raunvöxtum og standa
á því skil. Þetta kom fram í er-
indi sem Markús hélt á mál-
þingi Sjávarútvegsstofnunar
Háskólans á fimmtudag.
Það sem þetta þýðir með öðr-
um orðum er að með því að af-
henda útgerðarmönnum auð-
lindir hafsins geta þeir hagn-
ast um 300 milljarða á löngum
tíma, ef þeir framkvæma
ákveðnar sparnaðaraðgerðir
og fækka í flotanum.
Markús gefur sér ákveðnar for-
sendur fyrir þessum útreikning-
um. Að fiskiskipaflotinn minnki
um þriðjung, að breytilegur kostn-
aður lækki um 20%, að vinnuafl
minnki um 20% og að vinnslugeta
í landi verði þriðjungi minni held-
ur en hún er nú. Þetta þýðir, segir
hann, að árlegur sparnaður gæti
verið um 16 milljarðar króna í öll-
um sjávarútveginum, sú tala svar-
ar til 5% vaxta af 300 milljarða
skuldabréfi sem hægt væri að
standa skil á, en ekki greiða niður.
Þ.e. út á þennan sparnað væri
hægt að slá 300 milljarða lán og
halda því í skilum. Þessi 16 millj-
arða sparnaður fæst reyndar ekki
fyrr en búið er að losa sjávarútveg-
inn undan þeim skuldum sem
hann býr við í dag. Með öðrum
orðum mætti segja að sparnaður-
inn færi fyrstu árin i að greiða
skuldir en síðan yrði hann að
hreinum hagnaði fyrir sjávarút-
veginn, þ.e. eftir að búið er að
skera greinina niður í þá stærð
sem Markús gefur sér.
Markús segir að útgerðinni
veitti ekki af þeim peningum sem
inn kæmu fyrir sparnaðinn til að
laga skuldastöðuna. Það mætti
hugsa sér að bjóða útgerðinni að
taka sparnaðinn og nota í fáein ár
gegn því að þeir tækju enga pen-
inga út úr greininni heldur notuðu
þá til að greiða niður skuldir og
fjármagnskostnað. Að sterku fyrir-
tækin keyptu upp þau sem skuld-
settust eru í stað þess að fjárfesta
í nýjum skipum. Á meðan þyrfti
útgerðin engan auðlindaskatt að
borga þar til eiginf járstaða útgerð-
ar og vinnslu væri komin í 100
milljarða. Eftir það væri greiddur
auðlindaskattur. ,,Þeir gætu ekki
hafnað því,“ segir Markús við Al-
þýðublaðið.